Hộp số sàn “tuyệt chủng”: Xu hướng xe toàn cầu ra sao?

Một nghiên cứu mới công bố bởi nền tảng CarGurus UK (Anh), tập trung vào 30 thương hiệu xe bán chạy nhất tại thị trường này, đã cho thấy sự suy giảm rõ rệt: nếu như năm 2015 có tới 192 mẫu xe cung cấp tùy chọn số sàn, thì đến năm 2023 chỉ còn 109 mẫu. Sang năm 2024, con số tiếp tục giảm 25% còn 89 mẫu, và tính đến đầu năm 2025, chỉ còn 82 mẫu xe còn số sàn – tức giảm 8% chỉ trong một năm.

Không chỉ số lượng mẫu xe giảm, số thương hiệu “nói lời tạm biệt” với hộp số sàn cũng ngày càng tăng. Mini và Land Rover đã chính thức chuyển hoàn toàn sang hộp số tự động từ năm 2025, gia nhập danh sách các hãng xe không còn bất kỳ mẫu nào có số sàn như Mercedes-Benz, Volvo, Lexus và Tesla. Cũng theo CarGurus, có 196 mẫu xe hiện chỉ cung cấp phiên bản số tự động và hộp số sàn chỉ còn xuất hiện ở 29% số mẫu xe bán ra từ top 30 thương hiệu hàng đầu Anh Quốc.

Xu hướng này không khó hiểu nếu nhìn vào sự thay đổi của thị trường. Hộp số tự động từng là tính năng cao cấp, nhưng nay đã trở thành tiêu chuẩn phổ biến, vừa thuận tiện, vừa phù hợp với điều kiện giao thông đông đúc tại các đô thị lớn. Chris Knapman, đại diện CarGurus UK, nhận định: “Ngày càng nhiều xe mới chuyển sang điện hoàn toàn, cùng với xu hướng tiêu dùng ưu tiên xe lớn và cao cấp hơn, khiến việc hộp số tự động trở thành mặc định thay vì lựa chọn có phí thêm”.

Bên cạnh đó, sự phát triển của xe điện đang góp phần “đóng nắp quan tài” cho hộp số sàn. Xe điện không cần đến hộp số nhiều cấp như động cơ đốt trong, mô-men xoắn có thể đạt tối đa ngay từ vòng tua thấp và thường chỉ sử dụng truyền động một cấp. Tức là, sang số – từng là kỹ năng “gốc rễ” của người cầm lái giờ đây không còn cần thiết trong môi trường xe điện.

Dù vẫn có một số hãng xe cố gắng gìn giữ hộp số sàn như một phần của trải nghiệm lái thuần túy, đây chủ yếu là nỗ lực mang tính biểu tượng. Ví dụ, Volkswagen hiện là thương hiệu có nhiều mẫu số sàn nhất tại Anh với 7 mẫu, theo sau là Citroën và Ford với 6 mẫu, và các thương hiệu như Dacia, Hyundai, Mazda, Skoda cùng có 5 mẫu. Tuy nhiên, các con số này cũng đang giảm dần qua từng năm.

Tại Việt Nam, dù chưa có số liệu thống kê cụ thể như tại Anh, nhưng xu hướng cũng tương tự. Trên thị trường hiện nay, phần lớn các mẫu xe phổ thông, đặc biệt là SUV, crossover và các dòng xe hạng B trở lên đều đã chuyển sang hộp số tự động. Hộp số sàn chỉ còn xuất hiện chủ yếu ở một số dòng xe hạng A, xe bán tải hoặc xe dành cho dịch vụ vận tải. Sự xuất hiện của các mẫu xe điện như VinFast, cũng như làn sóng nhập khẩu xe hybrid và EV từ Trung Quốc và Thái Lan, đang đẩy nhanh xu hướng này tại Việt Nam.

Thực tế cho thấy, hộp số sàn không biến mất ngay lập tức, nhưng đang dần trở thành một “niềm hoài niệm” dành cho những người chơi xe lâu năm hoặc đam mê cảm giác lái. Giống như máy ảnh phim, đầu cassette hay điện thoại gập, hộp số sàn có thể sẽ sống tiếp như một phần văn hóa, nhưng không còn là xu hướng chủ đạo.

Dưới sức ép của công nghệ, quy chuẩn khí thải và sự thay đổi thị hiếu toàn cầu, sự biến mất của hộp số sàn gần như là một chuyển dịch tất yếu. Trong thế giới ô tô đang ngày một điện hóa, hiện đại hóa và tự động hóa, câu chuyện của bộ ba bàn đạp ga – phanh – côn dường như đã dần đi đến hồi kết.