Phẫu thuật nội soi u mũi xoang bằng định vị 3 chiều

Năm 2024, Bệnh viện Tai mũi họng TP.HCM đưa sản phẩm phẫu thuật nội soi lấy u mũi xoang xâm lấn sàn sọ dưới với sự hỗ trợ của hệ thống định vị 3 chiều IGS (Imaged Guide Navigation System) tham dự Giải thưởng thành tựu y khoa Việt Nam lần thứ 5, chuyên đề Y tế thông minh.

Ảnh: Duy Tính

Th.S-BS Nguyễn Minh Hảo Hớn, Trưởng khoa Mũi xoang, là một trong những bác sĩ gắn liền với kỹ thuật này.

“Nhớ ơn bác sĩ suốt đời”

Người viết còn nhớ như in, ngày 20.4.2023, Bệnh viện (BV) Tai mũi họng TP.HCM cho nam bệnh nhân (BN) L.Y.N (12 tuổi, ở Đắk Lắk) xuất viện trong sự vui mừng xen lẫn xúc động của các bác sĩ (BS) và người thân BN.

Trước đó, năm 2022, em N. bị chảy máu mũi, gia đình nghĩ là chảy máu cam bình thường nhưng diễn tiến ngày càng nặng dù đã điều trị ở một số nơi. Ngày 11.4.2023, BN bị chảy máu mũi 1 bên không cầm, được cấp cứu tại BV địa phương và sau đó chuyển lên BV Tai mũi họng TP.HCM. BN được chẩn đoán bị u sợi mạch vòm mũi họng (bên trái) xâm lấn hố dưới thái dương, ổ mắt.

Theo y văn thế giới, đây là bệnh thường gặp ở nam từ 15 – 25 tuổi, còn em N. là trường hợp khá đặc biệt, mới 12 tuổi và cũng là BN nhỏ tuổi nhất mắc chứng bệnh này mà BV tiếp nhận. BN được chỉ định phẫu thuật bóc tách khối u qua nội soi dưới sự hỗ trợ của IGS – phương pháp mổ u tiên tiến trên thế giới.

“BV đã chuẩn bị 6 đơn vị máu, nhưng trong ca mổ, BN chỉ mất 250 ml máu và ra viện sau 5 ngày phẫu thuật, có thể đi học lại bình thường. Đặc biệt, khuôn mặt BN vẫn nguyên vẹn, không có bất cứ vết sẹo nào sau ca mổ”, BS Hảo Hớn chia sẻ. Còn cha của em N. tâm sự: “Tôi lo sợ không ăn, không uống được vì nghĩ con sẽ không hết bệnh. Giờ tâm trạng tôi đã ổn định vì con đã hồi phục”.

Trường hợp khác, BN nam V.Đ.M (52 tuổi, ở Tây Ninh) đến BV Tai mũi họng khám do chảy máu mũi và mất ngửi mùi trong 1 tháng. Qua khám lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh, hội chẩn, BS xác định BN bị ung thư mũi xoang, xâm lấn sàn sọ giai đoạn 3. Ông M. được phẫu thuật lấy u qua nội soi dưới hỗ trợ của IGS thành công. Sau đó, BN tiếp tục được xạ trị thêm tại BV Ung bướu. Đến nay đã gần 6 năm, BN khỏe mạnh, ngửi mùi tốt, u không tái phát.

Chia sẻ với PV Báo Thanh Niên, ông V.Đ.M cho biết 6 năm trước, khi được BS tại BV Tai mũi họng TP.HCM phát hiện u mũi xoang, ông đã “năn nỉ” BS mổ sớm cứu mình vì 3 đứa con còn nhỏ và ông tin tưởng ở tay nghề của BS. Sau nhiều xét nghiệm thì ông cũng được mổ lấy u qua nội soi dưới sự hỗ trợ của IGS. BN sau đó đi xạ trị, sức khỏe hồi phục, mũi ngửi được mùi. Hiện cứ mỗi năm BN đi tái khám một lần. Ông chia sẻ mình nhớ ơn BS suốt đời.

Áp dụng công nghệ mới

Theo TS-BS Lê Trần Quang Minh, Giám đốc BV Tai mũi họng TP.HCM, mũi xoang nằm gần các cấu trúc quan trọng như 2 hốc mắt, sàn sọ trên… Vì vậy, khi BN mắc u mũi xoang, khối u phát triển sẽ len vào các cấu trúc quan trọng này. Vì vậy, trước đây BV chỉ mổ những u mũi xoang nhỏ hoặc sẽ không thể lấy sạch hết khối u. Đặc biệt, trước đây, với u mũi xoang xâm lấn sàn sọ thì phải chuyển viện để mổ hở.

