Yếu tố cần thiết giúp các loài di cư thích ứng với biến đổi khí hậu

Theo một nghiên cứu do Hiệp hội Hoàng gia Anh công bố ngày 25/8, các khu bảo tồn sẽ giúp các loài di cư thoát khỏi khí hậu ấm lên chỉ khi hội tụ đủ các yếu tố gồm vị trí chiến lược và điều kiện thuận lợi cho việc sinh sản.

Với việc dân số thế giới được dự báo sẽ vượt mốc 9 tỷ người vào giữa thế kỷ này, nhiều động vật và thực vật trên Trái Đất đang bị đe dọa nghiêm trọng do môi trường sống bị thu hẹp. Các chuyên gia cho rằng việc thiết lập các khu bảo tồn thiên nhiên là điều cần thiết cho sự tồn tại lâu dài của các loài động thực vật. 

Tuy nhiên, nghiên cứu của Hiệp hội Hoàng gia Anh nhận định, việc các sinh vật tại Anh đang tìm cách thích ứng với biến đổi khí hậu thông qua di cư có thể thất bại vì một số môi trường sống có vị trí chiến lược trên khắp đất nước không nằm trong danh mục được bảo tồn.

Đồng tác giả nghiên cứu Tom Travers cho biết, ông và các cộng sự thực hiện nghiên cứu này trên diện rộng với hàng nghìn loài động thực vật và thậm chí cả vi khuẩn. Họ khảo sát các môi trường sống của động thực vật trên khắp các vùng nông thôn nước Anh để có thể phân tích các mối liên kết quan trọng đối với các quần thể sinh vật đang di cư.

Khi khí hậu ấm lên, động vật và thực vật có khả năng thích nghi bằng cách di cư về phương Bắc qua nhiều thế hệ. Để xác định những khu vực nào là quan trọng cho hành trình đó, các nhà khoa học đã lập một bản đồ minh họa với dòng điện chạy từ hướng Nam lên hướng Bắc. Môi trường sống chỉ được coi là phù hợp nếu đảm bảo có những vùng đất mà con cái của các loài có thể thích nghi và “định cư” đủ lâu để sinh sôi, nảy nở. 

Các nhà nghiên cứu đã lập các mạng lưới mô hình biểu thị 16 loại môi trường sống, trong đó có những rừng cây rụng lá, bãi bồi, các đồng cỏ đất thấp, các vách đá trên biển và cồn cát ven biển. Họ nhận thấy những môi trường sống này không được bảo vệ đầy đủ theo các tiêu chuẩn hiện nay. Trong một số trường hợp, những môi trường sống “bước đệm” quan trọng này chỉ có diện tích chưa đầy 1 km². Các yếu tố đó khiến các sinh vật sống ở những môi trường như vậy dễ bị tổn thương trước các tác động của biến đổi khí hậu.

Tuy nhiên, nghiên cứu cho rằng, nếu thực hiện một cách bài bản và có chiến lược rõ ràng, thì việc mở rộng khoảng 10% diện tích các khu bảo tồn sẽ tăng cường tính kết nối cơ năng hơn 40%.Việc m ở rộng quy mô và nâng cao chất lượng của các khu bảo tồn thiên nhiên đã được đề cao trong chương trình nghị sự toàn cầu trong bối cảnh xuất hiện nhiều dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học.

Gần 30% số loài được liệt vào Sách Đỏ của Liên minh Quốc tế Bảo tồn Thiên nhiên (IUCN) đang có nguy cơ tuyệt chủng. Một dự thảo thỏa thuận đang được đàm phán trước thềm hội nghị thượng đỉnh về đa dạng sinh học của Liên hợp quốc vào mùa Xuân tới đã kêu gọi phân định khoảng 30% diện tích đất liền và bề mặt đại dương được bảo vệ trong vòng một thập kỷ.