Hiến kế tăng tốc làm nhà ở xã hội

Hưởng ứng Chương trình phát triển ít nhất 1 triệu căn nhà ở xã hội (NƠXH) giai đoạn 2021 – 2030, ngoài các dự án do nhà nước đầu tư bằng nguồn vốn ngân sách, quỹ đất công, đến nay cả nước đã có khoảng 15 tập đoàn, doanh nghiệp (DN) bất động sản (BĐS) lớn đăng ký tham gia với hơn 1,5 triệu căn nhà. Dù vậy, từ thực tiễn tại TP.HCM cho thấy điểm nghẽn lớn nhất đối với công tác thực thi pháp luật hiện nay trong thực hiện quy trình, thủ tục đối với dự án NƠXH vẫn là sự phối hợp thiếu đồng bộ và đùn đẩy giữa các sở, ngành, quận, huyện dẫn đến việc giải quyết thủ tục hành chính cho dự án rất chậm, mất rất nhiều thời gian, làm nản lòng DN.

Chính vì vậy, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội BĐS TP.HCM (HoREA), kiến nghị UBND các địa phương quan tâm chỉ đạo quyết liệt tháo gỡ vướng mắc trong phối hợp công tác của các sở, ngành, quận, huyện ở địa phương để rút ngắn thời gian thực hiện trình tự, thủ tục đầu tư xây dựng dự án NƠXH. Trước hết là thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đồng thời với chấp thuận nhà đầu tư và phê duyệt quy hoạch chi tiết tỷ lệ 1/500 cần được rút ngắn thủ tục, đẩy nhanh phê duyệt hồ sơ. Đồng thời, Bộ KH-ĐT xem xét sửa đổi tiêu chí về năng lực kinh nghiệm của nhà đầu tư tham gia đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án NƠXH. 

Có một thực tế là các địa phương đã bác bỏ, không chấp thuận cho DN tham gia đấu thầu dự án NƠXH (có khi bị loại ngay từ “vòng gửi xe”) chỉ vì cho rằng DN không có kinh nghiệm làm NƠXH dù đã có bề dày kinh nghiệm làm nhà ở thương mại, khu đô thị. Để khuyến khích, tăng nhuệ khí cho DN đăng ký tham gia cùng Chính phủ làm 1,5 triệu căn NƠXH, ông Lê Hoàng Châu đề xuất Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương bố trí đủ quỹ đất và thực hiện nhiều phương thức tạo lập quỹ đất để phát triển dự án, nhất là tạo điều kiện cho nhà đầu tư thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất hoặc đang có quyền sử dụng đất và phương thức đấu thầu lựa chọn chủ đầu tư dự án NƠXH.

ẢNH: ĐÌNH SƠN

“Trước mắt, Quốc hội cần ban hành nghị quyết thí điểm về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NƠXH để thực hiện Chỉ thị số 34/2024 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát triển NƠXH trong tình hình mới. Trong nghị quyết thí điểm này quy định rõ việc chấp thuận chủ trương đầu tư, điều chỉnh chủ trương đầu tư dự án đầu tư, xây dựng NƠXH thì cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh chuẩn bị hồ sơ và trình UBND cấp tỉnh chấp thuận chủ trương đầu tư dự án mà không phải thực hiện theo quy định của luật Đầu tư. Đồng thời cơ quan quản lý nhà ở cấp tỉnh có trách nhiệm lập hồ sơ và lấy ý kiến thẩm định của cơ quan nhà nước có liên quan về nội dung dự án và lập báo cáo trình UBND cấp tỉnh theo quy định, DN không phải tự mình đi làm các thủ tục này. Về lâu dài, Bộ Xây dựng xem xét trình Chính phủ đưa các quy định này vào luật Nhà ở 2024”, ông Lê Hoàng Châu kiến nghị.

