Thử nghiệm mô hình mới đa dạng nguồn thu cho báo chí truyền thông

Mạnh dạn thử nghiệm mô hình mới

Trong tham luận tại hội thảo “Kinh tế báo chí truyền thông Việt Nam trong bối cảnh phát triển kinh tế số”, ông Lê Quốc Minh – Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam thông tin bức tranh chung về báo chí thế giới; trong đó, ấn phẩm số tăng lên, còn số lượng và doanh thu của ấn phẩm in đều giảm sút. Tuy nhiên, phần tăng của ấn phẩm số không thể bù đắp cho phần mất đi của báo in.

Tương tự như vậy, thị trường quảng cáo toàn cầu những năm gần đây vẫn tăng nhưng với báo chí lại giảm. Như nhiều ý kiến đã đề cập, các cơ quan báo chí truyền thông đang phải san sẻ thị phần quảng cáo cho mạng xã hội và thị phần này đã lên đến 70%.

Ông Lê Quốc Minh – Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam.

Tìm kiếm và thử nghiệm các mô hình mới để đa dạng nguồn thu là hướng đi đang được nhiều cơ quan báo chí truyền thông thực hiện trong thời gian qua. Trong số đó, ông Lê Quốc Minh đề cập đến doanh thu từ độc giả – nguồn thu ngày càng quan trọng và an toàn.

Hơn 12 năm trước, thu phí từ độc giả đã được đề cập đến. Nhiều cơ quan báo chí trên thế giới đã thử nghiệm, sai lầm có nhiều nhưng đến nay, hầu hết các cơ quan báo chí lớn trên thế giới đều theo xu hướng này. Từ đó, ông Lê Quốc Minh cho rằng, nếu các cơ quan báo chí còn tình trạng chờ xem đơn vị khác thử nghiệm có sai không thì mới làm, có thể dễ mắc lại những sai lầm cũ.

Bên cạnh đó, ông Lê Quốc Minh chia sẻ thêm một số xu hướng mới mà các cơ quan báo chí quốc tế đang thử nghiệm để tìm kiếm nguồn thu. Đó là làm đại diện truyền thông; cung cấp dịch vụ công nghệ thông tin; thực hiện các dịch vụ như cấp phép thương hiệu, thương mại điện tử, tổ chức nghiên cứu… để tạo doanh thu. Tổ chức sự kiện với nhiều hình thức khác nhau cũng là một trong những xu hướng đang được các cơ quan báo chí, trong đó nhiều cơ quan báo chí ở Việt Nam đang thực hiện. Nếu có đối tác tốt và bộ phận vận hành ổn, mảng tổ chức sự kiện có thể đem lại trên 20% doanh thu cho cơ quan báo chí. Với hình thức này có nhiều hình thức tổ chức như toạ đàm, diễn đàn, liveshow, hội chợ, lễ trao giải, gala..

Sửa thể chế, mở rộng không gian cho kinh tế báo chí

Khuyến khích và mong muốn các cơ quan báo chí đưa ra mô hình mới để kinh doanh sản phẩm báo chí là một trong những nội dung chính được Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông ông Nguyễn Thanh Lâm nhấn mạnh. Theo đó, trong quá trình tìm nguồn thu chính đáng, báo chí không nên bỏ qua bất cứ nguồn lực xã hội nào. Báo chí cần đáp ứng xu hướng đưa nội dung lên không gian mạng để đón người dùng thế hệ mới với thói quen hành vi đã hoàn toàn thay đổi.

Về mặt thể chế, chính sách, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Lâm cho biết: Bộ Thông tin và Truyền thông sẽ trình Chính phủ để Chính phủ trình Quốc hội sửa đổi Luật Báo chí năm 2016. Trong đó, sẽ đưa vào một số thể chế về mô hình, quy mô, vị trí pháp lý của cơ quan báo chí trong bối cảnh công nghệ, các mô hình kinh doanh biến động.

Ông Nguyễn Thanh Lâm – Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông phát biểu kết luận hội nghị.

Những thể chế khác trong việc đặt hàng, tăng cường đặt hàng báo chí như một dịch vụ công, sản phẩm có ích cho xã hội hay quy định về nhuận bút trong lĩnh vực báo chí, xuất bản cũng đang được sửa đổi theo Luật Sở hữu trí tuệ, hướng dẫn các mức biểu phí để trả bản quyền trong lĩnh vực báo chí.

Theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Lâm, không chỉ phải cạnh tranh với mạng xã hội, nguồn lực khiêm tốn của cơ quan báo chí tiếp tục bị bào mòn bởi câu chuyện vi phạm bản quyền. Vì vậy, cần phải thay đổi thể chế theo hướng khi sử dụng nội dung sáng tạo của báo chí, phải thực hiện theo đúng quy định pháp luật về sở hữu trí tuệ, bản quyền tác giả.

Một việc khó khác nhưng không thể không làm chính là giải quyết các thách thức về đổi mới phương thức làm báo, giải quyết kinh tế báo chí cũng là thách thức quản trị. Trong quá trình đưa ra giải pháp kinh tế báo chí, không thể có một mô hình phù hợp với tất cả các cơ quan báo chí. Thách thức về quản trị là phải thay đổi cách làm báo, phải thay đổi cách kinh doanh sản phẩm báo chí.

“Cơ quan quản lý Nhà nước cam kết đồng hành với các cơ quan báo chí. Với những vấn đề từng cơ quan báo chí riêng lẻ rất khó làm, cơ quan quản lý Nhà nước sẽ hỗ trợ” –  Thứ trưởng Nguyễn Thanh Lâm nhấn mạnh.