Thuật toán trì hoãn việc cấy ghép cho người da màu tại Mỹ

Thông báo này có nghĩa là việc cấy ghép thận cho người da màu từ trước đến nay đã không được ưu tiên. Đây là một thông tin gây sốc đối với cộng đồng người da màu đang sinh sống tại Mỹ.

Jazmin Evans – bệnh nhân suy thận giai đoạn 3 – chờ đợi một quả thận mới trong 4 năm thì bệnh viện nơi cô đăng ký ghép tạng tiết lộ một tin sốc rằng đáng lẽ cô phải được đưa vào danh sách cấy ghép vào năm 2015 thay vì năm 2019. Nguyên nhân là do kết quả xét nghiệm nội tạng mang tính phân biệt chủng tộc.

Chị Jazmin Evans, một bệnh nhân ghép thận, cho rằng: “Sẽ thật khó chấp nhận khi một ngày bạn nhận được thông báo: Này, chúng tôi thừa nhận rằng kết quả có liên quan đến khía cạnh chủng tộc và chúng tôi đang nỗ lực khắc phục điều đó. Bạn đã ở trong danh sách chờ nhưng bạn sẽ đợi thêm 3 năm rưỡi nữa mới đến lượt. Tôi đã đọc đi đọc lại thông báo đó và tự hỏi chuyện gì đang xảy ra”.

Thông báo của chương trình ghép tạng quốc gia Mỹ gây khó chịu với những sinh viên da màu như Jazmin nhưng nó cũng là một phần của động thái chưa từng có nhằm giảm thiểu sự bất bình đẳng về chủng tộc.

Chủng tộc không phải là yếu tố sinh học như tuổi tác, giới tính hay cân nặng, đó là một cấu trúc xã hội. Vậy làm thế nào nó được đưa vào tính toán chức năng thận? EGFR, hay mức lọc cầu thận ước tính, đánh giá sức khỏe thận dựa trên tốc độ lọc của một hợp chất thải gọi là creatinine khỏi máu, do một lý thuyết sai lầm về sự khác biệt về mức độ creatinine bình thường.

Một bệnh nhân da màu từng phải chờ đợi 4 năm để được ghép thận (Ảnh: AP)

Tiến sĩ Michelle Morse – Giám đốc y tế (Thành phố New York) – cho rằng: “Các học giả về công bằng sức khỏe đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về cách chủng tộc bị lạm dụng trong các thuật toán lâm sàng trong nhiều thập kỷ. Vì vậy, phải mất một thời gian dài những điều này mới thay đổi. Thật không may, trong rất nhiều thuật toán lâm sàng, việc chủng tộc và sắc tộc được tích hợp vào để đưa ra kết quả đã trở thành điều bình thường. Bệnh thận hoặc thậm chí đủ điều kiện để đánh giá ghép thận hoặc đủ thời gian chờ đợi trong danh sách cấy ghép đã được thay đổi theo cách khiến người da màu trông khỏe mạnh hơn những người khác ở cùng một giai đoạn bệnh”.

Phương trình dựa trên chủng tộc đó đã trì hoãn việc chẩn đoán suy nội tạng và đánh giá khả năng cấy ghép, làm trầm trọng tình trạng bệnh của những bệnh nhân da màu. Một vài năm trước, Tổ chức Thận Quốc gia và Hiệp hội Thận học Hoa Kỳ đã thúc đẩy các phòng thí nghiệm chuyển sang các phương trình không có chủng tộc trong việc tính toán chức năng thận. Sau đó, mạng lưới cấy ghép nội tạng của Mỹ đã yêu cầu các bệnh viện chỉ sử dụng kết quả xét nghiệm trung lập về chủng tộc để bổ sung thêm bệnh nhân mới vào danh sách chờ ghép thận.

Người Mỹ da màu có nguy cơ bị suy thận cao gấp 3 lần so với người da trắng. Trong số gần 89.000 người hiện đang trong danh sách chờ ghép thận mới, 30% là người da màu. Jazmin đã được ghép thận mới vào ngày 4/7/2023 và khỏe mạnh trở lại. Với cô sinh viên này, thà muộn còn hơn không bao giờ.