COP15: Cơ hội “ngàn vàng” để khắc phục cuộc đại tuyệt chủng sắp xảy ra

Quần thể động vật hoang dã toàn cầu đã giảm mạnh gần 70% chỉ sau 50 năm và một triệu loài hiện đang có nguy cơ bị xóa sổ vĩnh viễn khỏi trái đất. Điều này thúc đẩy một cuộc đại tuyệt chủng sắp xảy ra lần đầu tiên do con người tác động của con người.

Và Vương quốc Anh là một trong những quốc gia được xếp hạng tồi tệ nhất trên thế giới về tình trạng nghèo nàn về động vật hoang dã và đa dạng sinh học.

Hội nghị đa dạng sinh học của Liên hợp quốc (COP15) tổ chức tại Montreal, Canada vào tuần tới với mục đích đạt được một hiệp ước đa dạng sinh học toàn cầu nhằm ngăn chặn cuộc khủng hoảng tự nhiên – giống như cách mà Thỏa thuận Paris lịch sử giải quyết sự cố khí hậu.

Cựu nhà ngoại giao Pháp Laurence Tubiana, một phần không thể thiếu trong thỏa thuận Paris, cho biết bảo vệ khí hậu và thiên nhiên duy trì sự sống là “những thách thức không thể tách rời, nhưng hệ thống quản trị toàn cầu của chúng ta đã phá vỡ chúng”.

Bà nói với Sky News rằng COP15 là “cơ hội ngàn năm có một để bắt đầu thực hiện điều này đúng đắn và mang lại sự quan tâm chính trị cần thiết cho đa dạng sinh học”.

Tại sao hội nghị năm nay lại quan trọng như vậy ?

Hành động để giải quyết tình trạng mất đa dạng sinh học chưa bao giờ cấp bách hơn thế. Hành tinh đang trải qua một sự suy giảm nguy hiểm trong tự nhiên do hoạt động của con người. Nó đang trải qua tổn thất nhân mạng lớn nhất kể từ thời khủng long . Một triệu loài thực vật và động vật hiện đang bị đe dọa tuyệt chủng.

Sự tồn tại của nhân loại phụ thuộc vào việc có không khí sạch, thực phẩm và khí hậu có thể ở được, tất cả đều được điều chỉnh bởi thế giới tự nhiên. Một hành tinh khỏe mạnh cũng là tiền đề cho các nền kinh tế có khả năng phục hồi. Hơn một nửa GDP toàn cầu – tương đương 41,7 nghìn tỷ USD – phụ thuộc vào các hệ sinh thái khỏe mạnh .

Hàng tỷ người ở các quốc gia phát triển và đang phát triển được hưởng lợi hàng ngày từ thiên nhiên và những lợi ích mà thiên nhiên mang lại bao gồm thực phẩm, năng lượng, vật liệu, thuốc men, giải trí và nhiều đóng góp quan trọng khác cho sự thịnh vượng của con người.

Các hệ sinh thái lành mạnh cũng rất quan trọng để đáp ứng các mục tiêu phát triển bền vững và hạn chế sự nóng lên toàn cầu ở mức 1,5°C, tuy nhiên biến đổi khí hậu có thể sẽ trở thành một trong những nguyên nhân lớn nhất dẫn đến mất đa dạng sinh học vào cuối thế kỷ này .

COP15 nhằm mục đích đạt được một thỏa thuận lịch sử để ngăn chặn và đảo ngược tổn thất tự nhiên, ngang bằng với Thỏa thuận Khí hậu Paris 2015 . Những gì được thông qua ở Montreal về cơ bản sẽ là một kế hoạch chi tiết toàn cầu để cứu lấy sự đa dạng sinh học đang suy giảm của hành tinh.

Chạy đua để bảo vệ tất cả sự sống trên trái đất

COP15 tương đương với các cuộc đàm phán về khí hậu nhưng ít được biết đến so với COP27, vừa kết thúc ở Ai Cập. COP15 mục tiêu đàm phán đề xuất đảo ngược sự suy giảm động vật hoang dã vào năm 2030, cũng như bảo vệ 30% diện tích đất và biển.

Mục tiêu đa dạng sinh học toàn cầu sẽ “chỉ đạo các mục tiêu, luật, chính sách và tài trợ ở tất cả các cấp và khu vực, giống như Thỏa thuận Paris đã bắt đầu thực hiện đối với hành động khí hậu”.

Mục tiêu này có thể tương đương với mục tiêu nóng lên toàn cầu được đưa ra trong các cuộc đàm phán về khí hậu COP21 ở Paris vào năm 2015: hạn chế sự nóng lên ở mức 1,5C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp.

