Điện gió khẩn thiết xin “giãn thời hạn giá FIT”

Hiệp hội Điện gió và điện mặt trời Bình Thuận vừa gửi đơn kêu cứu tới DĐDN. Theo đó, các nhà đầu tư điện gió “khẩn khoản” mong Chính phủ gia hạn biểu giá FIT, bởi những lý do bất khả kháng từ đại dịch.

Trao đổi với DĐDN, ông Nguyễn Anh Tuấn – Tổng giám đốc Công ty CP TTP Phú Yên (TTPPY) nhận định, việc dừng giá FIT cho điện gió sẽ kéo theo nhiều nhà đầu tư “phá sản” kế hoạch đầu tư vì đại dịch COVID-19 đang kéo hàng loạt các dự án điện gió “lỡ hẹn”.

– Đề xuất kéo dài thời gian giá FIT cho điện gió dường như với lý do bất khả kháng, thưa ông?

Hiện nay, giá FIT áp dụng cho điện gió được kéo dài tới ngày 31/10/2021. Tuy nhiên, do ảnh hưởng của dịch COVID thời gian vừa qua, các chuyên gia nước ngoài không thể đến Việt Nam, hoặc đến được thì phải cách ly 21 ngày. Việc vận chuyển thiết bị mà phần lớn là siêu trường, siêu trọng, toàn bộ thiết bị công nghệ về tuabin gió về Việt Nam cũng như đến công trường đang gặp rất nhiều trở ngại do đứt gãy chuỗi vận tải và cung ứng toàn cầu.

Cùng với đó, chúng tôi cũng bị thiếu hụt lao động thi công một cách trầm trọng vì hàng loạt địa phương áp dụng giãn cách nên lao động không thể đến làm việc. Đặc biệt, việc nghiệm thu vận hành thương mại (COD) cũng tiềm ẩn rất nhiều rủi ro khi hàng loạt dự án cùng thực hiện trong tháng 9 và 10/2021.

– Việc giá FIT mới cho điện gió đang được đề xuất mức giảm sau đó là từ 12-17%, mức giảm này sẽ tác động ra sao đến doanh nghiệp, thưa ông?

Ở góc độ là nhà đầu tư chúng tôi cũng hi vọng giá FIT1 được kéo dài, chúng tôi đề xuất kéo dài giá FIT thêm ít nhất 1 năm nữa đến 31/10/2022 để doanh nghiệp có thời gian chuẩn bị và đánh giá kỹ bài toán đầu tư. Nếu không thì mức giảm chỉ nên ở dưới 10%.

Bộ Công Thương đang đưa ra đề xuất mức giảm 12-17% sau thời gian áp dụng giá FIT 1 kết thúc. Tuy nhiên, với dự án điện gió có mức đầu tư lớn, việc giảm trang thiết bị không được nhiều và nhanh như điện mặt trời, lại thêm tác động của COVID-19 thì mức giảm đến 17% là quá giảm sâu.

Trong khi đó, chúng ta chưa có lưới truyền tải chưa đồng bộ cùng hệ thống, sẽ gây rủi ro. Tất cả những điều này sẽ kéo theo việc cân nhắc của các tập đoàn lớn trên thế giới khi muốn đầu tư vào Việt Nam.

Khi giá mua bán điện gió giảm mạnh có thể dẫn tới giảm tới 80% việc lắp đặt điện gió mới vào năm 2023. (Thi công Nhà máy điện gió Tây Nguyên. Ảnh: Phạm Cường)

Đặc biệt, nếu giảm giá mạnh mà không tính đến các thách thức liên quan, thị trường điện gió Việt Nam có thể phải đối mặt với chu kỳ “bùng nổ – phá sản” như các nước châu Âu, châu Mỹ trước đây. Bởi khi giá mua bán điện gió giảm mạnh, các nhà đầu tư sẽ rất khó khăn để cân đối tài chính. Từ đó dẫn đến giai đoạn “phá sản” có thể làm giảm tới 80% việc lắp đặt gió mới vào năm 2023, và tiếp tục giảm 25% mỗi năm sau đó.

Do đó, bên cạnh đề xuất gia hạn với mức giá FIT hiện tại, đề xuất giảm nhẹ mức giá FIT cho các dự án gió trên bờ và dự án trên biển được đưa vào vận hành từ tháng 5/2022 trở đi. Chính phủ cũng cần có những chính sách riêng, ưu tiên cho phát triển điện gió ngoài khơi.

– Ông vừa nhắc tới vấn đề mạng lưới truyền tải, vậy doanh nghiệp tư nhân như TPP có dự kiến đầu tư vào mạng lưới truyền tải?

Bản thân những doanh nghiệp đầu tư lưới truyền tải như Trung Nam vẫn phải cắt giảm công suất, đây là khó khăn chung. Rõ ràng đây là mong muốn của nhiều doanh nghiệp, các doanh nghiệp hiện vẫn mong muốn chủ động lưới để hoà lưới điện quốc gia. Nhưng còn nhiêu yếu tố pháp lý liên quan vận hành lưới và trạm đó sau khi doanh nghiệp tư nhân xây dựng, chất lượng lưới truyền tải, chứ không đơn thuần là câu chuyện vốn cho đầu tư lưới. Doanh nghiệp mong muốn tính pháp lý và ràng buộc cần chặt chẽ hơn.

Nhiều nước trên thế giới đã cho doanh nghiệp tư nhân làm lưới, thậm chí cho bán lẻ điện, đây là câu chuyện trước sau chúng ta sẽ làm. Vấn đề là cơ chế giám sát và quản lý làm sao khuyến khích tất cả các nguồn lực cho phát triển.

– Xin cảm ơn ông!

Ông Tomaso Andreatta, Chủ tịch Tiểu ban Tăng trưởng Xanh (EuroCham):

Việc giảm giá FIT sẽ khiến các nhà đầu tư phải xem xét lại kế hoạch đấu thầu các dự án năng lượng điện gió. Điều này ảnh hưởng đến khả năng phục vụ nhu cầu năng lượng ngày càng tăng của Việt Nam. Ngoài ra, thị trường điện gió của Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn đầu phát triển. Chi phí sản xuất năng lượng ngoài khơi vẫn cao. Do đó, việc giảm FIT, đồng nghĩa với việc các doanh nghiệp quốc tế lớn có khả năng tiếp cận tín dụng dễ dàng hơn, lấn át các công ty trong nước.

Ông Nguyễn Quang Huân, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Halcom Việt Nam:

Thời hạn cuối giá FIT chỉ được kéo dài đến ngày 30/10/2021, trong khi toàn bộ những thiết bị để xây dựng nhà máy điện gió tại Việt Nam các đơn vị đều phải nhập khẩu. Đặc thù thiết bị về điện gió thì phải “may đo”, sản xuất theo đơn đặt hàng. Doanh nghiệp mất ít nhất 1 năm để sản xuất thiết bị rồi mới chuyển về Việt Nam. Trong khi tình hình dịch bệnh hiện này thì chưa biết bao giờ các nước mở cửa giao thương.