Nghề nhặt tử thi ở TP.HCM: ‘Nhiều khi tim chúng tôi lại nhói lên’

Chúng tôi đến văn phòng Tổ nhặt tử thi ở đường Kinh Dương Vương, Q.6 vào một ngày cuối năm 2024. Nắng Sài Gòn hanh hao, vàng vọt, chiếu thẳng vào căn phòng chừng 20 m², vừa đủ để kê 3 chiếc giường đầy chắp vá, nhiều mảnh gỗ ọp ẹp. Phía bên phải, một chiếc tủ nhỏ treo những bộ đồ công nhân môi trường màu xanh, kề đó là găng tay, nón, ủng… Đó là những tư trang cần thiết để khi có điện thoại thì đội ngũ công nhân nhanh chóng lên đường.

Anh Đỗ Thanh Bình, Tổ trưởng Tổ nhặt tử thi, vừa chỉ tay vào các dụng cụ “hành nghề”, vừa giới thiệu: “Tổ của tôi là Tổ nhặt tử thi, gọi tắt là nhặt xác, nhiều người không biết thì tưởng là vớt xác, thực tế là nhặt chứ không phải vớt”.

ẢNH: DƯƠNG TRANG

Anh Bình giải thích: “Sở dĩ gọi là nhặt vì chúng tôi lấy xác trên bờ, tức là lấy khô, khi các đội cứu hộ đã vớt tử thi ở dưới nước lên (đối với các trường hợp chết đuối, nhảy cầu tự tử…). Sau khi xác được kéo vào bờ, chúng tôi thực hiện các bước tiếp theo như nhặt xác, đưa lên xe chuyên dụng, chở về nhà bảo quản ở khu Bình Hưng Hòa, Q.Bình Tân để chờ cơ quan chức năng khám nghiệm, tiến hành thủ tục hỏa táng…”.

Tổ nhặt tử thi có 6 người, chia làm 2 ca trực, mỗi ca trực gồm 3 người, kéo dài trong 24 giờ. Theo anh Bình, Tổ được kết nối với công an các quận, huyện trên địa bàn TP.HCM. Khi có người mất, cảnh sát gọi các anh ra hiện trường lấy xác. Người mất có thể chết ở sông suối, ngoài đường, trong nhà, cũng có thể là vô thừa nhận như dưới gầm cầu hoặc các trường hợp bị tai nạn giao thông, hỏa hoạn…

Ngoài việc nhặt xác, Tổ nhặt tử thi còn có một công việc khác, đó là lấy các phần tứ chi hoặc các em bé chưa thành hình ở bệnh viện. Thông thường, các anh sẽ lấy các thai mất do sinh non, sinh khó, kế hoạch hóa gia đình… 

“Sau khi lấy về, chúng tôi bỏ vào áo quan nhỏ rồi mang đi hỏa táng. Cũng có những trường hợp tùy theo nguyện vọng gia đình, họ mang về thiêu hoặc chôn cất theo phong tục địa phương”, người công nhân chia sẻ thêm.

Còn đối với tứ chi, thường Tổ nhặt tử thi sẽ lấy ở Bệnh viện Chợ Rẫy, đó là phần chi của những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường hoặc tai nạn giao thông buộc phải cắt bỏ. Bệnh viện sẽ trữ đông tứ chi ở phòng lạnh, khi đủ số lượng sẽ gọi các anh đến lấy. Mỗi tháng bệnh viện gọi một lần, trước khi đi, các anh phải chuẩn bị từ 3 – 4 áo quan, đủ để chứa khoảng 80 phần chi, bọc kỹ trong túi ni lông rồi mang đi tiêu hủy.

ẢNH: THÀNH HUY

“Các loại xác sau khi lấy, Tổ nhặt tử thi sẽ vận chuyển về Bình Hưng Hòa, bàn giao lại cho Tổ bảo quản tử thi. Xác ở đây được chia làm 2 loại gồm xác đã phân hủy và xác còn tươi (xác mới mất)”, anh Bình giải thích thêm.

