Mỏ cát chồng lên dự án kè chống sạt lở bờ sông Mã

Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, thời gian qua xảy ra tình trạng khai thác cát trái phép trên sông Mã đoạn qua xã Vĩnh Hòa (H.Vĩnh Lộc). Khu vực xuất hiện tàu khai thác cát trái phép là khoảng sông Mã dài hơn 700 m (khu vực không được cấp phép khai thác cát – PV) – khoảng nối giữa mỏ cát số 18 đã cấp phép Công ty TNHH Minh Chung và mỏ cát số 54 được cấp phép cho Công ty TNHH Nam Lực.

ẢNH: MINH HẢI

Thời điểm cao điểm có từ 5 – 7 tàu khai thác cát cả ngày lẫn đêm ở khu vực giáp ranh trên. Việc khai thác cát trái phép đã tác động, gây sạt lở khoảng 20 m bờ sông Mã thuộc địa phận xã Vĩnh Hòa khiến người dân bức xúc, phản ánh với cơ quan chức năng.

Hoạt động khai thác cát trái phép đã được chính quyền xã Vĩnh Hòa và UBND H.Vĩnh Lộc kiểm tra, xác định là đúng thực tế. Tuy nhiên, việc ngăn chặn khai thác cát trái phép gặp khó khăn do lực lượng công an cấp xã chưa đủ thiết bị, chuyên môn để truy bắt tàu khai thác cát.

Theo UBND H.Vĩnh Lộc, do không còn cấp công an huyện, trong khi lực lượng công an xã thiếu phương tiện như ca nô, xuồng máy, con người chưa được đào tạo cấp chứng chỉ điều khiển phương tiện đường thủy nên gây khó khăn cho việc ngăn chặn tàu thuyền khai thác cát trái phép.

ẢNH: PHÚC NGƯ

UBND H.Vĩnh Lộc mới đây đã đề nghị Công an tỉnh Thanh Hóa chỉ đạo lực lượng chức năng tiến hành tuần tra, kiểm soát, xử lý tàu khai thác cát trái phép. Đồng thời sớm trang bị phương tiện, thiết bị để công an cấp xã có thể trực tiếp ngăn chặn, xử lý tàu thuyền khai thác cát trái phép.

Mỏ cát chồng lấn lên dự án kè chống sạt lở

Ngoài tình trạng khai thác cát trái phép, trên địa bàn xã Vĩnh Hòa còn xảy ra tình huống “éo le” khi phạm vi hiện tại của mỏ cát số 18 mà Công ty TNHH Minh Chung được phép cho khai thác có một phần nằm chồng lấn trên dự án công trình kè chống sạt lở bờ sông Mã với tổng vốn đầu tư hơn 82 tỉ đồng.

Đây là công trình kè chống sạt lở bờ sông Mã khẩn cấp do đoạn bờ sông Mã qua địa phận các thôn Giang Đông và Nghĩa Kỳ (xã Vĩnh Hòa) bị sạt lở nghiêm trọng từ năm 2023 cuốn trôi nhiều diện tích đất trồng cây nông nghiệp của người dân (Thanh Niên đã phản ánh).

ẢNH: MINH HẢI

Trước đó, từ tháng 4.2023, khu vực bãi bồi thuộc địa phận các thôn Giang Đông và Nghĩa Kỳ sạt lở nghiêm trọng. Phía ngoài khu vực sạt lở là mỏ cát số 18. Thời điểm đó, cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa xác định đã có hơn 12.000 m2 đất bãi bồi, với chiều dài khoảng 600 m dọc theo bờ sông bị cuốn trôi. Trong 600 m chiều dài sạt lở, có khoảng 200 m thuộc khu vực mỏ cát số 18; 400 m còn lại ở khu vực hạ lưu mỏ cát.

Cơ quan chức năng tỉnh Thanh Hóa cũng đã kiểm tra, đánh giá nguyên nhân sạt lở do khu vực này là khu vực hợp lưu của sông Mã và sông Bưởi, có dòng chảy tương đối phức tạp, cấu trúc đất pha cát; và do tác động của hoạt động khai thác cát đến dòng chảy gây xói lở phần bờ, bãi sông phía bờ tả sông Mã.

Sau khi phản ánh, UBND tỉnh Thanh Hóa đã chỉ đạo các cơ quan chức năng có biện pháp ngăn chặn ban đầu, bằng cách đóng cọc tre, ván cừ và đắp bao tải chứa vật liệu phía chân bãi bồi để tạo bờ chắn sóng chống sạt lở, nhưng không hiệu quả, tình trạng sạt lở vẫn diễn ra. Đến tháng 11.3023, UBND tỉnh Thanh Hóa buộc phải yêu cầu Công ty TNHH Minh Chung tạm dừng việc khai thác mỏ cát số 18 để khắc phục sự cố sạt lở bờ sông Mã. Sau khi hoàn thành việc chống sạt lở sẽ xem xét cho hoạt động trở lại.

ẢNH: MINH HẢI

Sau đó, UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt dự án kè chống sạt lở bờ sông Mã với tổng số vốn hơn 82 tỉ đồng, hiện đang tiến hành xây dựng phần chân kè (dự án khởi công xây dựng từ tháng 12.2024).

Đáng chú ý, dù dự án kè chưa thực hiện xong, nhưng tháng 8.2024 Sở TN-MT Thanh Hóa (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường Thanh Hóa) đã tham mưu cho UBND tỉnh Thanh Hóa và được UBND tỉnh Thanh Hóa đồng ý theo đề xuất cho phép Công ty TNHH Minh Chung khai thác cát trở lại ở mỏ cát số 18, với phạm vi khai thác là 3,05 ha (khu vực thượng lưu mỏ cát) trong tổng số 7 ha phạm vi mỏ; 3,95 ha diện tích mỏ còn lại không được phép khai thác vì nếu khai thác sẽ gây ảnh hưởng, sạt lở bãi bồi sông Mã. Từ tháng 11.2024 đến nay Công ty TNHH Minh Chung đang tiến hành khai thác cát trong phạm vi cho phép.

Tuy nhiên, điều bất thường là phần diện tích 3,05 ha mà Sở TN-MT Thanh Hóa tham mưu cho phép Công ty TNHH Minh Chung khai thác cát lại có một phần diện tích nằm trên thiết kế mái và bờ sông; một phần nằm chồng lấn lên tuyến kè đang xây dựng.

Theo UBND H.Vĩnh Lộc, nếu tiếp tục cho phép khai thác cát trên diện tích chồng lấn sẽ gây sạt lở bờ sông và ảnh hưởng trực tiếp đến dự án kè chống sạt lở. Do đó, đơn vị này đã tiếp tục đề nghị UBND tỉnh Thanh Hóa tạm dừng việc khai thác cát của Công ty TNHH Minh Chung để tránh gây ảnh hưởng đến bờ sông, công trình kè, đồng thời cắt bớt phần diện tích chồng lấn.