Tròn 50 năm tổ chức kỳ thi tốt nghiệp THPT từ sau khi đất nước thống nhất, năm 2025 lại đánh dấu sự thay đổi lớn trong kỳ thi tốt nghiệp THPT.
8 LẦN CẢI TIẾN LỚN
Từ năm 1975 – 2025, có thể nói giáo dục VN đã trải qua ít nhất 8 lần cải tiến lớn về đánh giá và công nhận tốt nghiệp THPT.
Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT 2024, kỳ thi cuối cùng theo chương trình giáo dục phổ thông cũ
ẢNH: NHẬT THỊNH
Năm 1975, thi tốt nghiệp THPT gồm 6 môn, trong đó có môn chính trị. Trước năm 2000, thi tốt nghiệp THPT gồm 4 môn: 2 môn bắt buộc (toán, ngữ văn) và 2 môn lựa chọn trong số các môn vật lý, hóa học, sinh học, lịch sử, địa lý được công bố vào cuối tháng 3 hằng năm.
Giai đoạn 2000 – 2005, thi tốt nghiệp THPT 6 môn (dạng thức thi tự luận). Năm 2006 thi 6 môn tốt nghiệp THPT, riêng ngoại ngữ thi trắc nghiệm.
Từ năm 2007 – 2013 thi tốt nghiệp THPT giữ nguyên 6 môn, dạng thức thi trắc nghiệm khách quan sử dụng cho các môn vật lý, hóa học, sinh học, ngoại ngữ; còn lại là tự luận.
Năm 2014 – 2016 với tên gọi kỳ thi THPT quốc gia, số môn giảm xuống còn 4 (2 môn bắt buộc ngữ văn, toán; 2 môn tự chọn trong số các môn hóa học, vật lý, địa lý, lịch sử, sinh học, ngoại ngữ); thi trắc nghiệm khách quan với ngoại ngữ, vật lý, hóa học, sinh học và thi tự luận với toán, ngữ văn, lịch sử và địa lý.
Từ năm 2015, thí sinh (TS) phải thi 4 môn, gồm 3 môn thi bắt buộc (toán, ngữ văn, ngoại ngữ) và môn tự chọn trong các môn lịch sử, địa lý, vật lý, hóa học, sinh học. Lần đầu tiên Bộ GD-ĐT quyết định sử dụng kết quả kỳ thi THPT quốc gia làm căn cứ để các trường ĐH, CĐ tuyển sinh.
Năm 2017 – 2024, kỳ thi tốt nghiệp THPT có số môn/bài thi là 4, trong đó có 3 môn bắt buộc (toán, ngữ văn, ngoại ngữ) và 1 bài thi tổ hợp tự chọn (tổ hợp về lĩnh vực khoa học tự nhiên hoặc tổ hợp về lĩnh vực khoa học xã hội). Các đề thi đều sử dụng dạng trắc nghiệm khách quan, riêng ngữ văn là tự luận.
Từ năm nay, kỳ thi một lần nữa đứng trước sự thay đổi lớn do thực hiện theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Kỳ thi năm nay TS chỉ làm bài 4 môn, trong đó có 2 môn bắt buộc là ngữ văn và toán; 2 môn được tự chọn trong số các môn học lớp 12. Đây cũng là năm đầu tiên xuất hiện một số môn thi mới, được đưa vào kỳ thi để TS tự chọn như: tin học, công nghệ… Ngoài môn ngữ văn vẫn thi tự luận, các môn khác sẽ thi theo hình thức trắc nghiệm khách quan với nhiều dạng thức câu hỏi đa dạng hơn.
Điểm đặc biệt nữa của kỳ thi năm nay là có 2 loại đề thi, 2 quy chế thi cho 2 đối tượng TS. Ngoài phần lớn TS lớp 12 thì còn có khoảng 25.000 TS học chương trình giáo dục 2006 (chương trình cũ). Đây là số TS đã hoàn thành chương trình THPT năm 2024 nhưng chưa đỗ tốt nghiệp hoặc đã tốt nghiệp nhưng thi lại để có kết quả tham gia xét tuyển ĐH năm nay.
TỪ KỲ THI “2 KHÔNG” ĐẾN SAI PHẠM ĐỘNG TRỜI NĂM 2018
Năm 2006 ngành giáo dục xôn xao khi giám thị Đỗ Việt Khoa tố cáo hàng loạt sai phạm tại hội đồng thi Phú Xuyên A (Hà Tây cũ). Theo thầy Khoa, giám thị tại điểm thi này được nhận tiền bồi dưỡng ngay từ đầu để làm ngơ cho cán bộ, giáo viên của trường ném đáp án vào phòng thi cho học sinh chép. Bộ GD-ĐT sau đó đã vào cuộc, yêu cầu Sở GD-ĐT Hà Tây chấm phúc khảo bài thi tại các hội đồng thi có tiêu cực dưới sự giám sát của Bộ. Bên cạnh đó, một loạt biện pháp kỹ thuật được áp dụng để xử lý và chấn chỉnh như chấm thi trắc nghiệm, chấm thanh tra…
Sau vụ việc này, hàng loạt người liên quan bị đình chỉ nhiệm vụ và Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Thiện Nhân đã phát động phong trào “Hai không” (nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục). Năm 2007 là năm đầu tiên thực hiện phong trào này và kết quả thi đã gây sốc với dư luận xã hội khi số TS trượt tốt nghiệp THPT lên tới khoảng hơn 1/3 số TS dự thi, tỷ lệ tốt nghiệp THPT trên cả nước chỉ đạt khoảng hơn 67%, thay vì hơn 90% như rất nhiều các năm trước, giảm gần 25% so với năm 2006.
