Ngành đóng tàu thêm bất ổn vì khủng hoảng Ukraine

Một tàu chở LNG ở Futtsu, phía đông Tokyo, Nhật Bản

Chiến dịch quân sự của Nga ở Ukraine, cùng với đại dịch Covid-19, ngày càng tạo thêm nhiều bất ổn cho hầu hết các ngành công nghiệp, trong đó có ngành đóng tàu.

Các công ty đóng tàu của Hàn Quốc và Trung Quốc là những doanh nghiệp dẫn đầu ngành. Trong bối cảnh căng thẳng ở Ukraine ngày càng gia tăng, tác động của các quyết định được chính phủ Hàn Quốc và Trung Quốc đưa ra lên ngành công nghiệp đóng tàu ngày càng trở nên rõ ràng hơn.

Theo South China Morning Post, các công ty ở Hàn Quốc phải đối mặt với nguy cơ bị khách hàng Nga thanh toán chậm vì Seoul đã ủng hộ việc cấm các ngân hàng lớn của Nga tham gia vào mạng lưới thanh toán quốc tế Swift.

Các công ty đóng tàu Hàn Quốc cũng có thể gặp phải vấn đề trong việc tìm hợp đồng mới với khách hàng Nga, trong bối cảnh sự cạnh tranh từ Trung Quốc ngày càng tăng, sau khi Hàn Quốc bị Điện Kremlin liệt vào danh sách quốc gia “không thân thiện” vào đầu tháng này.

Moscow đã tuyên bố các công ty tại những quốc gia “không thân thiện” sẽ cần phải được chính phủ Nga cho phép thì mới có thể thực hiện các giao dịch kinh doanh.

“Các đơn đặt hàng của Nga chủ yếu là tàu chở khí đốt tự nhiên hóa lỏng do Hàn Quốc đóng, trong đó công ty Công nghiệp nặng Samsung (Samsung Heavy Industries) là đơn vị có nhiều đơn hàng nhất”, ông Adam Kent, giám đốc điều hành công ty tư vấn Chiến lược Hàng hải Quốc tế (MSI), cho biết.

Tuy vậy, ông Kent cũng lưu ý rằng tác động ngay lập tức đến ngành vận tải biển toàn cầu có thể sẽ rất ít, do các đơn hàng có liên quan đến Nga chỉ chiếm 2,5% số đơn hàng trên toàn cầu.

Hãng đóng tàu Hàn Quốc xem xét rủi ro

Công ty Công nghiệp nặng Samsung được cho là đang trì hoãn việc giao hai tàu vận chuyển khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG), vốn đến hạn trong tháng này.

Trong số ba công ty đóng tàu hàng đầu của Hàn Quốc, công ty Công nghiệp nặng Samsung là đơn vị có đơn đặt hàng từ khách hàng Nga còn tồn đọng với giá trị cao nhất. Tổng giá trị các đơn hàng này lên tới 5 tỉ USD.

“Vẫn chưa có gì được quyết định liên quan đến tình hình Nga”, người phát ngôn của công ty Công nghiệp nặng Samsung cho biết.

Công ty đóng tàu Korea Shipbuilding & Offshore Engineering, công ty Công nghiệp nặng Samsung và Tập đoàn Cơ khí hàng hải và Đóng tàu Daewoo là ba hãng đóng tàu chính của Hàn Quốc. Các công ty này được cho là có hợp đồng trị giá khoảng 6,5 tỉ USD với khách hàng Nga, bao gồm các tàu chở LNG và thiết bị.

Một tàu chở LNG neo đậu ở Nga

Với các hợp đồng ký từ nhiều năm trước đó, các công ty đóng tàu đã nhận được các khoản thanh toán ban đầu. Khoảng 20% ​​giá trị đơn hàng được thanh toán khi hợp đồng được ký kết.

“Phải mất 5 đến 6 năm để đóng tàu và hơn 60% giá trị đơn hàng sẽ được thanh toán khi tàu được bàn giao. Công ty chúng tôi vẫn còn rất nhiều thời gian cho đến khi hợp đồng chuyển sang giai đoạn này”, người phát ngôn của một công ty đóng tàu Hàn Quốc giấu tên cho biết.

Các hãng đóng tàu cũng đang xem xét trường hợp khách hàng Nga không thể thanh toán vì những biện pháp cấm vận liên quan đến chiến dịch quân sự của Moscow bị kéo dài.

“Nếu đúng như vậy, các hãng đóng tàu có thể tìm đến thị trường khác. Chúng tôi không nghĩ rủi ro là quá lớn, nhưng chúng tôi không thể biết tình hình sẽ diễn biến như thế nào và đang theo dõi chặt chẽ các vấn đề liên quan”, phát ngôn viên trên nói thêm.