Phẫu thuật lấy u mũi xoang là không hề dễ dàng. Với phương pháp kinh điển truyền thống trước đây thì phẫu thuật viên phải khoan mở sọ mặt trước của BN, có thể làm biến dạng sọ mặt. Quá trình mổ dễ làm tổn thương các cấu trúc quan trọng xung quanh như ổ mắt, động mạch sàn trước có thể bị đứt, gây chảy máu ồ ạt, tụ máu ổ mắt, tụ máu nội sọ. Có thể tổn thương thần kinh thị (nằm trong tế bào Onodi, trong xoang bướm), tổn thương động mạch cảnh trong. Chính vì vậy, trong quá trình mổ, đòi hỏi phẫu thuật viên cần có tay nghề rất cao, nhiều kinh nghiệm và giữ sự tập trung tuyệt đối.

Đó là chưa kể những tai biến khác cũng có nguy cơ xảy ra trong quá trình phẫu thuật vì khó kiểm soát được chảy máu; khó kiểm soát được bờ mép khối u, nhất là ở những góc khuất trong xoang bướm, phễu trán, hố dưới thái dương, trong ổ mắt, nội sọ… Từ đó dẫn đến dễ bỏ sót u, tăng tỷ lệ tái phát. Ngoài ra, quá trình hồi phục hậu phẫu nặng nề, kỹ thuật mổ không chỉ gây mất thẩm mỹ cho BN, nhất là BN trẻ mà còn gây di chứng. Thời gian nằm viện từ 10 – 14 ngày. BN cũng mất nhiều thời gian để trở lại với công việc, sinh hoạt hằng ngày.

Trong bối cảnh đó, BV Tai mũi họng TP.HCM nỗ lực tìm hướng đi mới để bắt kịp sự phát triển mạnh mẽ của phẫu thuật nội soi mũi xoang. “Cùng với việc đào tạo phẫu thuật viên nhiều kinh nghiệm, BV đã ứng dụng hệ thống định vị không gian 3 chiều trong phẫu thuật vùng mũi xoang – IGS. Đây là thiết bị ứng dụng trong phẫu thuật nội soi mũi xoang, sử dụng từ trường giúp phẫu thuật viên có cái nhìn 3 chiều hiển thị trên màn hình. Hệ thống giúp phẫu thuật viên xác định vị trí khối u, phẫu trường, xác định vị trí các cơ quan nguy hiểm để tiếp giáp an toàn. Giúp phẫu thuật viên lấy trọn khối u mũi xoang có liên quan sàn sọ, hốc mắt như ung thư, u sợi sinh xương, u xương, u nhú ngược, u sợi mạch vòm mũi họng nhằm hạn chế thấp nhất các rủi ro có thể gặp phải như mất máu và đụng chạm các cơ quan quan trọng khác”, TS-BS Quang Minh nói và thông tin thêm đã có 500 BN được cứu sống bằng kỹ thuật mổ này, có thể trở về đời thường khỏe mạnh.

Kỳ vọng cứu được nhiều BN hơn

Th.S-BS Nguyễn Minh Hảo Hớn chia sẻ thêm ứng dụng IGS trong phẫu thuật nội soi xâm lấn tối thiểu sẽ không để lại đường sẹo ngoài mặt. BS cũng không cần khoan cắt xương, không gây ảnh hưởng đến sự phát triển sọ mặt ở BN trẻ. Kỹ thuật này cũng giúp tránh làm tổn thương các cấu trúc giải phẫu bình thường xung quanh, kiểm soát mất máu tốt, lấy sạch u, hạn chế tái phát, hậu phẫu nhẹ nhàng. BN ra viện sớm và mau chóng trở lại công việc, học hành.

“Chúng tôi tiến tới phẫu thuật lấy các khối u xâm lấn nội sọ, hốc mắt tối thiểu (cần có sự hỗ trợ thêm từ 2 chuyên khoa phối hợp). Phẫu thuật nội soi các trường hợp ung thư vòm giai đoạn sớm hoặc những trường hợp tái phát sau xạ trị, hóa trị…”, BS Hảo Hớn nói về triển vọng ứng dụng kỹ thuật nội soi dưới sự hỗ trợ của IGS. Cũng theo BS Hảo Hớn, phẫu thuật nội soi mũi xoang với sự hỗ trợ của IGS còn mang đến lợi ích về kinh tế. Nếu bệnh nhân có bảo hiểm y tế thì chi phí cho ca mổ mà BN phải trả chỉ 1 triệu đồng.