Kể từ đó, một loạt chính sách và khoản đầu tư đã khiến giá năng lượng tái tạo giảm mạnh và mức dự đoán về sự nóng lên giảm từ 4 độ C xuống khoảng 2,7 độ C – một sự cải thiện đáng kể, mặc dù vẫn cực kỳ nguy hiểm.

Giáo sư Alexandre Antonelli, giám đốc khoa học của Kew Gardens, cho biết: “Các cuộc khủng hoảng về khí hậu và thiên nhiên đan xen lẫn nhau. Đa dạng sinh học cực kỳ quan trọng đối với cuộc sống của chúng ta và chúng ta đang đánh mất nó với tốc độ ngày càng nhanh. Chúng ta cần cùng động lực để bảo vệ mọi sự sống trên trái đất.”

Các vấn đề chính được thảo luận tại COP15

Nhiều vấn đề sẽ được đưa ra thảo luận tại COP15. Khung dự thảo bao gồm hơn 20 đề mục từ các đề xuất giảm sử dụng thuốc trừ sâu, giải quyết các loài xâm lấn, cải cách hoặc loại bỏ các khoản trợ cấp có hại cho môi trường và tăng tài chính cho thiên nhiên từ cả các nguồn công và tư.

Khuôn khổ sẽ cần phải vừa tham vọng vừa có thể hành động nếu muốn đạt được tiến bộ thực sự và nó phải giải quyết năm nguyên nhân trực tiếp chính dẫn đến mất mát tự nhiên: thay đổi việc sử dụng biển và đất liền; khai thác quá mức sinh vật; khí hậu thay đổi; sự ô nhiễm; và các loài xâm lấn không phải bản địa, và các nguyên nhân cơ bản của chúng như tiêu dùng và sản xuất không bền vững.

Sự phân mảnh và thay đổi mục đích sử dụng đất – do nông nghiệp và mở rộng đô thị – đang dẫn đến 80% tổn thất đa dạng sinh học ở nhiều khu vực, đó là lý do tại sao điều quan trọng là phải giải quyết vấn đề này.

Điều quan trọng nữa là các giải pháp đạt được tại COP15 bao trùm toàn xã hội, từ khu vực tài chính và doanh nghiệp cũng như các chính phủ, tổ chức phi chính phủ và xã hội dân sự. Sự tham gia của người dân bản địa và cộng đồng địa phương trong quá trình ra quyết định liên quan đến tự nhiên và công nhận quyền của họ đối với đất đai là đặc biệt quan trọng.

Cần phải đạt được các thỏa thuận về tài chính, bao gồm cả việc các quốc gia giàu có sẽ hỗ trợ bao nhiêu cho các nước đang phát triển để tài trợ cho việc bảo tồn đa dạng sinh học, cũng như về quyền truy cập và chia sẻ lợi ích, đặc biệt khi nói đến việc sử dụng dữ liệu thu được từ các nguồn gen.

Tiếp cận và chia sẻ lợi ích đề cập đến cách thức các nguồn gen có thể được tiếp cận và cách thức chia sẻ lợi ích do việc sử dụng này mang lại giữa người dùng (chẳng hạn như các công ty công nghệ sinh học) và nhà cung cấp (các quốc gia và cộng đồng giàu đa dạng sinh học). Vấn đề này là trọng tâm để đảm bảo rằng tất cả mọi người đều có thể hưởng lợi từ các nguồn tài nguyên thiên nhiên, chứ không chỉ một số tập đoàn hạn chế, đặc biệt là ở miền Bắc Toàn cầu.

Với vai trò quan trọng của các hệ sinh thái lành mạnh trong mọi khía cạnh của nhân loại, điều quan trọng là phải đạt được thỏa thuận ở Montreal và ngăn chặn sự suy giảm trong thế giới tự nhiên của chúng ta.

COP15 tại Montreal sẽ có đại diện của 196 chính phủ, cùng với các đại biểu từ nhiều bên liên quan như cộng đồng kinh doanh và tài chính, các nhà khoa học và học giả, người dân bản địa và cộng đồng địa phương, và đại diện thanh niên.

Các bên này sẽ gặp nhau để thương lượng các kế hoạch, chiến lược và mục tiêu mới để giải quyết vấn đề mất đa dạng sinh học. Sẽ có các cuộc họp và tọa đàm bên lề, nơi các đại biểu sẽ chia sẻ ý kiến ​​và thông tin,và sẽ có một phân khúc cấp cao có sự tham dự của các bộ trưởng môi trường toàn cầu.

Kỳ vọng là cuộc họp sẽ thể hiện ý chí chính trị và thống nhất về hỗ trợ tài chính để đảm bảo rằng các mục tiêu mới vừa tham vọng vừa có thể đạt được.