Cảnh báo tình trạng sinh con ở trẻ vị thành niên

Số liệu thống kê của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk cho thấy tỷ suất sinh ở trẻ vị thành niên trên địa bàn tỉnh đang ở mức cao, gia tăng theo từng năm. Cụ thể, năm 2021 là 7,2‰, năm 2022 là 8,7‰ và năm 2023 là 8,6‰. 6 tháng đầu năm 2024, tỷ lệ mang thai vị thành niên là 3,6%; Tỷ lệ phá thai vị thành niên là 1,5%, đều tăng so với cùng kỳ năm 2023.

Theo bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh, Phó Trưởng khoa Sức khỏe sinh sản – Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Đắk Lắk, ở lứa tuổi vị thành niên, khi mang thai, sinh đẻ sẽ gặp nhiều khó khăn và áp lực, có rất nhiều nguy cơ gây nguy hiểm cho sản phụ và thai nhi. Về sức khỏe, mang thai ở tuổi vị thành niên khiến người mẹ dễ bị thiếu máu, tiền sản giật, đẻ non, sẩy thai, thai lưu, bất tương xứng thai khung chậu, tâm lý sợ hãi, trầm cảm và tăng can thiệp thủ thuật/phẫu thuật khi sinh. Tỷ lệ trẻ em sinh ra có nguy cơ bất thường cao, nguy cơ sinh non, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng nên hay ốm đau, thậm chí bệnh tật khiến chi phí cho khám, chữa bệnh nhiều hơn… 

Mặt khác, khi mang thai ngoài ý muốn, trẻ vị thành niên có xu hướng tìm đến những địa chỉ, dịch vụ phá thai không an toàn để bỏ thai, từ đó gây ra những biến chứng nặng nề, ảnh hưởng đến sức khỏe và chức năng sinh sản về sau, thậm chí là nguy hiểm đến tính mạng. Về mặt kinh tế – xã hội, khi có thai ở tuổi vị thành niên, trẻ phải gián đoạn việc học hành, khó khăn về kinh tế ảnh hưởng đến tương lai của trẻ vị thành niên. Tỷ lệ ly dị cao, dễ bị phân biệt đối xử. Làm mẹ sớm dễ bị căng thẳng và khủng hoảng tâm lý.

Cũng theo bác sĩ Linh, nguyên nhân trẻ vị thành niên mang thai và sinh con ngày càng gia tăng là do những trẻ này thiếu tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ sinh sản, chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính. Bên cạnh đó, trở ngại tâm lý, khoảng cách, kiến thức của vị thành niên khiến quá trình tiếp cận, sát sao đến các nhu cầu hay các hoạt động của lứa tuổi này còn khó khăn, thầy cô giáo và cha mẹ chưa đủ tin cậy để trẻ vị thành niên có thể chia sẻ về sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục. 

Mặc dù hằng năm, tỉnh Đắk Lắk đã tổ chức các buổi truyền thông về chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe cho vị thành niên, thanh niên. Tuy nhiên, do kinh phí hạn chế, các hoạt động chủ yếu là truyền thông trực tiếp cho một số trường, chưa đáp ứng được nhu cầu rất lớn trong thực tế. Những hoạt động này chỉ đáp ứng phần nhỏ, với tính chất đơn lẻ chưa thành hệ thống xuyên suốt tại các tuyến. Do vậy, chưa cung cấp được dịch vụ đặc thù nhằm phục vụ nhu cầu rất lớn, đa dạng cho nhóm đối tượng này.

Hiện nay, xu hướng yêu và quan hệ tình dục ở lứa tuổi vị thành niên quá sớm, trong khi các kiến thức về sức khỏe sinh sản còn hạn chế dẫn tới việc mang thai, nạo phá thai và sinh con… Việc sinh con ở tuổi vị thành niên để lại rất nhiều hệ lụy về sau cho trẻ. Không chỉ khiến trẻ nghỉ học, làm mẹ sớm mà quá trình quan hệ tình dục không an toàn còn khiến trẻ vị thành niên mắc nhiều căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm như: giang mai, sùi mào gà, HIV, viêm gan B, nhiễm HPV có nguy cơ gây ra ung thư cổ tử cung… 

Do đó, theo bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ Linh, để hạn chế tình trạng mang thai ở tuổi vị thành niên điều quan trọng là cần tăng cường công tác tuyên truyền giáo dục sức khỏe sinh sản cho vị thành niên, giúp các em học sinh biết được nhiều kiến thức về sức khỏe sinh sản tuổi vị thành niên để tự chăm sóc sức khoẻ, có kỹ năng ứng xử trước sự thay đổi tâm sinh lý, biết cách phòng tránh bị lạm dụng tình dục, phòng tránh việc mang thai ngoài ý muốn. Vì vậy, cần đẩy mạnh hoạt động truyền thông chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe tình dục vị thành niên. Đặc biệt, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa nhà trường – gia đình – xã hội, lồng ghép với các chương trình giáo dục giới tính tại các trường học giúp các em có kiến thức và nhận thức đúng đắn, tránh được những sai lầm không đáng có. Cần đẩy mạnh giáo dục tiền hôn nhân, các vấn đề liên quan đến sức khỏe sinh sản tại các trường học, hướng dẫn các biện pháp tránh thai phù hợp, hạn chế tình trạng nạo phá thai và ngăn ngừa các bệnh lây qua đường tình dục…