Thiếu vốn, đô thị hóa kém hiệu quả

Thực tế, xã hội hóa đầu tư là nguồn lực lớn nhất, quan trọng nhất để thực hiện cải tạo, chỉnh trang, tái phát triển đô thị trong đó có phương thức đối tác công – tư (PPP).

BT là xu hướng tất yếu đối với các nước có vốn đầu tư công còn hạn chế

Nhiều ý kiến cho rằng, BT đang là xu thế tất yếu và trên thế giới đều áp dụng trong lúc vốn đầu tư công còn hạn chế. Tuy nhiên, tại Việt Nam sở dĩ xảy ra tình trạng hầu hết dự án BT xác định tổng mức đầu tư lớn hơn nhiều thực tế triển khai là do yếu tố con người. Chủ đầu tư đã “móc ngoặc” với những người có chức có quyền để nâng khống giá trị dự án và khoản lợi nhuận này đem chia nhau. Chính vì vậy, luật PPP quyết định dừng triển khai dự án mới áp dụng loại hợp đồng BT kể từ ngày 1.1.2021 do việc thực hiện các dự án BT trong thời gian trước đây có nhiều “lỗ hổng, bất cập” làm thất thoát tài sản nhà nước, nhất là đất công, trụ sở làm việc và làm thất thu ngân sách nhà nước.

Ông Lê Hoàng Châu nói thẳng, phương thức đầu tư dự án theo hình thức hợp đồng BT không có lỗi, mà lỗi là do các quy định pháp luật và cơ chế chính sách chưa chặt chẽ, chưa thống nhất, chưa đồng bộ và những yếu kém trong khâu tổ chức thực hiện. Do vậy, chỉ nên dừng triển khai dự án mới áp dụng loại hợp đồng BT đến khoảng năm 2023, để xây dựng, hoàn thiện các quy định pháp luật, nhằm để bịt kín các “lỗ hổng, bất cập” vì phương thức đầu tư BT là rất cần thiết, để thực hiện chủ trương xã hội hóa đầu tư của Đảng.

Và để bít các lỗ hổng về chính sách, nhằm hạn chế tình trạng nâng khống giá trị dự án, gây thất thoát, tham nhũng trong đầu tư PPP cũng như BT, ông Lê Hoàng Châu đề xuất, nên giao thẩm quyền cho cấp tỉnh quyết định quy mô tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP phù hợp với đặc điểm tình hình của địa phương. Hiện Khoản 2 Điều 4 luật PPP quy định tổng mức đầu tư tối thiểu của dự án PPP không thấp hơn 200 tỉ đồng (riêng dự án y tế, giáo dục thì không thấp hơn 100 tỉ đồng). Trường hợp địa bàn khó khăn, đặc biệt khó khăn thì không thấp hơn 100 tỉ đồng là “hơi cứng” và không phù hợp với các tỉnh nhỏ có nhiều công trình có giá trị không lớn cần đầu tư theo phương thức PPP.

Xã hội hóa để tiến trình tái thiết đô thị được nhanh hơn

“Các dự án BT ở nước ta bị “biến tướng” do trước đây nhà nước cho phép thanh toán bằng quỹ đất, trụ sở làm việc để nhà đầu tư thực hiện “dự án khác” đạt lợi nhuận rất lớn, thậm chí là “siêu lợi nhuận”, dẫn đến nhà nước bị thất thoát tài sản công, thất thu ngân sách. Mà quỹ đất, trụ sở làm việc thuộc sở hữu nhà nước đều là “đất sạch” hoàn toàn đủ điều kiện để đưa ra đấu giá. Nếu các quỹ đất sạch này đem đấu giá công khai thì nhà nước thu được giá trị theo đúng giá thị trường, vừa có nguồn vốn ngân sách thanh toán cho nhà đầu tư dự án BT, vừa kiến tạo môi trường đầu tư minh bạch, vừa loại trừ cơ chế “xin – cho, sân sau, tham nhũng tiêu cực”- ông Châu phân tích.