Thiếu vắng nữ CEO trong các tập đoàn công nghệ lớn

Những định kiến về giới

Tình trạng thiếu hụt lao động có kỹ năng cao, tập trung ở các lĩnh vực an ninh mạng, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, khoa học dữ liệu. Tuy nhiên, số lượng nhân lực là nữ giới tham gia các lĩnh vực này rất ít.

Ông Đỗ Tiến Thịnh – Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia cho biết, không chỉ tại Việt Nam mà trên thế giới, phụ nữ tham gia trong lĩnh vực khoa học công nghệ, chuyển đổi số đạt 33%. Từ góc độ cá nhân, ông Đỗ Tiến Thịnh cho rằng, có 3 hộp định kiến dẫn đến tình trạng trên.

Thứ nhất, định kiến về giới lâu nay cho rằng lĩnh vực STEM bao gồm toán học, các môn khoa học, công nghệ thông tin không phải là thế mạnh của phụ nữ.

Thứ hai, các công việc trong lĩnh vực STEM được cho là không phù hợp với nữ giới trong khi cơ hội nghề nghiệp không “kén chọn” giới tính, được mở ra cho tất cả người lao động.

Thứ ba, tại không ít doanh nghiệp vẫn còn định kiến đánh giá năng lực của lao động nữ không bằng nam giới, khó phấn đấu lên các vị trí quản lý cấp cao. Vì vậy, không chỉ tại Việt Nam, phần lớn lãnh đạo trong các tập đoàn công nghệ lớn toàn cầu đa phần là nam. Lãnh đạo nữ thường ở vị trí quản lý cấp trung, các doanh nghiệp SME hoặc startup.

Trong khi đó, trong giai đoạn phát triển hiện nay, tốc độ thay đổi nhanh chóng của công nghệ đã làm mờ những rào cản trong tiếp cận khoa học công nghệ của phụ nữ. Chưa kể, điểm mạnh của lao động nữ là tư duy sáng tạo, đổi mới sáng tạo. Thực tế, trong các nhân sự làm việc trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, phụ nữ nhiều hơn nam giới.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Tiến Đông – Cố vấn cấp cao, Hiệu trưởng trường Cao đẳng Lý Thái Tổ dẫn thống kê của nhiều nghiên cứu trên toàn cầu cho thấy, nhân sự nữ chiếm 29% lực lượng lao động trong các ngành STEM; số lượng phụ nữ giữ các vị trí trong Hội đồng quản trị trong các ngành liên quan đến STEM vào năm 2020 là 19,2%, tăng hơn 18% so với năm trước. Tuy nhiên, các CEO nữ của ngành STEM chỉ chiếm 3% – một tỷ lệ rất thấp.

Xây dựng thế hệ lãnh đạo công nghệ

Tăng tỷ lệ nhân sự là nữ trong các doanh nghiệp ở những ngành nghề, lĩnh vực STEM là yêu cầu cấp thiết tại nhiều nền kinh tế, trong đó có Việt Nam. Điều này không chỉ giúp các lao động nữ nắm bắt được các cơ hội việc làm, nâng cao thu nhập mà còn góp phần đem lại giá trị kinh tế.

Dẫn nghiên cứu ở châu Âu, ông Nguyễn Tiến Đông cho biết, nếu các công ty ở đây tăng gấp đôi tỷ lệ phụ nữ trong lực lượng lao động công nghệ lên khoảng 45% hoặc ước tính thêm 3,9 triệu phụ nữ vào các doanh nghiệp công nghệ trong năm 2027 có thẻe làm tăng GDP từ 260 tỷ euro lên 600 tỷ euro.

Còn theo Cục Thống kê lao động của Mỹ, trung bình, phụ nữ trong các lĩnh vực STEM có thu nhập cao hơn 33% so với những người không có nghề nghiệp liên quan đến STEM.

Tại Việt Nam, ông Nguyễn Tiến Đông cho biết thêm, những năm qua, có nhiều hoạt động và chương trình hỗ trợ thúc đẩy STEM với sự tham gia của các bên liên quan hướng đến việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Song, theo đánh giá của chuyên gia, các chương trình hỗ trợ không rõ cách tiếp cận, không có hệ thống.

Để phát triển nguồn nhân lực có trình độ khoa học công nghệ các lao động nữ tiếp cận và nắm bắt nhanh các cơ hội việc làm trong lĩnh vực khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, ông Nguyễn Tiến Đông cho rằng, cần hệ sinh thái STEM bền vững và tập trung giải quyết từ gốc: qua giáo dục đào tạo với những đổi mới trong cách tiếp cận, trong quá trình dạy và học, trong thực tế công việc. Trong đó, cần tích hợp giáo dục STEM vào các chương trình đào tạo chính khoá; kết nối trường học – doanh nghiệp – viện nghiên cứu để đảm bảo giáo dục STEM thực tiễn, đáp ứng sát nhu cầu lao động.

Quan trọng nữa, cần hỗ trợ doanh nghiệp đào tạo lại và nâng cao kỹ năng giúp người lao động trong các vị trí công việc của lĩnh vực STEM thích nghi với thay đổi công nghệ. Đặc biệt, chú trọng phát triển và nâng cao năng lực lãnh đạo STEM nhằm xây dựng thế hệ lãnh đạo công nghệ, đổi mới sáng tạo và hoạch định chính sách.