Chuyện khai thác nước ngầm tại Indonesia

Sau nhiều năm đối mặt với tình trạng chất lượng nước kém còn nguồn cung nước máy thường xuyên bị gián đoạn, anh Sigit Hariyanto quyết định tự khai thác nước ngầm ngay bên dưới nhà mình để sử dụng.

“Đôi khi, nước có màu trắng sữa và nồng nặc mùi clo. Thỉnh thoảng, nó còn có màu nâu đục và đầy bùn nữa’’, anh Sigit chia sẻ với tờ CNA.

Hệ lụy bắt đầu vào năm 2019, khi một đường ống nước trong khu anh sống bị vỡ. Điều này khiến khoảng 200 hộ gia đình không có nước sạch sử dụng trong suốt 10 giờ đồng hồ. Công nhân địa phương sau đó đã phải đào một giếng nước sâu 40m để các hộ dân có nước đủ sạch sinh hoạt.

Tình trạng khai thác nước ngầm quá mức là một trong những nguyên nhân khiến Indonesia đối mặt với rủi ro sụt lún đất. Tại Jakarta, việc khai thác vô tội vạ của người dân khiến thành phố này sụt 26cm mỗi năm, qua đó trở thành một trong những siêu đô thị chìm nhanh nhất trên thế giới.

Ngày nay, hơn 90% khu vực ven biển của Jakarta đã nằm dưới mực nước biển; thành phố theo đó cũng dễ bị ngập lụt. Trong khi đó, việc các con sông không thể đổ ra biển nếu thiếu sự hỗ trợ của các trạm bơm cũng làm trầm trọng thêm tình trạng ngập úng và ảnh hưởng đến hàng nghìn hộ gia đình mỗi năm.

Dù chính quyền thành phố đã đưa ra nhiều giải pháp, song có lẽ việc giải quyết tình trạng khai thác nước ngầm “nói” dễ hơn “làm”.

“Mọi người đã đào giếng và khai thác nước ngầm từ nhiều thế hệ nay, vì thế, thật khó để thay đổi suy nghĩ và hành động của họ. Không dễ để họ hiểu được hậu quả của việc khai thác nước ngầm’’, Nila Ardhianie, Giám đốc Viện Amrta nhận định. 

Theo dữ liệu từ công ty phân phối nước máy PAM Jaya, chỉ có 900.000 ngôi nhà, văn phòng và nhà máy được sử dụng nước đô thị. Phần còn lại trong tổng số 11 triệu dân thủ đô Jakarta không có lựa chọn nào khác ngoài việc dựa vào nguồn nước ngầm.

Theo cơ quan thống kê Indonesia, vào năm 2020, Jakarta có 2,4 triệu ngôi nhà trên đất liền, hơn 200.000 căn hộ, 130 trung tâm mua sắm và hàng nghìn tòa nhà văn phòng. Trung bình, một hộ gia đình ở Jakarta sẽ chi từ 200.000 rupiah (tương đương 13,38 USD) đến 500.000 rupiah (tương đương 33,45 USD) mỗi tháng cho nước máy. 

Theo CNA, thủ đô Jakarta được bao quanh bởi nước. 13 con sông cắt qua thành phố, sau đó chảy vào biển Java; 117 ao và lưu vực ngăn lũ. Tuy nhiên, chúng bị ô nhiễm nặng do chất thải công nghiệp và sinh hoạt nên không còn an toàn để sử dụng.  

“Thực tế là Jakarta bị ngập lụt hàng năm. Vào một số thời điểm nhất định, thủ đô bị ngập úng nghiêm trọng. Hệ thống quản lý nước của chúng tôi rất tệ’’, Nirwono Joga, một chuyên gia quy hoạch đô thị từ Đại học Trisakti của Jakarta cho biết.

Theo một nghiên cứu hồi năm 2019 do Cơ quan Môi trường Jakarta thực hiện, 96% nước từ các con sông đều bị ô nhiễm nghiêm trọng bởi chất thải rắn, kim loại nặng và vi khuẩn. Việc thủ đô này thiếu một cơ sở quản lý nước thải chuyên nghiệp được cho là một trong những nguyên nhân sâu xa.

“Nếu bạn nhìn vào hệ thống cống rãnh ở Jakarta, hầu hết chúng đều dẫn đến các con sông và lưu vực gần nhất. Mọi người đổ rác và chất thải thẳng vào các khu vực này”, Joga nói. “Việc khử muối cũng không khả thi bởi tất cả rác và chất thải cuối cùng sẽ trôi ra biển. Đây là lý do tại sao các con sông, lưu vực nước và biển không được sử dụng làm nguồn nước chính”. 

