Từ vụ người phụ nữ có khối u di căn từ môi xuống hàm, bác sĩ nói về lời đồn “ăn thực dưỡng chữa ung thư”

Mới đây, Bệnh viện K cơ sở Tân Triều đã tiếp nhận bệnh nhân là bà Trần Thị Y. (64 tuổi, xã Hoằng Hợp, huyện Hoằng Hóa, tỉnh Thanh Hóa) nhập viện trong tình trạng có tổn thương sùi lớn chiếm toàn bộ vùng môi, miệng, khối u có chảy máu, mủ, mất thẩm mỹ. 

Khai thác nhanh bệnh sử của bà, bác sỹ được biết, bệnh nhân có khối u cách đây 3 năm và ngày một to dần nhưng không đến bệnh viện khám, mà nghe theo hướng dẫn của một số người dân sống thực dưỡng để ngăn chặn sự phát triển khối u. Tuy nhiên, sau nhiều năm ăn thực dưỡng, khối u của bà Y. không những không thuyên giảm mà ngày càng tăng kích thước, sức khoẻ lại càng suy kiệt.

Thực dưỡng là gì?

Những năm gần đây, cụm từ “thực dưỡng” xuất hiện nhiều trên các phương tiện truyền thông, các hội nhóm và lẫn những người lao động rủ tai nhau bàn luận. Vậy thực dưỡng là gì?

“Thực dưỡng” được dịch từ cụm từ tiếng anh là macrobiotics hoặc macrobiotic diet, từ này lại có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp. Đó là μακρός, nghĩa là “to lớn” và βίος, nghĩa là “đời sống”.

Thực dưỡng bắt đầu bằng sự giao thoa văn hoá giữa phương đông và phương tây, và đưa lên đỉnh cao vào cuối thể kỉ 19 – đầu thế kỉ 20 với các học thuyết và phương pháp ra đời dựa trên nhiều niềm tin khoa học và tôn giáo. Một nhánh rất phát triển vào lúc đó là từ Thiền Tông, thuộc Bắc Tông, Trung Quốc. 

Bác sĩ Nguyễn Quang Hiếu

Tác giả bài viết

• Bác sĩ khoa Ngoại – Phòng khám Đa Khoa Quốc tế Yersin, TP.HCM

•  

• Kinh nghiệm làm việc:

•  

• 2015 – 1/2016: Bác sĩ phòng khám Đa khoa Minh Quang, Biên Hòa.

•  

• 1/2016 – 10/2018: Bác sĩ khoa Ngoại Tổng hợp – Bệnh viện Đa khoa Khu Vực Long Thành.

•  

• 10/2018 – 10/2019: Lớp Sơ bộ Ngoại tổng quát – Bệnh viện Đại học Y Dược Thành phố Hồ Chí Minh.

Đây là triết lý về chế độ ăn kiêng, giao thoa với triết lý Nho Giáo về âm dương- ngũ hành, cùng với quan điểm Thiền Tông: gồm dùng các sản phẩm tự nhiên nguồn gốc thực vật. Sau đó, vào giữa thế kỉ 19 tới nay, sự xuất bản các bài báo y khoa về vai trò cholesterol trong bệnh mạch vành làm nhiều người kiêng dè sử dụng mỡ động vật và các chế phẩm thực vật. Đến đầu những năm 1990s, các học thuyết được tổng hợp lại và bắt đầu xuất bản các ấn phẩm. Điển hình là của George Ohsawa đề cao về thực dưỡng chữa bệnh.

Tóm lại, “thực dưỡng” có thể hiểu là ăn uống theo chế độ để nuôi dưỡng cơ thể.

 Thuyết thực dưỡng có cơ sở khoa học không?  

Đầu thế kỉ 20, với sự phát triển tiến bộ khoa học kĩ thuật khủng khiếp, các công xưởng mọc lên ở các nước tư bản. Để phục vụ cho lực lượng lao động đó, buộc họ sản xuất các thực phẩm theo quy mô công nghiệp. Các sản phẩm công nghiệp được sản xuất số lượng lớn nhưng tại thời điểm đó y học chưa theo kịp sự phát triển đó. Dẫn đến rất nhiều vụ ngộ độc trong các công xưởng, mà hai nguyên nhân lớn là Salmonella và Clostridium botulinum. Từ đó một bộ phận e dè thực phẩm công nghiệp, tiến tới nguồn thực phẩm thiên nhiên.

