Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) 2024 thay đổi thuật ngữ ‘mức lương cơ sở’ thành ‘mức tham chiếu’ làm căn cứ tính đóng – hưởng BHXH, tác động đến một số chế độ như lương hưu, thai sản…
Theo khoản 13 điều 141 luật BHXH 2024 (sửa đổi), có hiệu lực từ ngày 1.7.2025, khi chưa bãi bỏ mức lương cơ sở thì mức tham chiếu quy định tại luật này bằng mức lương cơ sở. Tại thời điểm mức lương cơ sở bị bãi bỏ thì mức tham chiếu không thấp hơn mức lương cơ sở đó.
Hiện tại, mức lương cơ sở là 2,34 triệu đồng/tháng theo Nghị định 73 năm 2024 của Chính phủ. Do đó, mức tham chiếu tạm thời được xác định bằng mức lương cơ sở hiện hành.
Việc thay đổi này sẽ ảnh hưởng đến một số chế độ BHXH, đối tượng tham gia đóng – hưởng BHXH. Cụ thể:
1. Lương hưu tối thiểu
Theo khoản 11 điều 141 luật BHXH 2024, người lao động là công dân Việt Nam đã tham gia BHXH bắt buộc từ trước ngày 1.7.2025 và có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 20 năm trở lên thì mức lương hưu hằng tháng thấp nhất bằng mức tham chiếu.
Người dân đến nhận lương hưu, trợ cấp BHXH ở một bưu điện tại TP.HCM
ẢNH: BHXH TP.HCM
2. Các khoản trợ cấp được tính theo mức tham chiếu
Luật BHXH 2024 cũng quy định nhiều khoản trợ cấp dựa trên mức tham chiếu, cụ thể:
- Trợ cấp một lần khi sinh con: Theo luật mới, mức trợ cấp cho lao động nữ sinh con hoặc thai chết lưu từ 22 tuần tuổi trở lên được tính bằng 2 lần mức tham chiếu (thay vì 2 lần mức lương cơ sở như trước đây). Đây là quyền lợi mới được áp dụng cả với người tham gia BHXH tự nguyện đủ điều kiện.
- Trợ cấp mai táng: Khi người lao động đang đóng, bảo lưu hoặc hưởng lương hưu qua đời, thân nhân được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 lần mức tham chiếu tại thời điểm người lao động qua đời.
- Trợ cấp tuất hằng tháng: Thân nhân của người lao động mất sẽ được hưởng mức trợ cấp tuất hằng tháng bằng 50% hoặc 70% mức tham chiếu tùy theo điều kiện (có người nuôi dưỡng hay không).
- Nghỉ dưỡng sức, phục hồi sức khỏe sau ốm đau hoặc thai sản: Sau khi nghỉ ốm đau, thai sản hoặc tai nạn lao động, người lao động đủ điều kiện sẽ được nghỉ thêm và hưởng trợ cấp bằng 30% mức tham chiếu/ngày nghỉ, thay cho quy định trước đây gắn với mức lương cơ sở.
3. Căn cứ đóng BHXH bắt buộc và tự nguyện
Mức tham chiếu sẽ trở thành “nền” để xác định mức đóng BHXH tối thiểu và tối đa. Người tham gia BHXH bắt buộc sẽ đóng trên mức lương không thấp hơn mức tham chiếu và không cao hơn 20 lần mức tham chiếu.
Với BHXH tự nguyện, mức đóng thấp nhất vẫn theo chuẩn nghèo nông thôn, nhưng mức tối đa cũng bị giới hạn ở 20 lần mức tham chiếu.
Đơn cử, luật BHXH 2024 mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm cả chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh.
Theo quy định, chủ hộ kinh doanh sẽ tự đóng BHXH trên mức thu nhập do mình lựa chọn, nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng.
Về mức đóng, chủ hộ kinh doanh phải đóng 25% tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, trong đó 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất.
Do đó, với mức tham chiếu hiện tại là 2,34 triệu đồng/tháng, mức đóng BHXH thấp nhất của chủ hộ kinh doanh là 25% x 2,34 triệu đồng = 585.000 đồng/tháng.
4. Điều chỉnh tiền lương làm căn cứ đóng BHXH
Tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc để tính mức bình quân của người lao động sẽ được điều chỉnh tại thời điểm hưởng chế độ hưu trí, trợ cấp BHXH.
Đối với người lao động đóng BHXH theo chế độ tiền lương do Nhà nước quy định trước ngày 1.1.2016, tiền lương này được điều chỉnh theo mức tham chiếu tại thời điểm hưởng chế độ hưu trí.
Nguồn: thanhnien.vn
