VTV.vn – Quản lý thuế hiệu quả không chỉ là bài toán của ngành thuế, mà là trách nhiệm và quyền lợi của cả cộng đồng kinh doanh.
Không gián đoạn thanh toán số khi mua bán hàng hóa
Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 198 về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân, trong đó quy định bãi bỏ hình thức thuế khoán đối với hộ và cá nhân kinh doanh từ ngày 1/1/2026. Thay vào đó, các hộ kinh doanh sẽ chuyển sang phương thức kê khai thuế dựa trên doanh thu thực tế, áp dụng hóa đơn điện tử và tuân thủ các quy định của Luật Quản lý thuế hiện hành.
Trước hết, từ ngày 1/6 vừa qua, các hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm trong một số lĩnh vực như ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí… sẽ bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế. Đây là bước chuẩn bị để các hộ kinh doanh lớn dần làm quen với phương thức quản lý mới.
Câu chuyện về thuế được đặc biệt quan tâm khi mọi người chia sẻ về những cách thức khác nhau của nhiều đơn vị kinh doanh để có thể né thuế. Một số hộ kinh doanh cho rằng, không nhận chuyển khoản, hay thay đổi nội dung chuyển khoản để cơ quan thuế không truy vết được dòng tiền, từ đó có thể “né được thuế”.
Theo ghi nhận, việc các đơn vị “chỉ nhận tiền mặt” hoặc ghi nội dung chuyển khoản không rõ ràng chỉ là cá biệt. Ngay sau thư ngỏ của Chi cục Thuế khu vực I, Cục thuế tới các Hộ gia đình, cá nhân có hoạt động sản xuất kinh doanh trên địa bàn TP. Hà Nội và tỉnh Hòa Bình nêu rõ: các trường hợp người nộp thuế cố tình che dấu doanh thu, kê khai thuế không trung thực, đầy đủ sẽ bị xử lý truy thu, ấn định thuế, xử phạt hành vi khai sai, trốn thuế hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Việc thanh toán đã diễn ra bình thường trở lại.
Những mã QR được dán trên tường, trên quầy của các quán phở, bún, tiệm tạp hóa, hay cả những quán cà phê bán mang đi nhằm tạo thuận tiện cho khách hàng thanh toán không dùng tiền mặt.
Những ngày này dù là quán ăn hay quán cà phê, chỉ cần mua một hay hai ly cà phê, khách hàng có thể quẹt thẻ rất dễ dàng. Điều này theo các chủ hộ kinh doanh, không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho khách hàng mà còn dễ dàng trong việc kê khai thuế, tạo sự minh bạch khi cơ quan chức năng đến kiểm tra.
Đã có thâm niên kinh doanh trên sàn thương mại điện tử gần chục năm, anh Hùng ở Quận Hà Đông, TP. Hà Nội cho biết, gia đình anh đều bán các sản phẩm trên sàn thương mại điện tử, có đầy đủ hoá đơn đầu vào và minh bạch về giá cả, vì thế không cần “lách” theo kiểu yêu cầu khách chuyển tiền mặt.
Anh Trịnh Văn Hùng – Chủ hộ kinh doanh, quận Hà Đông, TP. Hà Nội chia sẻ: “Hộ kinh doanh của chúng tôi kinh doanh trên sàn thương mại điện tử, mọi vấn đề về giao dịch thông qua sàn thương mại điện tử, không sử dụng tiền mặt. Hiện tại hộ kinh doanh tự kê khai thuế, hàng tháng kê khai và nộp thuế qua hệ thống của cơ quan thuế”.
Từ vài năm trở lại đây, người dân đã quen với việc dùng các ứng dụng thanh toán. Vì thế các hộ kinh doanh cho rằng, nếu từ chối thanh toán qua tài khoản, họ có thể đánh mất một số lượng lớn khách hàng. Việc này khiến họ thiệt nhiều hơn là được lợi.