Học thuyết thực dưỡng phát triển rất mạnh ở châu Á với hệ tư tưởng trọng học thuyết âm dương và ngũ hành. Hơn nữa khu vực châu Á không thích thực phẩm công nghiệp lắm. Họ thích dùng các thực phẩm tươi sống và mua bán hàng ngày, hơn là các sản phẩm đóng hộp hay đông lạnh. Một phần vì các nước châu á thực trạng công nghiệp hoá vẫn chưa cao và họ thích hương vị tươi ngon hơn.

Đến khoảng năm 2000, các hình ảnh về những người mẫu với eo “con kiến” thon gọn được ưa chuộng càng làm tăng sự phát triển của học thuyết thực dưỡng, rằng ăn chế độ thực vật sẽ giảm cân, giảm cholesterol, giảm thiểu bệnh tật và có vòng eo thời thượng.

Theo khoa học hiện đại, chế độ ăn thực dưỡng có thể dùng các sản phẩm thực vật để thay thế gần như toàn bộ các nguồn dinh dưỡng từ các nguồn khác. Tuy nhiên, thường người ăn chế độ sẽ thiếu một số vitamin và khoáng chất chỉ tìm thấy nhiều trong động vật; ví dụ như kẽm, calci, sắt, vitamin B12, iod và đặc biệt là thiếu đạm và nguồn cholesterol. 

Đối với người đã trưởng thành, làm việc ít như dân văn phòng hay lứa tuổi trung niên và người lớn tuổi. Nhưng vẫn cần bổ sung thêm B12, sắt, iod dưới dạng viên thực phẩm. Do chế độ ăn thiên về thực vật nên rất ít cholesterol, điều đó giúp hạn chế mỡ máu, hạn chế bệnh xơ vữa động mạch do cholesterol. 

Thế nhưng chế độ này rất bất lợi đối với người chưa trưởng thành. Bởi trẻ nhỏ, đặc biệt là thanh thiếu niên cần rất nhiều năng lượng cho sự phát triển và phát dục, mà thành phần chính cho sự phát dục chính là Cholesterol. Nên nếu dùng chế độ thực dưỡng, trẻ em và thanh thiếu niên sẽ thiếu chất, ảnh hưởng không nhỏ tới sức khoẻ.

Thực dưỡng có chữa được ung thư?

Trước đây khi khoa học chưa phát triển, con người thường không biết rõ tại sao mình chết hay hoang mang khi mắc một số bệnh, nhất là ung thư.

Đến cách đây hơn 70 năm, lần đầu tiên con người biết đến ung thư như một bước ngoặt khi lần đầu tiên phân lập được tế bào ung thư từ bà Henrietta Lacks và được đặt tên là tế bào Hela. Từ đó ngành ung thư học phát triển nhanh chóng. Đến những năm gần đây, một số loại ung thư đã có thể chữa trị khỏi hoàn toàn.

Lúc trước, khi được chẩn đoán bệnh ung thư giai đoạn cuối, các bác sĩ thường có xu hướng khuyên bệnh nhân từ bỏ việc điều trị. Từ đó dẫn tới việc người bệnh mất phương hướng và bấu víu vào các giai thoại hay niềm tin khác và một bộ phận thực dưỡng đã nắm bắt điều này. 

Thực ra điều bác sĩ nói cũng không phải không có cơ sở. Tại giai đoạn cuối, trong y văn, bác sĩ vẫn đưa ra kết luận về tiên lượng sống của bệnh nhân đều còn rất ngắn. Nên hướng tốt nhất là nâng cao chất lượng sống vào giai đoạn cuối này, để bệnh nhân có thể chấp nhận hiện thực và ra đi một cách yên bình.

Điều đầu tiên khi người bệnh ung thư được chẩn đoán là họ sẽ khó chấp nhận hiện thực nên sẽ tìm nhiều nơi khác nhau để xác nhận lại. Do đó, họ thường bỏ qua “giai đoạn vàng” trong việc điều trị ung thư giai đoạn sớm. Đến lúc có kết quả thường giai đoạn trễ thì các phương pháp chữa trị không đem lại hiệu quả cao. Cộng thêm sự buông tay, không đồng hành của phía đội ngũ chăm sóc sức khoẻ một số nơi khiến họ mất phương hướng. Việc tìm kiếm một hệ tư tưởng mới dù một chút hi vọng họ cũng sẽ bấu víu.

Mặc dù vậy, cho tới thời điểm hiện tại, không hề có một báo cáo y khoa nào về việc thực dưỡng hoàn toàn chữa được ung thư hay các liệu pháp dân gian, hay dùng thuốc đông y đơn thuần có thể chữa được hoàn toàn bệnh ung thư. Việc người bệnh không được bảo vệ cũng là một sự lựa chọn của chính họ hay người thân khi hiện tại không có cách nào khác.