Cuộc đua bán dẫn, cơ hội nào cho Việt Nam?

Mở màn cho Tuần lễ Khoa học Công nghệ VinFuture 2023, cuộc tọa đàm với chủ đề “Công nghệ Bán dẫn: Nền tảng của Thế giới hiện đại” đã quy tụ những tên tuổi nhà khoa học hàng đầu trong lĩnh vực này như GS Teck-Seng Low, Phó Chủ tịch cấp cao tại ĐH Quốc gia Singapore (NUS); GS Nguyễn Thục Quyên, ĐH California, Santa Barbara (Hoa Kỳ), GS Albert Pisano, Hiệu trưởng Trường Kỹ thuật Jacobs thuộc Đại học California, San Diego (Hoa Kỳ), TS Sadasivan Shankar, ĐH Stanford (Hoa Kỳ), GS Vivian Yam, và GS Philip Wong Wilson Wong, ĐH Hong Kong (Trung Quốc)…

Tại phiên tọa đàm diễn ra trong sáng nay 18/12, các nhà khoa học hàng đầu đã có phần trình bày tham luận và trao đổi về tương lai của ngành công nghiệp bán dẫn – chủ đề nóng trên toàn cầu trong thời gian qua. Theo công ty tư vấn và nghiên cứu Gartner doanh số của lĩnh vực bán dẫn vi mạch năm 2022 là xấp xỉ 600 tỷ USD và dự đoán đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030.

Phiên tọa đàm với chủ đề “Công nghệ Bán dẫn: Nền tảng của Thế giới hiện đại” diễn ra sáng ngày 18/12 (Ảnh: Nguyễn Khánh)

Phát biểu mở màn phiên tọa đàm, GS Richard Henry Friend, Chủ tịch Hội đồng Giải thưởng VinFuture, nguyên Giám đốc Trung tâm Maxwell thuộc Đại học Cambridge (Vương quốc Anh) cho biết, công nghệ bán dẫn là công nghệ nền tảng của nhiều giải pháp công nghệ hiện tại.

“Mọi thứ từ hệ thống năng lượng, viễn thông, điện toán đều cần bán dẫn. Điều thú vị là xu thế đang diễn ra ở mọi khía cạnh để ta có thể làm những hệ thống thiết bị mới, với điện áp cao, hoặc các thiết bị có hiệu quả năng lượng tốt hơn. Bán dẫn có vai trò quan trọng nên đây là tiêu điểm và nhiều cơ hội và thu hút nhiều ngành Công nghiệp”, GS Richard Henry Friend.

Cũng theo GS Richard Henry Friend, bên cạnh cuộc đua thu nhỏ kích thước của chip bán dẫn thu hút giới khoa học và nhiều công ty sản xuất tham gia, một cuộc đua khác đang diễn ra tìm kiếm các nguồn năng lượng xanh và sạch hơn giúp quá trình nghiên cứu sản xuất thân thiện hơn với môi trường.

Chia sẻ về kinh nghiệm phát triển ngành bán dẫn ở Singarapore, GS. Teck-Seng Low Phó Chủ tịch cấp cao tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS) cho biết, việc dùng ngân sách của Chính phủ được xem là “vốn mồi” tốt, đồng thời cần thu hút các công ty bán dẫn hàng đầu vào quốc đảo sư tử, kết hợp cùng với sức mạnh nội tại của các doanh nghiệp trong nước.  

GS. Teck-Seng Low Phó Chủ tịch cấp cao tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS)

“Thời gian đầu cũng không thành công lắm nhưng từng bước. Thời điểm bắt đầu các công ty đầu tư không rời bỏ Singapore vì điều kiện tốt. Kinh nghiệm là cần thu hút nhà đầu tư, hai là phát triển công ty bán dẫn trong nước, từ là kết hợp sức mạnh nội tại và nhà đầu tư nước ngoài. Tôi nghĩ là ta cần phát triển một thế hệ doanh nhân mới, không chỉ ở Singapore  mà nhiều nước khác. Trong giai đoạn dài ta chưa thấy sự xuất hiện nhà sản xuất chip mới”, GS. Teck-Seng Low phát biểu.

