Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Nông nghiệp quốc tế Hoàng Anh Gia Lai (HAGL Agrico, HNG) vừa thông báo dừng thực hiện các thủ tục chào bán và phát hành riêng lẻ hơn 741 triệu cổ phiếu HNG cho Công ty cổ phần Nông nghiệp Trường Hải (Thagrico). Quy mô đợt phát hành, bao gồm cả hoàn đổi nợ, là hơn 7.400 tỷ đồng.

HNG lại "chao đảo"

Vườn chuối công nghệ cao của HAGL Agrico. Ảnh: HNG.

HAGL Agrico cho biết, công ty đã nhận được công văn của Ủy ban chứng khoán về việc dừng xem xét hồ sơ đăng ký chào bán và phát hành cổ phiếu riêng lẻ do quá thời hạn bổ sung theo quy định. Ngày 12/7, Thagrico cũng thông báo quyết định dừng đầu tư vào HAGL Agrico.

Công ty nông nghiệp của tỷ phú Trần Bá Dương nêu ra ba lý do để quyết định không đầu tư vào doanh nghiệp của Bầu Đức.

Thứ nhất, Thagrico cho biết đã nhận chuyển nhượng ba công ty con của HAGL Agrico vào năm 2019, với tổng số tiền 7.623 tỷ đồng nhằm hỗ trợ HAGL Agrico có nguồn tiền trả nợ trung hạn ngân hàng. Dù đã hoàn tất việc thanh toán, nhưng sau hai năm Thagrico vẫn chưa nhận được giấy tờ đất của các công ty trên do đang bị giữ lại ở BIDV.

Cuối năm 2020, Thagrico tiếp tục nhận chuyển nhượng bốn công ty con khác của HAGL Agrico, gồm Công ty An Đông Mia, Công ty Cao su Hoàng Anh Quang Minh, Công ty Hoàng Anh Đăk Lăk và Công ty Bò sữa Tây Nguyên. Tuy nhiên giấy tờ đất các đơn vị này cũng đang thế chấp cho các khoản nợ của HAGL tại BIDV.

“Thagrico đã đầu tư xây dựng hạ tầng, trồng mới cây ăn trái trên diện tích của các công ty đã nhận chuyển nhượng, nhưng đến nay do không có giấy tờ đất, Thagrico không huy động được nguồn vốn để tiếp tục đầu tư cho các dự án này”, công ty của ông Trần Bá Dương cho biết.

Lý do thứ hai, theo Thagrico, HAGL đã liên tục bán cổ phiếu HNG với khối lượng lớn để giảm tỷ lệ sở hữu của nhóm này xuống 16,34% và thậm chí còn 11,43% theo đợt đăng ký mới nhất. Trong khi, theo phương án phát hành được cổ đông thông qua, nhóm HAGL phải duy trì tỷ lệ sở hữu tại HAGL Agrico là 25,24%. Việc này đã làm giá cổ phiếu HNG tụt xuống dưới mệnh giá.

Ngoài ra, diễn biến Covid-19 phức tạp cũng buộc Thagrico phải điều chỉnh lại kế hoạch đầu tư và sản xuất kinh doanh trong điều kiện mới.

HNG lại "chao đảo"

Ông Trần Bá Dương được bầu vào vị trí Chủ tịch Hội đồng quản trị của HAGL Agrico tại phiên họp đầu năm nay. Ảnh: HL.

Công ty cổ phần quốc tế Nông nghiệp Hoàng Anh Gia lai (HNG) được thành lập từ năm 2010 và chỉ tập trung trồng các loại cây công nghiệp là cây cao su, cây cọ dầu với tổng diện tích 84.000 ha, trong đó 8.900 ha tại Việt Nam, 27.376 ha tại Lào và 47.724 ha tại Campuchia.

Năm 2017, theo Báo cáo tài chính, tổng nợ của HNG là 22.129 tỷ đồng, vốn điều lệ của công ty là 7.671 tỷ đồng.

Năm 2018, dù trước đó HNG được nhà nước tái cơ cấu các khoản nợ và lãi nhưng công ty đã bị mất thanh khoản nghiêm trọng, không còn khả năng trả nợ gốc và lãi vay đến hạn.