Với tình hình hiện tại, các công ty đóng tàu Hàn Quốc có thể sẽ trì hoãn việc hoàn thành và giao hàng cho các công ty Nga do rủi ro trong việc thanh toán.

“Do Tập đoàn Cơ khí hàng hải và Đóng tàu Daewoo đang đóng hai sà lan LNG và ba tàu Arc7 LNG cho Nga, cần phải kiểm tra các rủi ro”, nhà phân tích Lee Dong-heon của công ty chứng khoán Daishin Securities cho biết.

Trung Quốc có được lợi?

Nhiều câu hỏi cũng đang được đặt ra về việc liệu tình hình có thể có lợi cho các công ty đóng tàu Trung Quốc hay không. Các hãng đóng tàu Trung Quốc cũng có hợp đồng với khách hàng Nga, nhưng không bị các lệnh trừng phạt ảnh hưởng vì Bắc Kinh vẫn chưa ủng hộ các động thái của phương Tây.

Trung Quốc và Hàn Quốc đang cạnh tranh gay gắt cho danh hiệu quốc gia hàng đầu trong ngành đóng tàu. Năm ngoái, Trung Quốc đã vượt qua Hàn Quốc về số lượng đơn đặt hàng trên toàn cầu mới với việc thu hút 49% đơn hàng. Trong khi đó, con số này của Hàn Quốc là 38%.

“Các nhà máy đóng tàu của Trung Quốc cũng đang định vị bản thân rất tốt. Trung Quốc đã tạo được danh tiếng trong việc cải thiện hiệu quả hoạt động của tàu và giảm lượng khí thải khi đóng các tàu chạy bằng nhiên liệu kép LNG, nhiên liệu methanol và ammoniac”, ông Kent cho biết.

“Tuy nhiên, Trung Quốc hiện không có khả năng đóng các tàu chở LNG chịu được băng đá. Vì vậy, rất khó để nói rằng Trung Quốc có thể hưởng lợi như thế nào trong tương lai gần từ sự rạn nứt trong mối quan hệ giữa Nga và Hàn Quốc”, chuyên gia Kent nói thêm.

Trung Quốc đang gia tăng thị phần của mình trong ngành công nghiệp đóng tàu bằng việc đưa ra chi phí cạnh tranh. Tuy vậy, các hãng đóng tàu Hàn Quốc đang cảnh giác cao độ trong bối cảnh Trung Quốc đang bắt kịp họ trong việc đóng các tàu chở LNG có giá trị gia tăng cao.

“Vì đóng tàu là một ngành thâm dụng vốn cao, sự hỗ trợ mạnh mẽ của chính phủ và tình hình chính trị ổn định là điều kiện tiên quyết để tồn tại trong ngành công nghiệp. Điều này mang lại lợi thế cho các nhà đóng tàu Trung Quốc so với các công ty khác trên toàn cầu”, công ty Allied Market Research cho biết.

Theo công ty theo dõi thị trường Clarkson Research, cuộc đua giành đơn đặt hàng mới đang rất gay cấn. Hàn Quốc đã đánh bại Trung Quốc trong số lượng đơn đặt hàng toàn cầu mới vào tháng 2 sau khi thu hút 67%, so với 26% của Trung Quốc.

“Các nhà đóng tàu có công nghệ tiên tiến nhất không nhất thiết là hãng có số lượng đơn hàng lớn nhất. Vì năng lực sản xuất có giới hạn, khi các nhà đóng tàu đạt công suất tối đa, họ có xu hướng tập trung vào các hợp đồng có giá trị gia tăng cao”, người phát ngôn của hãng đóng tàu Hàn Quốc giấu tên cho biết.

Xung đột ở Ukraine được cho là sẽ ảnh hưởng đến ngành đóng tàu trong suốt năm nay.

“Ngoài việc quan hệ của Hàn Quốc với Nga bị ảnh hưởng, cuộc xung đột sẽ tác động lên ngành đóng tàu qua sự thay đổi về nhu cầu đóng tàu mới, liên quan đến ảnh hưởng của lệnh trừng phạt kinh tế và giá năng lượng tăng cao, đặc biệt là châu Âu phải chịu nhiều rủi ro”, chuyên gia Kent nói .

Công ty Allied Market Research nhận định tình trạng hỗn loạn trên thị trường năng lượng có thể thúc đẩy ngành đóng tàu.

“Thị trường kỳ vọng rằng nhu cầu vận chuyển LNG sẽ tăng đáng kể để thay thế số khí đốt của Nga được cung cấp qua đường ống. Khủng hoảng Ukraine đã buộc các quốc gia như Đức, quốc gia nhập khẩu một lượng lớn LNG từ Nga, phải xem xét lại về chính sách nhập khẩu khí đốt”, công ty này cho biết.