VTV.vn – Hội nghị Nhà báo thế giới 2025 khép lại với tinh thần – “Không ngại AI, không sợ hãi mà là dẫn dắt”.
Hội nghị Nhà báo thế giới 2025 diễn ra tại Seoul, Hàn Quốc từ ngày 30/3 – 5/4, với sự tham dự của 62 nhà báo đến từ 52 quốc gia. Đây đã trở thành điểm hẹn quan trọng nhất của những người làm báo trong năm nay.
Chủ đề xuyên suốt của hội nghị là trí tuệ nhân tạo (AI) – công cụ quyền năng đang thay đổi cách chúng ta đưa tin, viết bài và kể chuyện. Nhưng AI là bạn hay là thách thức? Là trợ thủ hay là kẻ thay thế? Làm sao để không bị cuốn đi trong làn sóng công nghệ, mà vẫn giữ được cốt lõi nghề nghiệp – sự chính xác, trung thực và nhân văn?
Nhiều nhà báo chia sẻ họ đang sử dụng AI hàng ngày để phân tích dữ liệu, rút ngắn văn bản, gợi ý tiêu đề, thậm chí dựng clip minh họa. Tại Mỹ, New York Times đã dùng AI để phân tích hơn 400 đoạn ghi âm cuộc họp liên quan đến cuộc bầu cử – tương đương hơn 5 triệu từ. Nhờ AI, nhóm phóng viên có thể rút ngắn 500 giờ nội dung chỉ còn 5 giờ cần xem lại. Nhưng quan trọng hơn hết, mọi chi tiết cuối cùng trong bài điều tra ấy đều được con người kiểm tra lại thủ công, để đảm bảo rằng không có điều gì sai lệch, dù là một dấu chấm, một ngữ nghĩa.
Câu chuyện của New York Times cũng là lời nhắc nhở AI có thể giúp tiết kiệm thời gian, nhưng không thể thay thế phán đoán và lương tri của người làm báo. Đó là lý do tại sao sự minh bạch được nhấn mạnh trong mọi cuộc thảo luận tại hội nghị. Báo chí cần nói rõ khi nào có dùng AI, dùng ở đâu, dùng như thế nào vì niềm tin của độc giả là thứ rất khó xây, nhưng lại dễ mất.
Song song với kỳ vọng, là những nỗi lo không nhỏ. Deepfake, tin giả, thao túng bằng thuật toán, AI nếu rơi vào tay những người không có đạo đức sẽ trở thành công cụ cực kỳ nguy hiểm. Không ít diễn giả đã cảnh báo về nguy cơ mất kiểm soát thông tin, khi AI có thể tạo ra video, hình ảnh, thậm chí cả giọng nói y như thật, khiến người xem không thể phân biệt thật – giả. Và khi những nội dung này lan truyền, ai sẽ là người chịu trách nhiệm?
Nhà báo Nhật Hoa (trái) tại Hội nghị Nhà báo thế giới 2025.
Một vấn đề khác cũng gây tranh cãi gay gắt: bản quyền và công bằng. Nhiều công ty công nghệ lớn như OpenAI, Google đang bị tố cáo sử dụng dữ liệu báo chí để huấn luyện mô hình AI mà không xin phép và không trả phí. Tại châu Âu, đặc biệt là ở Ba Lan và Hàn Quốc, các tổ chức báo chí đang lên tiếng mạnh mẽ đòi hỏi các tập đoàn này phải bồi thường và tôn trọng quyền sở hữu trí tuệ. “Báo chí không thể trở thành kho dữ liệu miễn phí cho AI học tập”, một đại biểu nói.
Tuy vậy, không khí tại hội nghị không mang màu sắc bi quan. Trái lại, rất nhiều sáng kiến đã được đưa ra để giúp AI phát triển đúng hướng, có đạo đức và nhân bản hơn. Nhiều tòa soạn đã bắt đầu tổ chức các lớp học miễn phí cho công chúng, giúp người dân hiểu rõ AI đang được dùng như thế nào, cách nhận diện nội dung do AI tạo ra, và bảo vệ bản thân khỏi tin giả. Các tổ chức đào tạo báo chí quốc tế cũng đang mở rộng chương trình huấn luyện về sử dụng AI một cách có trách nhiệm, vừa khai thác công nghệ vừa giữ được tiêu chuẩn nghề nghiệp.
Hội nghị kết thúc bằng một thông điệp rất rõ ràng AI là công cụ, nhưng chính con người mới quyết định công cụ ấy được dùng vào việc gì. Không phải cứ có công nghệ là tiến bộ. Mà là khi công nghệ đi cùng đạo đức, đi cùng sự thấu cảm, đi cùng khát vọng phục vụ sự thật. Khi một nhà báo đứng giữa khán phòng, kể câu chuyện đã thay đổi một đạo luật bằng chính trải nghiệm của mình, người ta mới nhớ ra rằng nhà báo là người kể chuyện thật, chạm vào trái tim thật, và làm lay động cả xã hội thật. Dù công nghệ phát triển đến đâu, sự chính xác, đồng cảm và đạo đức nghề nghiệp – thứ làm nên một nhà báo chân chính – vẫn không thể thay thế bằng máy móc.
“Trong thế giới ngập tràn thông tin, báo chí truyền thống sẽ là la bàn dẫn đường – nếu chúng ta giữ được bản lĩnh, lòng trung thực và trách nhiệm”, một đại biểu chia sẻ. Hội nghị Nhà báo thế giới 2025 khép lại với tinh thần – “Không ngại AI. Không sợ hãi. Mà là dẫn dắt”.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!