Do ô nhiễm nghiêm trọng ở các sông và lưu vực, 94% nước máy ở Jakarta phải được dẫn từ các tỉnh lân cận Tây Java và Banten. Theo bà Ardhianie, chuyên gia thuộc Viện Amrta, giới chức thành phố cần tìm kiếm nhanh chóng các giải pháp thay thế để đáp ứng nguồn cung nước cho các hộ dân. 

“Ngay cả khi tăng sản lượng nước từ đập Jatiluhur ở Tây Java và đập Karian ở Banten, chúng tôi cũng sẽ không đủ nguồn cung để phục vụ toàn bộ người dân Jakarta’’, bà Ardhianie nói. 

Chính vì vậy, Jakarta đang lên kế hoạch tối ưu hóa các hồ trữ lũ để chúng có thể hoạt động như hồ chứa và xây dựng thêm các cơ sở xử lý nước. Hiện tại, các nguồn nước ở Jakarta chỉ có thể cung cấp 6% nhu cầu nước máy của thành phố.

“Hiện tại, không phải tất cả người dân Jakarta đều được sử dụng nước máy. Chúng tôi cần phải tăng nguồn cung để nhiều người có cơ hội sử dụng nước máy nhiều hơn ”, Tarigan, điều phối viên đối thoại về nước chia sẻ với CNA. “Chúng tôi hiện đang xây dựng thêm các cơ sở xử lý nước. Chúng tôi muốn tối ưu hóa những gì mình đã có từ trước ”.

Jakarta hiện có 6 cơ sở xử lý nước. Thủ đô này sẽ xây dựng thêm 6 cơ sở nữa có khả năng lọc bỏ tất cả các chất gây ô nhiễm. Hai trong số đó dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm tới. 

Để cải thiện mức độ tin cậy trong việc cung cấp nước máy cho người dân, Tarigan cho biết giới chức đang mở rộng mạng lưới đường ống của thủ đô, hiện bao phủ 65% tổng diện tích 661 km vuông của Jakarta.

“Mục tiêu của chúng tôi là bao phủ 100% diện tích Jakarta vào năm 2030. Điều này đòi hỏi khoản chi lớn và chúng tốn kém hơn rất nhiều so với việc xây dựng cơ sở hạ tầng ở một khu vực chưa phát triển,”, bà Tarigan nói. 

Một số ý kiến cho rằng tham vọng này là phi thực tế bởi theo Firdaus Ali, một chuyên gia kỹ thuật môi trường từ Đại học Indonesia, Jakarta mất 25 năm để nâng diện tích bao phủ nước máy từ 54% lên mức 65% như hiện nay. 

“Vẫn còn 35%. Làm sao họ làm được điều đó chỉ trong 8 năm?, Ali nghi ngờ, đồng thời khẳng định ngay cả khi toàn bộ thủ đô được kết nối với mạng lưới nước lớn, không có gì đảm bảo rằng các hoạt động khai thác nước ngầm sẽ dừng lại. 

“Khi nước ngầm tầng mặt cạn kiệt, người Jakarta đào giếng ngày càng sâu hơn”, Heri Andreas, chuyên gia trắc địa từ Học viện Kỹ thuật Bandung (ITB), cho biết.

Việc khai thác quá mức này sẽ khiến mặt đất tiếp tục bị lún xuống và một khi điều này xảy ra là sẽ không thể đảo ngược. Chính quyền thành phố theo đó cố gắng khắc phục tình trạng này bằng cách xây dựng các cống thoát nước dạng đứng, hay cống dọc.

“Một ngôi nhà rộng 100 m2 trang bị cống dọc có thể hấp thụ 300 m3 nước mỗi năm, đồng thời ngăn nước ngầm bốc hơi”, Muslim Muin, cố vấn thống đốc Jakarta cho biết. 

Theo CNA, cho đến nay, chính quyền Jakarta đã xây dựng 72.000 cống dọc khắp thành phố, và may mắn, tình trạng sụt lún đất đã chậm lại ở những khu vực có hệ thống thoát nước này.

Theo: CNA, Jakarta Post 

Góc nhìn chuyên gia: Thiếu vắng thông tin hỗ trợ, VN-Index khó duy trì xu hướng tăng mạnh

Huệ Anh