Cũng theo anh Bình, đối với xác đã phân hủy nặng, cơ quan chức năng sẽ thực hiện các thủ tục hỏa táng sớm, tránh gây ô nhiễm môi trường. Còn đối với xác tươi, trong thời gian tìm kiếm thân nhân, xác sẽ được bảo quản trong phòng lạnh.

Trong thời gian bảo quản tử thi, cơ quan chức năng sẽ đăng tin trên báo chí hoặc các phương tiện thông tin đại chúng để tìm kiếm người thân cho những người xấu số. Trường hợp lâu quá không có người đến nhận thì tiến hành hỏa táng theo quy định của Nhà nước.

Sau khi thi thể được hỏa táng, tro cốt được cất giữ tại một container nằm trong khu Bình Hưng Hòa, các nhân viên của CITENCO sẽ cử người chăm lo hương khói vào các ngày rằm, lễ tết. Nếu may mắn, một thời gian ngắn tro cốt được người thân đến xin nhận lại, song cũng có những hũ tro cốt nằm ở đây chục năm rồi nhưng chưa có người đến nhận.

“Rất đau lòng trước những thi thể gặp nạn…”

Có 15 năm gắn bó với công việc này, anh Bình cho biết đã nhặt hơn 3.000 tử thi. Theo thống kê, tính từ đầu năm 2024 đến nay, anh và các công nhân thuộc Tổ nhặt tử thi đã nhặt khoảng gần 200 xác ở bên ngoài và khoảng 170 xác từ các bệnh viện.

ẢNH: DƯƠNG TRANG

Chừng đó năm tháng qua đi, anh Bình nói “đã nhặt nhiều tử thi, chứng kiến nhiều người chết rất thương tâm, không thể kể hết những nỗi niềm”. Song, có một trường hợp khiến anh không thể nào quên, đó là một vụ án gây xôn xao dư luận ở TP.HCM, hung thủ ghen tuông, giết bạn gái rồi phân xác, xảy ra chừng 7 – 8 năm trước.

Giọng chùng xuống, anh Bình kể, hôm đó, cảnh sát gọi chúng tôi đi lấy xác, hung thủ khai vứt từng bộ phận ở đâu thì chúng tôi đến đó lấy mang về, nhưng cuối cùng vẫn thiếu phần đầu. Đó là phần được hung thủ khai vứt ở kênh Nước Đen, Q.Bình Tân.

Khi đến hiện trường, nhìn thấy những bọc ni lông màu đen ở dưới kênh, nhưng lúc vớt lên thì không phải. Tìm kiếm cả ngày không được, chúng tôi đành tạm dừng. Đến sáng hôm sau, người nhà hay tin được nạn nhân báo mộng, chúng tôi lên tìm lại thì thấy phần thi thể trôi dạt dưới lòng sâu, cũng nằm trên kênh Nước Đen.

Là một trong những người làm việc lâu năm nhất ở Tổ nhặt tử thi, cứ ngỡ công việc đã quen tay, cảm giác đã chai sạn. Thế nhưng, anh Bình vẫn “rất đau lòng trước những thi thể gặp nạn. Mỗi lần phải tiếp nhận những xác chết từ các vụ tai nạn giao thông, vô thừa nhận, các vụ án…, tim chúng tôi lại nhói lên”, anh Bình ngậm ngùi.

Bóng chiều le lói qua tán cây, những vệt nắng hiu hắt cuối ngày còn sót lại chiếu vào căn phòng của Tổ nhặt tử thi. 

“Nếu có thế giới tâm linh như chúng ta vẫn hằng tin, tôi mong hương hồn của những thi thể vô thừa nhận còn nằm lại ở khu nhà bảo quản sớm mách bảo người thân tìm đến đón về cho bớt hiu quạnh. Cũng chỉ mấy tuần nữa thôi là một năm âm lịch nữa lại trôi qua rồi”, người công nhân ngước đôi mắt xa xăm, cầu nguyện.