VTV.vn – Tọa đàm “Bài ca Điện Biên” là một chương trình đặc biệt với sự chân thực và cảm xúc, tái hiện lại những dấu mốc lịch sử hào hùng của chiến thắng Điện Biên Phủ.
Chương trình cũng là một hành trình đầy tâm huyết của cả ê – kip sản xuất sau nhiều ngày tháng chuẩn bị công phu đã được ghi nhận, xứng đáng với giải Vàng thể loại Đối thoại – Toạ đàm tại Liên hoan Truyền hình Toàn quốc. Phóng viên Thời báo VTV đã có cuộc phỏng vấn với BTV Hoàng Trang, đại diện ê – kíp sản xuất ngay sau Lễ bế mạc LTHTQ lần thứ 42.
Khi biết chương trình “Bài ca Điện Biên” đạt giải Vàng tại Liên hoan Truyền hình toàn quốc, cảm xúc của chị như thế nào?
Ngay khoảnh khắc biết được chương trình đạt giải Vàng tôi rất xúc động và bất ngờ. Điều đầu tiên tôi nghĩ đến là: Biết ơn. Điện Biên là một mảnh đất rất đặc biệt với cá nhân tôi, tôi dành rất nhiều tình cảm và cũng đã làm không ít chương trình ở đây. Nhưng với Bài ca Điện Biên, những kỷ niệm trở nên sâu sắc hơn khi tôi được tiếp cận với một Điện Biên sống động như máu thịt dù tôi được sinh ra sau chiến thắng gần 30 năm. Tôi cũng rất biết ơn những cộng sự đã cùng tôi làm nên chương trình này, nhà báo Ngô Phương Ly, đạo diễn Thành Long, quay phim chính Văn Huế, nhạc sĩ Tạ Duy Tuấn, Dzung, NSND Hà Vy, BTV Kiều Ngân và đặc biệt là các khách mời.
Một lời cảm ơn đặc biệt tôi xin giành cho những nhân vật không có ở đây ngày hôm nay, nhưng tôi tin là các ông, các bác luôn dõi theo những việc chúng tôi đang làm. Đó là nhạc sĩ Đỗ Nhuận, nhà văn Hữu Mai, hoạ sĩ Ngô Mạnh Lân cùng nhiều văn nghệ sĩ đã lăn lộn trên chiến trường Điện Biên để viết nên một bài ca Điện Biên mà hôm nay chúng ta vẫn đang nối bước. Không có những tác phẩm của các bậc cha chú, chúng ta sẽ không thể nào có được những ký ức tươi xanh nhường ấy, cảm nhận về Điện Biên sống động đến thế dù chúng ta không hề được sống trong những năm tháng đó.
Ông Hồ Quốc Dũng, Uỷ viên BCH TW Đảng, Bí thư tỉnh uỷ, Chủ tịch Hội đồng nhân dân tỉnh Bình Định trao cúp cho BTV Hoàng Trang – Đại diện nhóm tác giả chương trình Bài ca Điện Biên.
Ý tưởng ban đầu của kịch bản này đã ra đời như thế nào, thưa chị?
Ý tưởng ban đầu của kịch bản Bài ca Điện Biên đến rất ngẫu nhiên. Năm 2024 nhân dịp Kỷ niệm 70 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, trong một cuộc nói chuyện, nhà báo Ngô Phương Ly – Trưởng phòng Văn hóa – nghệ thuật đã gợi ý: “Điện Biên có rất nhiều chuyện hay, các tác phẩm nghệ thuật đặc biệt ra đời trong giai đoạn đó, nhiều nghệ sĩ tài danh trưởng thành trong giai đoạn đó, nếu không làm gì thì tiếc quá. Chúng ta hãy làm một chương trình về Điện Biên, bám vào thế mạnh và bản sắc của phòng là văn hóa nghệ thuật với cách thể hiện dung dị, nhẹ nhàng nhưng cảm xúc”. Thế là tôi nhận đề bài và mọi thứ đến rất nhanh. Sau khi bàn bạc, chúng tôi thống nhất, sẽ chọn những câu chuyện nhỏ nhưng phải “chạm”, những lát cắt dung dị nhưng phải xúc động, những nhân vật người thật việc thật, những nghệ sĩ – chiến sĩ Điện Biên thực thụ để kể câu chuyện về chiến dịch và chiến thắng theo một cách khác.
Một cảnh quay phóng sự của Bài ca Điện Biên
Điều gì đã truyền cảm hứng để chị xây dựng chương trình tọa đàm Bài ca Điện Biên?