Nhân lực, hiệu quả đầu tư và phát triển năng lực từ quy mô nhỏ

Trả lời câu hỏi về phát triển ngành bán dẫn ở Việt Nam, GS Albert Pisano, hiệu trưởng Trường Kỹ thuật Jacobs thuộc Đại học California, San Diego (Hoa Kỳ), nhấn mạnh “Việt Nam sẽ có “vai trò tích cực” trong ngành bán dẫn và “đây là nơi tuyệt vời cho các các doanh nhân khởi nghiệp”.

Trong khi đó, GS. Vivian Yam đến từ Đại học Hong Kong (Trung Quốc) đưa ra lời khuyên, ngành bán dẫn Việt Nam “có thể bắt đầu từ quy mô nhỏ”.

“Chính phủ có thể đầu tư vào các trường Đại học. Điều này quan trọng. Không gian nguồn vốn ban đầu quan trọng gồm vốn vật chất và vốn con người”, GS. Vivian Yam nói.

Từ những kinh nghiệm phát triển ngành bán dẫn ở Singapore, GS. Teck-Seng Low nhấn mạnh tầm quan trọng của nghiên cứu cũng như hiệu quả của việc đầu tư.

“Tài chính, nguồn lực và con người. Việt Nam có thể bắt đầu với phòng Lab cần cả triệu USD, hàng chục triệu USD. Ta có thể khởi động với chi phí ban đầu hợp lý khi hợp tác với mô hình khởi nghiệp. Singapore may mắn có nhiều nguồn tài chính nhưng tôi nghĩ trong kỉ nguyên mới ta bước vào cơ hội đầu tư nhỏ nhưng vẫn hiệu quả”, GS. Teck-Seng Low.

Phát biểu tại phiên thảo luận, GS Nguyễn Thục Quyên, Đại học California, Santa Barbara (Hoa Kỳ) khẳng định nguồn nhân lực có vài trò đặc biệt quan trọng trong ngành bán dẫn và “các trường đại học cần đào tạo ra nguồn nhân lực cao cho bán dẫn”.

Việt Nam đang thiếu nguồn nhân lực cao này. Cần tạo điều kiện cho các em vừa học vừa thực hành tại doanh nghiệp. Việt Nam là quốc gia đang phát triển thì cần thúc đẩy cơ sở hạ tầng dùng chung, chia sẻ cũng là quan trọng để thúc đẩy thu hút nhà đầu tư.

TS. Sadasivan Shankar, Quản lý Nghiên cứu – phát triển công nghệ tại Phòng thí nghiệm máy gia tốc quốc gia SLAC, Đại học Stanford, Hoa Kỳ

Trả lời câu hỏi làm sao để bán được sản phẩm sau khi thu hút nhà đầu tư, TS. Sadasivan Shankar, Quản lý Nghiên cứu – phát triển công nghệ tại Phòng thí nghiệm máy gia tốc quốc gia SLAC, Đại học Stanford, Hoa Kỳ khẳng định, “không có lựa chọn nào khác là đi từ quy mô nhỏ từng bước phát triển năng lực”.

“Trung Quốc khi mới tham gia thì không phải là nước hàng đầu, họ chỉ là cung ứng linh kiện. Từ sản xuất họ tiến lên trong chuỗi cung ứng. Ngành điện tử có quy mô 600 tỉ USD hầu hết tập trung vào điện toán và dịch vụ. Ta không có lựa chọn nào khác là đi từ quy mô nhỏ từng bước phát triển năng lực. Các nhà đầu tư đang tìm quốc gia điều kiện hấp dẫn”, TS. Sadasivan Shankar nói.