Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ về các nhiệm vụ đặc biệt, ông Richard Grenell, nói rằng vũ khí hạt nhân mà Ukraine từng có trên lãnh thổ của mình và đã từ bỏ sau khi Liên Xô tan rã là thuộc về Moscow chứ không phải Kiev và đây là một “sự thật khó chối bỏ”.
“Hãy làm rõ về Bản Ghi nhớ Budapest: Số vũ khí hạt nhân đó là của Nga và là những gì còn sót lại (từ thời Liên Xô). Ukraine đã trả lại vũ khí hạt nhân cho Nga. Chúng không phải của Ukraine. Đây là một sự thật không dễ chấp nhận”, ông Grenell viết trên mạng xã hội X.
Đặc phái viên của Tổng thống Mỹ, Richard Grenell. Ảnh: Getty
Steven Pifer, cựu Đại sứ Mỹ tại Ukraine và là chuyên gia vũ khí hạt nhân, phản hồi rằng tuyên bố của ông Grenell là “hoàn toàn sai”.
“Tôi đã tham gia đàm phán về Bản ghi nhớ Budapest. Ông Grenell hoàn toàn sai. Các đầu đạn hạt nhân ở Ukraine là của Liên Xô (trước đây), không phải của Nga. Các đầu đạn hạt nhân trong kho khi đó thuộc quyền kiểm soát duy nhất của Ukraine. Các tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM) và máy bay ném bom đã bị loại bỏ ở Ukraine, ngoại trừ một số ít được gửi sang Nga để trừ nợ”, ông Pifer cho biết.
Theo ông Pifer, Ukraine đã quyết định gửi các đầu đạn hạt nhân sang Nga để tháo dỡ chủ yếu là vì Moscow đã cam kết tôn trọng chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine và không sử dụng vũ lực chống lại Ukraine. Cựu Đại sứ Mỹ cho rằng ông Grenell nên đọc toàn bộ câu chuyện.
Trước đó, cựu Tổng thống Mỹ Bill Clinton đã bày tỏ sự tiếc nuối về vai trò của ông trong việc giải trừ hạt nhân của Ukraine những năm 1990, cho rằng nếu điều đó không xảy ra, Nga có thể đã không phát động chiến dịch quân sự đặc biệt đầu năm 2022.
Tháng 1/1994, ông Clinton, khi đó là Tổng thống Mỹ, đã ký một thỏa thuận 3 bên với Tổng thống Nga và Ukraine lúc bấy giờ, Boris Yeltsin và Leonid Kravchuk, về việc loại bỏ kho vũ khí hạt nhân chiến lược còn lại trên lãnh thổ Ukraine sau khi Liên Xô tan rã.
Tháng 12 cùng năm, tại hội nghị ở Budapest (Hungary), Mỹ, Nga, Ukraine, Anh đã ký một bản ghi nhớ (Bản ghi nhớ Budapest), theo đó Ukraine từ bỏ kho vũ khí hạt nhân của mình, trong khi Nga, Mỹ và Anh đưa ra các đảm bảo an ninh cho Kiev.
Ukraine nhiều lần cho rằng, bản ghi nhớ này là một sai lầm vì giờ đây nước này vừa không có cả vũ khí hạt nhân vừa không có an ninh.
Nguồn: vov.vn