Cảm hứng chính của chương trình đến từ những tác phẩm đặc sắc sáng tác về Điện Biên, từ những câu chuyện về cuộc đời và sự nghiệp của những nghệ sĩ đã dùng phần lớn những tinh hoa trong sáng tác của mình để viết về mảnh đất này. Và một điều may mắn là từ khóa của chương trình đã được tôi xác định rất rõ ràng ngay từ khi bắt đầu chắp bút viết kịch bản, đó là “Niềm tự hào tiếp nối”. Tôi đã quyết định chọn kể câu chuyện về Điện Biên bằng cảm hứng tự hào – niềm tự hào được truyền từ thế hệ cha sang thế hệ con. Bởi khi đi tìm hiểu các sáng tác hay nhất về Điện Biên, tôi nhận ra một điều cực kỳ thú vị: Những nhà văn, hoạ sĩ, nhạc sĩ từng trực tiếp có mặt tại chiến trường Điện Biên Phủ và để lại những tác phẩm bất hủ về Điện Biên như: Nhạc sĩ Đỗ Nhuận, nhà văn Hữu Mai, Hoạ sĩ, NSND Ngô Mạnh Lân… đều có những người con cực kỳ xuất sắc đang đóng góp cho sự nghiệp phát triển nền văn học nghệ thuật nước nhà. Đó là nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, nhà thơ, nhà báo Hữu Việt, và Tiến sĩ, nhà phê bình điện ảnh Ngô Phương Lan. Ngay lập tức tôi xác định rằng đây chính là những nhân vật sẽ giúp mình kể câu chuyện niềm tự hào tiếp nối như thế nào. Tôi đã làm kịch bản rất nhanh, cứ tuôn ra như thể có ai đó cầm tay mình để viết kịch bản vậy.
BTV Hoàng Trang và nhân vật trong chương trình
Trong quá trình viết kịch bản Bài ca Điện Biên, chị đã gặp những khó khăn gì?
Khó khăn lớn nhất là hầu hết các tác giả của những tác phẩm nghệ thuật tôi chọn để khắc họa đều đã qua đời. Ngoài ra trong một thời gian rất ngắn, tôi phải tìm bằng được những nhân vật là các chiến sĩ Điện Biên năm xưa, trò chuyện với họ để nghe xem thời điểm đầy khó khăn như vậy họ đã đón nhận các tác phẩm văn học nghệ thuật ấy như thế nào. Mà bạn biết đấy, những người lính Điện Biên năm xưa giờ còn sống cũng đều đã ngoài 80, 90 tuổi. Tôi đã phải tìm đủ mọi cách để hỏi thăm, tìm kiếm thông tin, dữ liệu, nhờ bạn bè, đồng nghiệp tại Điện Biên kết nối để lọc ra trong số các chiến sĩ năm xưa ai còn minh mẫn có thể kể chuyện được. Tôi đã vô cùng may mắn khi được các đồng chí ở Công an tỉnh Điện Biên hỗ trợ rất nhiều trong việc tìm thông tin để tìm nhân vật cho phóng sự.
BTV Hoàng Trang cùng hai khách mời là nhà thơ Hữu Việt và nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân
Một khó khăn khác đến từ khách mời giao lưu tọa đàm. Nhà thơ Hữu Việt, con trai nhà văn Hữu Mai, một khách mời của chương trình xin lỗi không tham gia được do đã nhận lời tham gia một chương trình ở Trường Sơn đúng vào dịp ghi hình, tôi tưởng rằng mình đã phải đổi khách mời khác, nhưng cuối cùng, sau khi đọc kịch bản, anh Hữu Việt đã đồng ý bay ra Hà Nội để ghi hình, rồi sau đó quay lại Quảng Trị.
Theo chị, chương trình tọa đàm “Bài ca Điện Biên” có điểm gì khác biệt so với các chương trình tọa đàm về Điện Biên Phủ trước đây?
Thực ra làm về Điện Biên Phủ vừa dễ lại vừa khó. Dễ là ở chỗ đây là một đề tài lớn, quen thuộc, có vô số những câu chuyện hay gắn bó với cuộc kháng chiến chín năm. Nhưng khó cũng chính là bởi vì nó quen thuộc nên sẽ kể thế nào, nói gì để không bị xáo mòn hay bị “lẫn” vào những chương trình đã có? Nghĩ đến Điện Biên Phủ là nghĩ đến những điều rất kỳ vĩ, những chiến công lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu, và cách thể hiện thường là rất hoành tráng, sân khấu lớn…
Nhưng ê kíp chúng tôi đã xác định từ ban đầu là giữa những ngọn sóng lớn đến từ các chương trình tầm vóc, thì “Bài ca Điện Biên” (tên do nhà báo Ngô Phương Ly đặt) sẽ như một dòng suối nhỏ, len lỏi chạm vào cảm xúc của khán giả với những câu chuyện giản dị mà xúc động của cha và con, của thế hệ Điện Biên và thế hệ sinh ra sau chiến thắng… Chương trình không có tham vọng vẽ lại bức tranh toàn cảnh về chiến dịch Điện Biên Phủ mà thông qua những nhân vật, những câu chuyện, đặc biệt là các tác phẩm sẽ là những lát cắt nhỏ chạm tới cảm xúc của khán giả, để khán giả thêm yêu những sáng tạo nghệ thuật và sự cống hiến của thế hệ nghệ sĩ. Từ đó, chúng ta sẽ có động lực hơn để sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật mới nối dài cảm hứng về một Điện Biên hôm nay.