Lúng túng triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền
Tuần qua, một hội nghị trực tuyến để tháo gỡ vướng mắc cho các hộ kinh doanh đã được tổ chức. Tại Hội nghị, ngành thuế đã lắng nghe và giải đáp 80 ý kiến vướng mắc của 30 hộ kinh doanh, với các câu hỏi liên quan đến việc lập hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền; cách hạch toán hàng tồn kho; cách lập hóa đơn hàng hóa khi cuối ngày đơn vị vận chuyển mới nộp tiền hàng. Đặc biệt là lắng nghe tâm sự của hộ kinh doanh về những lo ngại tốn kém chi phí khi phải sử dụng hóa đơn điện tử. Tuy nhiên, quá trình triển khai vẫn còn không ít vướng mắc khiến nhiều hộ kinh doanh vẫn còn e ngại.
Tính tiền, xuất hoá đơn điện tử, cửa hàng của chị Ngọc, sau vài ngày làm quen, giờ thao tác trên máy tính tiền đã thành thạo. Nhưng vừa làm vừa lo.
Chị Trần Nguyễn Ánh Ngọc – Cửa hàng Hino House, quận 3, TP. Hồ Chí Minh cho biết: “Có những vướng mắc như khách hàng mua hàng, đến khi tính tiền, ra bill, xuất hoá đơn nhưng khách hàng đổi ý, mình phải xuất huỷ hoá đơn. Làm lại hoá đơn mới. Không biết việc xuất huỷ như vậy cho ghi nhận doanh thu hay không, mình có cần lý giải lý do tại sao xuất huỷ như vậy giống như công ty hay không”.
Chợ Tân Bình – một trong những chợ sỉ lâu đời của TP. Hồ Chí Minh, mặc dù các tiểu thương đã được hướng dẫn triển khai thực hiện hoá đơn điện tử nhưng vẫn còn rất nhiều băn khoăn, lo lắng. Một số hộ kinh doanh đã chọn cách tiêu cực là tạm đóng cửa hàng, số còn lại dù tiếp tục kinh doanh nhưng sự lo lắng vẫn hiện lên khuôn mặt và họ đang rất cần được hướng dẫn cụ thể hơn.
Tiểu thương cho biết, đặc thù của chợ là bán chịu, khách không thanh toán một lần, thậm chí vài tháng sau mới hoàn trả hàng và thanh toán tiền khiến việc lập hóa đơn ngay sau khi bán hàng gần như không khả thi. Thêm vào đó, là vấn đề sử dụng phần mềm, phát sinh chi phí…
Chị Trần Thị Mỹ Ngọc – Tiểu thương chợ Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh chia sẻ: “Thật sự người lớn tuổi như tụi chị rất hoang mang và khó khăn. Máy tính không rành, chỉ biết xài zalo. Giờ mua máy cũng mấy triệu”.
Chị Thạch Thị Ngọc Trâm – Tiểu thương chợ Tân Bình, TP. Hồ Chí Minh nêu ý kiến: “Khi bán đi phải có hàng trả, hàng đổi, họ thiếu, bấm vô sai thì sẽ bị trừ. Làm như nào thao tác không biết, làm cũng sợ. Họ sợ nên đóng cửa. Tiểu thương tụi em muốn ở trên làm như nào để tiểu thương dễ làm, để buôn bán lại”.
Quản lý thuế hiệu quả không chỉ là bài toán của ngành thuế, mà là trách nhiệm và quyền lợi của cả cộng đồng kinh doanh
Ngành thuế tìm hướng gỡ khó cho hộ kinh doanh
Hiện nay, những khó khăn trong quá trình thực hiện cũng đang được cán bộ ngành thuế tại TP. Hồ Chí Minh tiếp nhận và tìm hướng gỡ khó cho tiểu thương, hộ kinh doanh.