Cả chục tỉnh có tỷ lệ đỗ tốt nghiệp THPT dưới 50%. Tuyên Quang là địa phương có tỷ lệ đỗ tốt nghiệp thấp nhất cả nước với 14,1% và tốt nghiệp bổ túc THPT là 0,22%; có những trường trượt tốt nghiệp 100%. Để giải bài toán về tác động xã hội, Bộ GD-ĐT phải tổ chức kỳ thi lần 2 trong năm cho số TS thi trượt để các em có vài ba tháng ôn tập, thêm cơ hội nhận tấm bằng tốt nghiệp THPT.
Thực hiện phong trào “Hai không”, sau một thời gian dài im ắng, năm 2011 xảy ra tình trạng lãnh đạo sở GD-ĐT 11 tỉnh, thành khu vực ĐBSCL nhóm họp, bàn bạc và thống nhất đưa ra hướng dẫn chấm thi riêng cho khu vực này theo chiều hướng nới lỏng nhằm có kết quả “đẹp”. Điều này nhằm lách quy định chấm đổi chéo bài thi tốt nghiệp THPT.
Năm 2012, ngay sau khi kỳ thi kết thúc, trên mạng xuất hiện clip dài 6 phút quay cảnh quay cóp, ném bài trong phòng thi. Trong video, giám thị 2 ngồi cuối lớp, TS thoải mái trao đổi, chép “phao”, thậm chí một giám thị còn ném bài vào cho học sinh chuyền tay nhau chép. Vụ việc được xác định xảy ra tại điểm thi Trường THPT Dân lập Đồi Ngô (Bắc Giang).
Tuy nhiên, sai phạm gây chấn động dư luận phải kể đến kỳ thi năm 2018. Năm này, kỳ thi vẫn giữ tên gọi thi THPT quốc gia với 2 mục đích xét tốt nghiệp THPT và tuyển sinh ĐH. Do đó đã xảy ra sai phạm nghiêm trọng trong khâu chấm thi nhằm sử dụng kết quả để xét tuyển vào các trường ĐH tốp đầu, tại một loạt tỉnh thành phía bắc như: Hà Giang, Sơn La, Hòa Bình. Vụ việc khiến 16 cán bộ trong ngành giáo dục và công an bị khởi tố, hàng trăm TS bị phát hiện có bài thi kết quả sai lệch, cá biệt có em tổng điểm các môn tăng tới 29,95 so với kết quả thực.
Hàng loạt vụ gian lận điểm thi THPT quốc gia 2018 còn được xác định do kẽ hở trong bảo mật, dẫn đến bị lợi dụng làm sai lệch kết quả thi. Bộ GD-ĐT đã tổ chức kiểm điểm trách nhiệm tập thể và cá nhân có liên quan, đồng thời xem đó là bài học đắt giá để ngành giáo dục và các địa phương nhìn nhận lại công tác tổ chức thi và đưa ra những thay đổi cho kỳ thi THPT 2019.
Cũng nhờ vậy mà kỳ thi sau đó được “trả lại tên cho em”, trở về nhiệm vụ chính trị vốn có của nó là xét tốt nghiệp THPT. Các trường ĐH, CĐ thực hiện tự chủ hơn trong công tác tuyển sinh, sử dụng đa dạng các phương thức xét tuyển khác nhau ngoài điểm thi tốt nghiệp.
Sự nghiêm túc, công bằng của kỳ thi tốt nghiệp THPT giai đoạn 2019 – 2024 cơ bản được lập lại, lấy lại niềm tin của xã hội.
Học sinh lớp 12 tham gia thi thử kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025. Đây được xem là kỳ thi tốt nghiệp THPT mang ý nghĩa lịch sử do lần đầu tiên thực hiện theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và kỳ thi cuối cùng thực hiện ở 63 tỉnh, thành trên cả nước
Ảnh: Đào Ngọc Thạch
Chỉ còn ít ngày nữa, TS cả nước bước vào kỳ thi tốt nghiệp THPT mang ý nghĩa lịch sử: kỳ thi đầu tiên thực hiện theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018 và kỳ thi cuối cùng thực hiện ở 63 tỉnh, thành trên cả nước. Từ tháng 7, khi thực hiện nghị quyết về sáp nhập tỉnh, thành, cả nước chỉ còn 34 tỉnh thành, từ kỳ thi năm sau sẽ còn 34 hội đồng thi.
Với tính chất là kỳ thi xét tốt nghiệp THPT, dư luận mong muốn kỳ thi ngày càng nghiêm túc nhưng cũng càng cần giảm áp lực và tốn kém hơn.
Tên gọi của kỳ thi qua các thời kỳ
Về tên gọi của kỳ thi, sau năm 1975, khi đất nước thống nhất, mô hình giáo dục thay đổi, tên gọi kỳ thi Tú tài ở miền Nam trước 1975 không còn nữa, các kỳ thi được gọi tên: “Thi tốt nghiệp phổ thông 10 năm” (áp dụng cho hệ 10 năm ở miền Bắc), phổ biến hơn là “Thi tốt nghiệp cấp 3” (áp dụng cho hệ 12 năm ở miền Nam), sau đó thống nhất trên cả nước.
Giai đoạn từ 2001 – 2014: tên gọi “Kỳ thi tốt nghiệp THPT”. Giai đoạn 2015 – 2019, đổi tên gọi là “Kỳ thi THPT quốc gia”. Kỳ thi này được tổ chức với mục đích kép: vừa xét công nhận tốt nghiệp THPT, vừa làm căn cứ để các trường ĐH xét tuyển. Giai đoạn từ 2020 đến nay, quay trở lại tên gọi “Kỳ thi tốt nghiệp THPT”.
Nguồn: thanhnien.vn
