Hôm 25/12, nhiều vùng trên cả nước ghi nhận tình trạng băng giá và bão tuyết, có nơi nhiệt độ xuống dưới -40 độ C. Theo Guardian đưa tin, thời tiết lạnh giá khắc nghiệt tác động khoảng 150 triệu người Mỹ và khiến những người vô gia cư đặc biệt bị đe dọa tới tính mạng, sức khỏe.
Theo NBC thống kê, đã có tới 41 người chết vì các lý do liên quan đến thời tiết trong hôm 25/12. Giao thông cả nước bị ảnh hưởng; không chỉ đường bộ, ngay cả đường hàng không cũng bị ảnh hưởng nặng nề khi hơn 3.300 chuyến bay nội địa và quốc tế bị hủy, 11.000 chuyến khác bị hoãn chỉ trong ngày Giáng sinh.
Bão tuyết và giá lạnh càn quét đang gây đảo lộn cuộc sống người dân Mỹ (Nguồn: AFP)
Theo thống đốc bang New York, cơn bão tuyết vừa quét qua thành phố Buffalo – một khu vực bị tác động đặc biệt nghiêm trọng, “sẽ đi vào lịch sử như trận bão tuyết tàn khốc nhất trong lịch sử”. Đêm 24 vừa qua có thể là đêm Giáng sinh lạnh nhất lịch sử nước này.
Giá lạnh có thể tiếp tục làm tổn hại thêm nhân mạng khi nhiều người sẽ bị kẹt trong xe, chưa kể tình trạng mất điện ảnh hưởng tới hàng trăm nghìn ngôi nhà và cơ sở kinh doanh.
Nguyên nhân của đợt lạnh giá và bão tuyết “kinh hoàng”
Theo Bloomberg, đợt lạnh giá và bão tuyết này được gây ra bởi một dòng tia yếu Bắc Mỹ khiến khối khí lạnh từ Bắc Cực tràn xuống vùng áp thấp ở Ngũ Đại Hồ rồi tiến sâu vào đại lục nước Mỹ.
Jennifer Francis, một nhà khoa học cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Khí hậu Woodwell ở Falmouth, Massachusetts, cho biết thời tiết này có thể bị gây ra do dòng tia “điên rồ” hơn bình thường.
Dòng tia là các luồng gió thổi nhanh trong các dòng hẹp tồn tại ở khí quyển của một số hành tinh như Trái Đất. Trên Trái Đất, các dòng tia chính nằm ở độ cao ở đỉnh tầng đối lưu thổi theo hướng từ tây sang đông, và có đường đi uốn lượn.
Ảnh minh hoạ (Nguồn: Internet)
Hình bên trái: Khi dòng tia đủ mạnh sẽ khiến xoáy cực luân chuyển ổn định quanh vòng cực. Hình bên phải: Dòng tia yếu khiến xoáy cực “lọt” các luồng khí lạnh xuống phía Nam.
Cũng theo New York Times, luồng gió lạnh từ Bắc Cực thời điểm này bị gây ra do dòng tia không đủ mạnh để giữ xoáy cực ở nguyên trên Bắc Cực mà di chuyển xuống phía Nam. Xoáy cực là một vùng không khí lạnh rộng lớn xoay tròn thường bao quanh Bắc Cực, nhưng đôi khi dịch chuyển về phía Nam.
Xoáy cực (polar vortex) còn có tên gọi khác là luồng khí Bắc Cực (Arctic blast) nếu ở Bắc Cực. Ngoài xoáy Bắc Cực còn có xoáy Nam Cực.
Các đợt lạnh liên quan đến xoáy cực xảy ra thường xuyên ở Hoa Kỳ. Một trong những đợt gây thiệt hại nặng nề nhất xảy ra vào tháng 2 năm 2021, khi không khí lạnh giá xâm nhập sâu vào Texas, dẫn đến nhiệt độ thấp hơn bình thường tới 22 độ C.
Chưa kể, khi dịch chuyển xuống phía Nam, luồng không khí lạnh khô phương Bắc va chạm với không khí nóng ẩm phương Nam tạo ra hiện tượng “bom lốc xoáy”. Khi bom lốc xoáy diễn ra, áp suất trong khu vực sẽ giảm cực nhanh trong vòng 24 giờ đồng hồ.
Thông thường, bom lốc xoáy thường diễn ra trên các vùng nước có nhiều hơi ẩm để cung cấp năng lượng cho cơn bão. Nhưng trong đợt bão lần này, lượng không khí lạnh quá lớn từ phương Bắc gây ra hiện tượng bom lốc xoáy hiếm hoi ngay trên đất liền.
Tình trạng này xảy ra có do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu ?
Theo phân tích mới nhất, khi lượng khí thải carbon dioxide giữ nhiệt trên toàn cầu tiếp tục tăng, Bắc Cực đang nóng lên nhanh hơn gần 4 lần so với các khu vực khác trên hành tinh và phạm vi bao phủ băng biển của khu vực đang bị thu hẹp. Vì vậy, khi dòng xoáy xoáy cực đẩy về phía Nam, có hai câu hỏi cơ bản được đặt ra. Biến đổi khí hậu đóng vai trò gì, nếu có? Và liệu tình trạng đóng băng cực đoan có gia tăng khi tình trạng ấm lên tiếp tục diễn ra không ?
Tiếc là không có câu trả lời rõ ràng.
Tuy nhiên, có một điều chắc chắn là hành vi bất thường của các dòng tia đẩy khí lạnh này có liên quan tới biến đổi khí hậu. Jeff Masters, nhà khí tượng học tại Yale Climate Connections cho biết, “Một sự kiện như thế này có thể xảy ra một cách tự nhiên. Nhưng với sự rối loạn của các kiểu thời tiết toàn cầu mà biến đổi khí hậu đang mang lại, xác suất chứng kiến các hiện tượng thời tiết bất thường như thế này trong bất kỳ mùa nào cũng tăng lên”.
Các nhà khoa học đã tranh luận rất nhiều về mối liên hệ giữa tình trạng biến đổi khí hậu do con người tạo ra và sự biến đổi tự nhiên.
Trên thực tế, biến đổi khí hậu không làm cho những xoáy cực trở nên khắc nghiệt hơn, nhưng lại là tác nhân khiến chúng di chuyển nhiều và làm cho thời tiết có vẻ cực đoan hơn. Những biến đổi về xoáy cực có thể chính là nguyên nhân khiến nước Mỹ rơi vào tình trạng phải hứng chịu mùa đông khắc nghiệt “chưa từng có” như hiện nay.
Nguồn: moitruongvadothi.vn