Bởi vậy dù là thể loại là giao lưu, tọa đàm, nhưng chương trình lại có nhiều yếu tố nghệ thuật đan xen để mềm mại và truyền tải thông điệp một cách cảm xúc hơn. Đây cũng là một phần mà tôi rất tâm đắc và đã đặt nhạc sĩ Tạ Duy Tuấn phối khí theo ý đồ của mình. Cá nhân tôi xác định Bài ca Điện Biên không phải là một chương trình giao lưu tọa đàm đơn thuần mà là một chương trình giao lưu nghệ thuật, dùng tác phẩm nghệ thuật để kể chuyện, để kết nối thế hệ, kết nối các giá trị lịch sử.
Yếu tố nào trong chương trình khiến chị cảm thấy tâm đắc nhất? Chị có thể kể một chút về những câu chuyện hậu trường đáng nhớ trong quá trình thực hiện chương trình?
– Điều tôi tâm đắc nhất trong chương trình này chính là đã chọn được những nhân vật trò chuyện rất tuyệt vời, rất nhiều cảm xúc. Nhạc sĩ đỗ Hồng Quân, nhà thơ Hữu Việt, Tiến sĩ Ngô Phương Lan, nhạc sĩ Doãn Nho hay một bạn trẻ người dân tộc Thái đến từ Điện Biên là Đồng chí Lò Văn Long – Trưởng Ban thanh niên Công an tỉnh Điện Biên, đã nói về Điện Biên với rất nhiều thông tin thú vị và những câu chuyện cảm động. Nhân vật trong phóng sự cũng thế. Kỳ lạ là khi nói chuyện ở bên ngoài thì các bác vì tuổi cao nên lẫn lộn, lúc nhớ lúc quên, nhưng khi nói đến Điện Biên thì không có chi tiết nào sai lệch cả, chuẩn xác và đầy xúc cảm.
Có một vị khách mời đặc biệt mà mình rất biết ơn, đó chính là Tổng bí thư Tô Lâm, khi ấy còn đang là Bộ trưởng Bộ công an. Mặc dù ông bận trăm công nghìn việc, nhưng vẫn nhận lời trả lời phỏng vấn – một cuộc phỏng vấn rất dài và chi tiết về các bức ký hoạ của bố vợ ông – Hoạ sĩ, NSND Ngô Mạnh Lân. Tổng Bí thư Tô Lâm cũng là người cách đây 20 năm đã trực tiếp đưa hoạ sĩ Ngô Mạnh Lân lên thăm lại chiến trường xưa, chứng kiến những tình cảm mà Họa sĩ Ngô Mạnh Lân dành cho Điện Biên với câu nói đau đáu: “Tôi còn mắc nợ Điện Biên”. Những chia sẻ chi tiết của Tổng Bí thư Tô Lâm về chùm ký hoạ ngay trong chiến dịch Điện Biên Phủ của họa sĩ Ngô Mạnh Lân đã cho tôi rất nhiều cảm xúc để hoàn thiện những nội dung trò chuyện trong toạ đàm này.
Tổng Bí thư Tô Lâm trong một cảnh quay phóng sự của chương trình Bài ca Điện Biên
Có một chi tiết hậu trường rất đáng nhớ trong chương trình này đó là ngày ghi hình chương trình cũng là thời điểm tôi vừa mới trở về Hà Nội đêm hôm trước từ chuyến đi Trường Sa để làm bộ phim ca nhạc Trường Sa bến bờ trong nhau. Tất cả mọi người đều lo lắng rằng sau một hải trình dài vất vả như vậy liệu tôi có thể dẫn được không, thậm chí mọi người còn lo tôi sẽ bị say đất liền và không thể đứng vững trên sân khấu. Trong khi đó, nắng gió Trường Sa khiến cho da dẻ tôi đen nhẻm, làm chuyên viên trang điểm tốn không ít công sức để “cứu vãn tình hình” cho tôi. Nhưng cuối cùng chúng tôi đã ghi hình một lèo, không phải dẫn lại, quay lại một đúp nào.
Có điều gì khiến chị còn tiếc nuối sau khi chương trình phát sóng?
Ngay sau khi chương trình lên sóng, tôi đã nhận được nhiều bình luận, rất nhiều lời nhắn của khán giả trên khắp cả nước. Thật mừng là câu chuyện giản dị mà chúng tôi kể thông qua chương trình này đã chạm tới được cảm xúc khán giả. Mặc dù vẫn còn không ít những điều tiếc nuối, ví dụ như trong quá trình làm hậu kỳ, vì quy định thời lượng nên tôi phải cắt rất nhiều đoạn hay mà khách mời chia sẻ nhưng tôi nghĩ rằng với mỗi một chương trình, chẳng bao giờ chúng ta có thể hài lòng 100%, còn tiếc nuối tức là còn động lực để chúng ta tiếp tục làm những chương trình hay hơn, trọn vẹn hơn.
Xin cám ơn và chúc chị sẽ có thêm nhiều thành công mới!
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!