100% vườn cọ dầu bỏ hoang phế, hơn 50% vườn cây cao su bị còi cọc, hư hại, các vườn cây ăn trái đang ở giai đoạn trồng thử nghiệm bị sâu bệnh, xuống cấp, thu hoạch với năng suất kém do không có kinh phí để chăm sóc, chỉ duy nhất loại cây chuối là khả thi với diện tích đã trồng 4.658 ha.

Dự án đầu tư sân bay Nọng Khang tại Lào với tổng mức đầu tư 75 triệu USD (tương đương 1.500 tỷ đồng) theo hình thức cho Chính phủ Lào vay và khấu trừ dần vào nghĩa vụ thuế, thuê đất tại Lào đã chi 1.357 tỷ đồng bị ngưng trệ do thiếu vốn.

Để có nguồn vốn duy trì chăm sóc vườn cây, đầu tư trồng mới và thanh toán các khoản vay đến hạn, HNG đã mời gọi THACO tham gia đầu tư với định hướng Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) và THACO tập trung cho HNG phát triển trồng cây ăn trái mà tập trung là cây chuối.

THACO ban đầu sở hữu 35% cổ phần của HNG, tương đương 3.890 tỷ đồng và tiến hành thực hiện tái cơ cấu tài chính với các giải pháp là THACO thông qua Công ty Đại Quang Minh mua lại và trả 1 số nợ thay cho HAGL Myamar 6.000 tỷ đồng, qua đó HAGL đã có tiền để cho HNG vay 2.187 tỷ đồng và THACO cũng cho HNG vay 1.703 tỷ đồng.

Đồng thời, THACO đã mua 3 công ty của HNG là Công ty Cao su Đông Dương và Công ty Đông Pênh tại Campuchia, Công ty Cao su Trung Nguyên tại Gia Lai, với tổng diện tích đất 22.462 ha, tổng giá chuyển nhượng là 7.623 tỷ đồng để giảm nợ tới hạn và tham gia khai thác quỹ đất đang để hoang hóa .

Nhờ sự tham gia và đổ tiền của THACO , tới 31/12/2018, nợ của HNG giảm 2.274 tỷ xuống còn 19.855 tỷ đồng, trên vốn điều lệ tăng lên 1.197 tỷ thành 8.868 tỷ đồng, lỗ 660 tỷ đồng.

Sang năm 2019, tổng diện tích đất của HNG còn lại là 56.493 ha (trong đó 3.439 ha tại Việt Nam, 27.376 ha tại Lào, 25.678 ha tại Campuchia) và trồng mới thêm được 3.031 ha chuối đưa tổng diện tích chuối là 7.930 ha, 3.267 ha xoài , 2.110 ha mít và 4.997 ha cây ăn trái khác; diện tích cao su 31.085 ha; diện tích cọ dầu 9.110 ha.

Tổng doanh thu năm 2019 là 1.811 tỷ đồng, lỗ 2.444 tỷ đồng, nợ giảm 8.587 tỷ và tổng nợ còn lại là 13.542 tỷ đồng; vốn điều lệ tăng 3.394 tỷ lên là 11.085 tỷ đồng.

Trong năm 2020, THACO tiếp tục hỗ trợ cho HNG vay (không có tài sản đảm bảo, lãi suất bằng các ngân hàng thương mại) tổng số tiền 6.274 tỷ đồng để tiếp tục đầu tư trồng mới.

Tuy nhiên, các nông trường chưa có quy hoạch tổng thể, chưa đầu tư hạ tầng kỹ thuật đồng bộ dẫn đến tình trạng thiếu nước tưới và điện vào mùa nắng, ngập úng trong mùa mưa, hệ thống giao thông chưa đáp ứng sản xuất và logistics. Năng suất, sản lượng và chất lượng chuối, trái cây khác còn thấp do thiếu phân bón, thiếu nhân công và kỹ thuật, nhiều vườn cây bị dịch bệnh. Diện tích khai thác và sản lượng mủ cao su đạt thấp do các vườn cây không được chăm sóc trong thời gian dài.