Lập ban chỉ đạo về NƠXH

Lãnh đạo một DN có dự án nhà ở cho công nhân tại TP.Thủ Đức (TP.HCM) cho hay đã gần 3 năm kể từ ngày động thổ, đến nay dự án của công ty ông vẫn chưa hoàn thành thủ tục pháp lý để xây dựng dù đây là dự án NƠXH cho công nhân thuê nên thời gian thu hồi vốn rất lâu và khả năng sinh lời rất thấp. Nguyên nhân đến từ việc cơ quan chức năng, cụ thể ở đây là Ban quản lý các khu công nghiệp, không mặn mà hỗ trợ DN, thậm chí có thể nói là thờ ơ. 

“Dự án xây dựng trong khu công nghiệp về quy hoạch là đất thương mại dịch vụ, muốn xây nhà phải chuyển sang đất ở. Để làm được dự án, DN đi xin điều chỉnh quy hoạch nhưng các bên đùn đẩy, đá trách nhiệm khiến chúng tôi nản lòng và chuyển hướng đi làm NƠXH ở tỉnh khác. Tôi cho rằng với dự án xin chuyển đổi mục đích từ các loại dự án khác sang NƠXH, nếu đủ điều kiện về đất đai cần nhanh chóng cấp phép xây dựng theo chỉ tiêu của NƠXH. Nếu quy hoạch chưa phù hợp thì phải điều chỉnh linh hoạt để dự án sớm được xây dựng, đáp ứng nhu cầu nhà ở của người dân”, vị này kiến nghị.

Là DN chuyên làm NƠXH, ông Võ Minh Hoàng, Tổng giám đốc Công ty CP NƠXH TP.HCM, thừa nhận nhà nước có nhiều chương trình ưu đãi để phát triển NƠXH nhưng DN chưa tiếp cận được. Điển hình là vốn và minh chứng là gói 120.000 tỉ đồng đang giải ngân chậm, thậm chí có nguy cơ ế. Tương tự, DN cũng gặp khó về quỹ đất. Có những DN tài chính sẵn sàng nhưng lại thiếu quỹ đất làm NƠXH. Do vậy, trong trường hợp DN phải dành quỹ đất ở đã có hạ tầng kỹ thuật trong dự án nhà ở thương mại để xây dựng NƠXH thì họ phải được điều chỉnh tăng hệ số sử dụng đất, quy mô dân số lên tối đa 1,5 lần so với quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng đã được phê duyệt. Điều này nhằm có thể tăng thêm khoảng 50% số lượng căn hộ NƠXH so với dự án nhà ở thương mại trên cùng quy mô diện tích.

“DN làm NƠXH lợi nhuận chỉ 10% nhưng giá bán, đối tượng đều phải thông qua Sở Xây dựng, trong khi có chi phí không đưa vào giá bán được. Ngoài ra, làm NƠXH lâu hơn, khó hơn nhà ở thương mại khiến DN không mặn mà. Trong khi đó, phải chờ 2 – 3 năm để ngân hàng giải ngân vốn vay thì họ không chờ được nên cần có giải pháp để DN tiếp cận vốn dễ dàng hơn, với lãi suất ưu đãi hơn. Các địa phương cần lập ban chỉ đạo về phát triển NƠXH, trong đó Chủ tịch UBND đứng đầu ban, còn các sở, ngành là thành viên. Ban chỉ đạo phải thường xuyên tiếp xúc DN để lắng nghe kiến nghị, tháo gỡ vướng mắc phát sinh”, ông Võ Minh Hoàng kiến nghị.

Để tăng sức hấp dẫn và đẩy nhanh đề án xây dựng 1 triệu căn NƠXH, nhiều kiến nghị cho phép Ngân hàng Chính sách xã hội được cho vay ưu đãi đối với chủ đầu tư dự án NƠXH, nhà ở cho lực lượng vũ trang nhân dân. Lãi suất cho các đối tượng này bằng lãi suất gói 30.000 tỉ đồng, tức khoảng 4,7%/năm. Có như vậy, mới thúc đẩy phân khúc NƠXH tăng tốc, đáp ứng nhu cầu của xã hội.