Cơ quan thuế ‘soi’ bất động sản, chứng khoán…

Thực tế, một nguồn thu lớn đang nằm trong bất động sản (BĐS) nếu được khai thông, ngân sách sẽ có một khoản thu lớn.

Số thu thuế giảm

Tổng cục Thuế cho biết số thu ngân sách tháng 9 đạt 52.000 tỉ đồng, chỉ bằng 55,8% so với cùng kỳ năm 2020. Trong đó, thu nội địa ước đạt 48.600 tỉ đồng, bằng 4,4% dự toán pháp lệnh và 53,4% so với cùng kỳ.

Thu thuế phí nội địa (loại trừ yếu tố gia hạn) từ mức tăng 19,6% của 4 tháng đầu năm 2021, đến tháng 7 giảm 10,8%, tháng 8 giảm 21%, tháng 9 ước giảm 26,5% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, do thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 CT-TTg tại TP.HCM và 19 tỉnh, TP phía nam nên thu từ lệ phí trước bạ tại các tỉnh này giảm rất sâu. Tháng 8 giảm 56,5%, tháng 9 giảm 48,5% so với cùng kỳ.

Là địa phương bị ảnh hưởng nặng từ đợt dịch Covid-19 lần thứ 4, ông Lê Duy Minh, Cục trưởng Cục Thuế TP.HCM, cho biết số thu thuế trên địa bàn TP từ tháng 7, 8, 9 liên tục giảm, đặc biệt tháng 9 giảm khá sâu. Khả năng năm nay chỉ đạt khoảng 92% dự toán năm nếu chưa tính dầu thô, tương đương với số tuyệt đối khoảng 236.341 tỉ đồng.

Để đảm bảo nguồn thu ngân sách trong những tháng cuối năm, Tổng cục Thuế yêu cầu các cục thuế, chi cục thuế tăng cường công tác quản lý, phát hiện các trường hợp lợi dụng chính sách ưu đãi để trốn thuế, tránh thuế, dây dưa, chây ỳ nợ thuế…; rà soát các lĩnh vực còn tiềm năng, các lĩnh vực phát triển tốt trong điều kiện dịch bệnh như thương mại điện tử, kinh doanh online, chứng khoán, BĐS…, nhất là tại các tỉnh, TP lớn, nơi tập trung đông dân cư.

Các cơ quan thuế địa phương đẩy mạnh công tác phối hợp với các sở, ban, ngành, trao đổi thông tin với văn phòng đăng ký đất đai tại địa phương… để tham mưu cho UBND tỉnh, TP kịp thời tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế, chính sách, thủ tục để triển khai nhanh đối với các dự án, kịp thời đôn đốc các nguồn thu từ đất đai vào ngân sách nhà nước. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Tài chính để rà soát, đôn đốc thu ngân sách nhà nước đối với các nguồn thu thuộc ngân sách T.Ư như từ dầu, khí, thu cổ tức và lợi nhuận còn lại, các khoản thu từ phí, lệ phí, thu từ đất đai…

Số thu ngân sách sụt giảm, cơ quan thuế tập trung vào thu những lĩnh vực như thương mại điện tử, bất động sản, chứng khoán…

Hàng ngàn tỉ đồng nằm ở BĐS

Trước tình hình số thu thuế sụt giảm những tháng gần đây, Hiệp hội BĐS TP.HCM (HoREA) đã có công văn gửi UBND TP.HCM “chỉ điểm” hàng trăm dự án BĐS hiện nay đang vướng mắc nếu được tháo gỡ khó khăn sẽ đóng góp hàng ngàn tỉ đồng vào ngân sách nhà nước.

Cụ thể, theo số liệu thống kê (chưa đầy đủ) tháng 9.2020, toàn TP có 63 dự án của 17 doanh nghiệp với hơn 30.042 căn (gồm 27.709 căn hộ nhà chung cư và 2.693 căn hộ văn phòng officetel) chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở, tài sản khác gắn liền với đất (sổ đỏ) cho khách hàng mua nhà. Chủ tịch HoREA Lê Hoàng Châu nói thẳng nguyên nhân chính là do Sở TN-MT và Sở Tài chính chưa chốt được tiền sử dụng đất của dự án. Việc chậm xác định tiền sử dụng đất dự án vừa làm giảm nguồn thu ngân sách TP; vừa gây thiệt hại cho doanh nghiệp và người mua nhà vì không được cấp “sổ đỏ” để đảm bảo các quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người mua nhà. Trong năm 2020, Sở TN-MT cho biết đã cấp “sổ đỏ” cho 11.114 căn, như vậy vẫn còn khoảng 20.000 căn chưa được cấp “sổ đỏ”. Nếu khẩn trương giải quyết hồ sơ nộp tiền sử dụng đất của mấy chục dự án nhà ở thương mại nêu trên thì ngân sách nhà nước của TP sẽ có thể thu được hàng ngàn tỉ đồng.