Đến giữa năm 2020, HNG đã bị thiếu hụt dòng tiền để thanh toán các khoản nợ đến hạn, thiếu tiền mua vật tư chăm sóc và đầu tư cho các hạ tầng kỹ thuật quan trọng là nước và điện. Tại Campuchia nhiều vườn cây bị xuống cấp nghiêm trọng.

Trước thực trạng đó, Ban lãnh đạo HNG và HAGL đã nhiều lần họp với THACO để tìm giải pháp giải quyết các khó khăn với phương án THAGRICO (Công ty cổ phần Nông nghiệp Trường Hải thuộc THACO) mua tiếp 4 công ty sở hữu các phần đất tại Koun mun Campuchia và tại Đắk Lắk, Gia Lai với diện tích đất 20.744 ha và giá tiền là 9.095 tỷ, đồng thời bán lại toàn bộ cổ phần cho HNG và HNG còn nợ lại THACO số tiền hơn 2.600 tỷ đồng (không trả lãi và hoàn trả từng phần trong 3 năm) và sở hữu phần đất còn lại với tổng diện tích 35.749 ha (trong đó tại Bắc Campuchia 8.373 ha và tại Lào là 27.376 ha).

Phương án này chia sẻ hoạt động sản xuất nông nghiệp giữa THAGRICO và HNG về diện tích cũng như địa bàn, đồng thời giải quyết được khó khăn rất lớn và cấp bách là cứu lấy vườn chuối đã trồng đang xuống cấp nghiêm trọng do thiếu vốn đầu tư, vật tư và chăm sóc, và nhất là mang lại lợi nhuận 1.076 tỷ đồng cho HNG, trong năm 2020 ghi nhận lợi nhuận 931 tỷ đồng và bù với khoản lỗ trong sản xuất kinh doanh ước khoảng 910 tỷ đồng để HNG có lãi trong năm 2020 để tránh bị hủy niêm yết và giảm nợ cho HNG.

Tuy nhiên, HNG và HAGL không thỏa thuận được với ngân hàng về thanh toán nợ để lấy giấy tờ đất của 4 Công ty trên đang là tài sản thế chấp nợ của HAGL và HNG để giao cho THACO nên THACO bất đắc dĩ phải tiếp quản luôn HNG từ HAGL thông qua việc tăng vốn cho HNG để cấn trừ nợ và có vốn để HNG tiếp tục đầu tư phát triển sản xuất kinh doanh trong giai đoạn 2021-2023.

Kết quả sản xuất kinh doanh của HNG năm 2020 có doanh thu 2.375 tỷ đồng, lỗ hoạt động sản xuất kinh doanh 910 tỷ đồng. HNG thực hiện chuyển nhượng trước 1 công ty An Đông Mia Việt Nam (sở hữu công ty Lumphat tại Campuchia) trong 4 công ty đã thỏa thuận bán cho THAGRICO như đã nói trên, để có lợi nhuận sau thuế trong năm 2020 là 21 tỷ đồng.

Đến 31/12/2020, nợ tăng lên 2.448 tỷ đồng, tổng nợ là 15.990 tỷ đồng, lỗ lũy kế 2.306 tỷ đồng, vốn điều lệ công ty là 11.085 tỷ đồng.

Tại phiên họp thường niên 2021, ngoài việc ông Dương tiếp quản vị trí Chủ tịch HAGL Agrico từ Bầu Đức, Thagrico dự kiến mua hết 741 triệu cổ phiếu (bao gồm hoàn đổi nợ và phát hành mới) với giá phát hành 10.000 đồng. Nếu tính cả việc chuyển nhượng công ty con, kế hoạch năm nay có thể giúp Bầu Đức thu về 16.000 tỷ đồng để trả hết nợ ngân hàng, nợ nhóm Thaco, đối tác… và còn dư để bổ sung vốn lưu động.

Tuy nhiên, với việc Thagrico dừng thương vụ đầu tư hơn 7.400 tỷ vào HAGL Agrico, bài toàn về cân đối tài chính sẽ tiếp tục là vấn đề khó với doanh nghiệp này.

Gần đây, Chủ tịch Thaco và công ty riêng cũng đã bán ra toàn bộ gần 20 triệu cổ phiếu HVG của “Vua cá tra” Hùng Vương, khép lại gần hai năm đầu tư chiến lược vào doanh nghiệp này.