Ông Nguyễn Tiến Minh – Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuế Khu vực I nhận định: “Trong thời gian triển khai việc thực hiện theo Nghị định 70, cơ quan thuế các cấp đã có rất nhiều giải pháp hỗ trợ đến người nộp thuế. Về phía Cục Thuế, có những văn bản tham mưu, báo cáo với Bộ Tài chính để báo cáo Chính phủ có những chỉ đạo với các tỉnh, các Thành phố để phối hợp với cơ quan thuế. Bộ Tài chính cũng có các văn bản gửi Bí thư, Chủ tịch tỉnh, Thành phố chỉ đạo các Sở, ban ngành, quận huyện phối hợp chặt chẽ với cơ quan thuế trong công tác tuyên truyền, vận động cũng như các giải pháp để nắm bắt các khó khăn, vướng mắc để có những biện pháp hỗ trợ.
Trong nội bộ cơ quan thuế, Cục Thuế đã phải triển khai ngay việc nâng cấp các ứng dụng để đáp ứng được việc đăng ký hoá đơn điện tử cũng như kê khai thuế một cách hoàn toàn tự động giúp cho người nộp thuế không mất thời gian đi lại để có thể thực hiện các thủ tục kê khai, nộp thuế. Chúng tôi tổ chức rất nhiều hội nghị về việc tuyên truyền, giải thích, lắng nghe, phổ biến các chính sách pháp luật để cho các hộ kinh doanh nắm rõ và hiểu rõ về quy định mới này. Ngoài ra, chúng tôi cũng làm với các nhà cung cấp giải pháp, một là để họ đưa ra giải pháp thuận lợi nhất cho các mô hình hộ kinh doanh ứng với từng điều kiện các hộ. Các nhà cung cấp giải pháp cũng được cơ quan thuế làm việc, có những chính sách hỗ trợ…
Chúng tôi sẽ tiếp tục đồng hành, hỗ trợ, đi theo các hộ kinh doanh trong suốt quá trình triển khai thực hiện trong giai đoạn đầu… Tuy nhiên, đối với các trường hợp đã được cơ quan thuế hỗ trợ, giải thích, tuyên truyền nhưng cố tình không thực hiện, chúng tôi sẽ căn cứ quy định pháp luật để xử lý theo quy định”.
Bà Nguyễn Thị Thu – Trưởng Ban Nghiệp vụ thuế – Cục Thuế Bộ Tài chính đưa ra khuyến cáo: “Việc sử dụng hoá đơn điện tử chỉ là hình thức để thể hiện doanh thu phát sinh trong thời gian hoạt động kinh doanh. Hiện nay, theo quy định của Thông tư 40, hộ cá nhân, kinh doanh khi phát sinh doanh thu sẽ thực hiện việc kê khai doanh thu của mình. Trên cơ sở đó, cơ quan thuế sẽ xác định số thuế phải nộp. Kể cả trước đây khi chưa áp dụng hoá đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền, bản thân cá nhân kinh doanh trong quá trình hoạt động kinh doanh nếu như doanh thu phát sinh vượt quá 50% so với số thuế, doanh thu ấn định trước đây thì theo quy định, cá nhân kinh doanh có quyền tự điều chỉnh mức doanh thu trên cơ sở tự điều chỉnh số thuế.
Bên cạnh đó, trên cơ sở nắm bắt doanh thu, cơ quan thuế chủ động thông báo cho người nộp thuế để thực hiện việc điều chỉnh doanh thu và số thuế khoán. Mặc dù vậy, một số hộ cá nhân có thể hơi lo lắng khi triển khai hoá đơn điện tử, doanh thu phát sinh từ hoá đơn điện tử sẽ được tính như nào, có truy thu hay không, tôi phải trao đổi rằng, khi người nộp thuế sử dụng hoá đơn điện tử phát sinh doanh thu và số thuế tăng lên, người nộp thuế sẽ thực hiện điều chỉnh từ khi họ phát sinh doanh thu. Trên cơ sở đó mới xác định số thuế cần phải nộp tiếp theo trong những tháng tiếp theo còn lại của năm tính thuế”.
Quản lý thuế hiệu quả không chỉ là bài toán của ngành thuế, mà là trách nhiệm và quyền lợi của cả cộng đồng kinh doanh. Chỉ khi người bán sẵn sàng minh bạch và người mua hiểu về quyền lợi, môi trường kinh doanh mới lành mạnh và bền vững.
* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online và VTVGo!