HoREA tính toán với 63 dự án nhà ở thương mại, tiền sử dụng đất bình quân mỗi dự án 100 tỉ đồng thì số tiền nộp vào ngân sách TP sẽ khoảng 6.300 tỉ đồng. Sau khi chủ đầu tư nộp tiền sử dụng đất thì khách hàng được cấp “sổ đỏ”. Nếu mỗi căn hộ có giá bình quân 3,5 – 5 tỉ đồng và trường hợp có 10.000 căn được mua bán, chuyển nhượng thì ngân sách sẽ thu 2% thuế thu nhập cá nhân ước được khoảng 700 – 1.000 tỉ đồng, còn nếu kinh doanh cho thuê thì còn phải nộp thuế kinh doanh nhà cho ngân sách TP…

Đối với các dự án nhà ở thương mại mới, HoREA đề nghị đẩy nhanh công tác tính tiền sử dụng đất để tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước của TP. Hiện nay, nhiều chủ đầu tư dự án nhà ở thương mại đã xây dựng xong hạ tầng và phần móng của nhà chung cư đủ các điều kiện được huy động vốn, bán nhà ở hình thành trong tương lai cho khách hàng, nên rất mong mỏi được Sở TN-MT và Sở Tài chính trình UBND TP.HCM phê duyệt tiền sử dụng đất để sớm hoàn thành nghĩa vụ tài chính với nhà nước để được huy động vốn.

Đơn cử dự án khu nhà ở cao tầng quy mô lớn của Công ty P. (tại P.Phú Thuận, Q.7, TP.HCM) đã nhận đặt cọc giữ chỗ của khách hàng, nhưng chưa thể ký kết hợp đồng mua bán nhà, vì cho đến nay Sở TN-MT và Sở Tài chính vẫn chưa trình Hội đồng thẩm định giá đất TP để trình UBND TP phê duyệt tiền sử dụng đất dự án. Dự kiến số tiền sử dụng đất của riêng dự án này lên đến khoảng 1.500 tỉ đồng. Nếu đẩy nhanh công tác tính tiền sử dụng đất của vài chục dự án (nêu trên), sẽ có thêm nguồn thu rất lớn cho ngân sách TP.

Tháo thủ tục, thu ngàn tỉ

Tương tự, TP.HCM hiện có khoảng 173 dự án nhà ở thương mại mà nhà đầu tư đã có quyền sử dụng đất nhưng chưa được công nhận chủ đầu tư (gồm 126 dự án trong giai đoạn 2015 – 2018 và 47 dự án năm 2020). Nếu mỗi dự án có vốn đầu tư 1.000 tỉ đồng, tổng mức đầu tư lên đến 173.000 tỉ đồng. Sớm được triển khai thực hiện thì nhà nước sẽ thu thuế giá trị gia tăng 10% là 17.300 tỉ đồng. Nếu các dự án này đạt lợi nhuận 20% là 34.600 tỉ đồng thì nhà nước sẽ thu thuế thu nhập doanh nghiệp 20% là 6.920 tỉ đồng và nhà nước còn thu thêm thuế chuyển nhượng, kinh doanh BĐS dịch vụ, thương mại khác.

Thực tế, có những dự án khu đô thị mới quy mô lớn tại Q.1, Q.Bình Thạnh, TP.Thủ Đức, H.Cần Giờ có tổng mức đầu tư lên đến hàng chục, thậm chí hàng trăm ngàn tỉ đồng thì TP còn có thêm các nguồn thu ngân sách rất lớn. Do đó, UBND TP.HCM chỉ đạo khẩn trương ban hành Quy trình đầu tư xây dựng dự án nhà ở thương mại.

Bên cạnh đó, HoREA còn đề xuất một số giải pháp nhằm tăng nguồn thu ngân sách cho TP, chẳng hạn quy định tiêu chí diện tích đất do nhà nước giao đất để quản lý, đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích công ích nằm xen kẽ với phần diện tích đất đã nhận chuyển nhượng, đủ điều kiện tách thành dự án độc lập; tổ chức đấu giá các diện tích đất do nhà nước quản lý, các mặt bằng trụ sở cơ quan nhà nước dôi dư sau khi sắp xếp lại theo Nghị định 167/2017/NĐ-CP, Nghị định 67/2021/NĐ-CP vừa tạo được nguồn thu cho ngân sách nhà nước, vừa kiến tạo môi trường đầu tư minh bạch, công bằng, lành mạnh.

Ông Lê Duy Minh cũng cho rằng các kiến nghị trên nếu được giải quyết sẽ mang lại nguồn thu khá lớn cho ngân sách TP. Thế nhưng, từ nay đến cuối năm còn vài tháng, sợ không kịp. Do đó, những cái nào UBND TP.HCM có thể sớm thực hiện thì ngân sách có thêm vài trăm đến ngàn tỉ đồng.