Thuế VAT: ‘Thu thì rất dễ, lúc hoàn thì rất khó’

Chính phủ đề xuất giảm 2% VAT đối với các nhóm hàng hóa, dịch vụ đang áp dụng mức thuế suất 10% (còn 8%). Không áp dụng giảm thuế với nhóm hàng hóa, dịch vụ: viễn thông, hoạt động tài chính, ngân hàng, chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, sản phẩm kim loại, sản phẩm khai khoáng (trừ than), sản phẩm hàng hóa và dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt (trừ xăng).

Thời gian giảm thuế VAT là từ ngày 1.7.2025 đến hết 31.12.2026.

ẢNH: GIA HÂN

“Lúc thu thì rất dễ, nhưng lúc hoàn thì rất khó“

Cho ý kiến thảo luận, đại biểu Nguyễn Văn Thân (đoàn Thái Bình) ủng hộ việc giảm thuế VAT với mức thuế suất và thời gian áp dụng như dự thảo. Việc giảm trong 1,5 năm sẽ giúp các doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ có thời gian để định hướng chiến lược.

Song, có một nội dung ông Thân “tha thiết đề nghị đưa vào nghị quyết”, đó là trách nhiệm của các cơ quan liên quan đến việc thu và hoàn thuế VAT. Ông nói, những bất cập về hoàn thuế VAT “đang rất bức xúc trong doanh nghiệp”, “lúc thu thì rất dễ, nhưng lúc hoàn thì rất khó”.

Vị đại biểu cho rằng, cần có sự sòng phẳng, dứt khoát giữa 2 chủ thể là doanh nghiệp và cơ quan quản lý thuế. “Doanh nghiệp chậm nộp thuế VAT sẽ bị phạt, vậy nếu người ta chứng minh là người ta đúng mà cơ quan thuế của nhà nước muộn hoàn thuế cho người ta thì cũng phải chịu trách nhiệm tương tự như thế”, ông nói.

Đại biểu Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) thì đề cập đến hiện tượng một số địa phương sử dụng vốn ngân sách nợ thuế VAT với doanh nghiệp, doanh nghiệp đòi nhiều năm nhưng không được, lại phải nợ cơ quan quản lý thuế nơi mình đóng trụ sở. “Nói tóm lại, cơ quan thuế của tỉnh nọ nợ của tỉnh kia, doanh nghiệp đứng giữa phải đi đòi”, ông nêu.

Ông Huân cho rằng, việc này “không phải do các cơ quan ở địa phương tắc trách”, mà vấn đề nằm ở quy định, khi xây dựng danh mục dự án hoặc bố trí vốn thì không bố trí khoản VAT. Thành ra, số tiền tuy không lớn nhưng địa phương không bố trí vốn, “mà không bố trí vốn thì các ban quản lý dự án cũng chịu, không cơ cấu đâu ra tiền để trả doanh nghiệp”.

Vị đại biểu đề nghị sớm có giải pháp cho câu chuyện trên, nhất là trong bối cảnh chuẩn bị sắp xếp đơn vị hành chính, nhiều đơn vị giải thể hoặc sáp nhập, không biết sẽ về đâu. Lúc ấy, doanh nghiệp đứng trước nguy cơ không thể đòi được khoản thuế còn dở dang.

“Giảm VAT là để tạo điều kiện cho doanh nghiệp giảm bớt khó khăn, vậy tại sao không nghĩ đến việc giảm luôn khó khăn này đi, cái việc doanh nghiệp không đáng phải nhận”, ông Huân nhấn mạnh.

ẢNH: GIA HÂN

Sẽ chấn chỉnh để hoàn thuế sớm nhất cho doanh nghiệp

Giải trình trước ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, quy định quản lý thuế chia làm 2 nhóm. Một là những trường hợp hoàn thuế trước, sẽ làm rất nhanh. Hai là những trường hợp hoàn thuế sau, tức là sau khi kiểm tra chứng từ thì mới hoàn thuế.

Theo quy định, thời gian giải quyết tối đa cho thủ tục hoàn thuế sau là 40 ngày. Nhưng trên thực tế, cũng có trường hợp thời gian dài hơn. Ghi nhận ý kiến của đại biểu, Bộ trưởng Bộ Tài chính nói sẽ có sự chấn chỉnh để làm sao đảm bảo thời gian hoàn thuế sớm nhất cho doanh nghiệp.

Nói thêm về đề xuất giảm 2% thuế VAT, Bộ trưởng Thắng cho biết, việc này sẽ khiến giảm thu ngân sách, trong đó 6 tháng cuối năm 2025 giảm khoảng 39.540 tỉ đồng, năm 2026 giảm khoảng 82.200 tỉ đồng. Nhưng đổi lại, chính sách này sẽ kích thích sản xuất, kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế, tạo thêm nguồn thu cho ngân sách.

Song song với giảm thuế VAT, Chính phủ, Bộ Tài chính cũng đã đưa ra các các chính sách tài khóa nhằm bù đắp cho phần giảm thu ngân sách từ việc miễn giảm thuế.

Quá trình thảo luận, có ý kiến đề nghị kéo dài thời gian giảm thuế hơn nữa, song theo bộ trưởng, đây là chính sách mang tính hỗ trợ cho doanh nghiệp trong giai đoạn khó khăn, khi khó khăn đi qua thì phải trở lại bình thường để đảm bảo thu ngân sách. Vì thế, trước thời điểm kết thúc kỳ giảm thuế, cơ quan chức năng sẽ đánh giá, xem xét có cần thiết kéo dài hay không.