ESG: “chìa khóa” giúp doanh nghiệp Việt phát triển nhanh và bền vững

ESG (Environment – môi trường, Social – xã hội và Governance – quản trị doanh nghiệp). Đây là bộ 3 tiêu chuẩn để đo lường những yếu tố liên quan đến định hướng, hoạt động phát triển bền vững của doanh nghiệp. ESG giúp tổ chức xác định các rủi ro và cơ hội, cũng như mức độ ảnh hưởng khi áp dụng chúng vào vận hành. Đồng thời, góp phần định hướng chiến lược phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính ngân hàng.

ESG – “cánh cửa” giúp doanh nghiệp hội nhập

Tại Hội thảo “Giải pháp chuyển đổi số và thực hành ESG – Chìa khóa hướng tới hội nhập nền kinh tế toàn cầu” do Báo Dân trí phối hợp Ngân hàng TMCP Công Thương Việt Nam (VietinBank) tổ chức sáng 24/6, bà Nguyễn Thu Hằng, Phó Tổng Biên tập báo Dân trí cho biết: Hội thảo nằm trong chuỗi sự kiện thuộc khuôn khổ Diễn đàn ESG Việt Nam năm 2025 với chủ đề “Khoa học công nghệ và động lực cho phát triển bền vững”.

Các chuyên gia phân tích một trong những thách thức phổ biến mà nhiều doanh nghiệp gặp phải trên hành trình số hóa gắn với ESG là sự thiếu hụt về tư duy tích hợp và năng lực hoạch định dài hạn, do hạn chế về đội ngũ nhân sự có nền tảng kiến thức cũng như kinh nghiệm thực tiễn để triển khai hiệu quả, trong khi đây là kết quả của quá trình đào tạo chuyên sâu và bài bản.

Đồng thời, đại diện các doanh nghiệp, diễn giả trình bày quan điểm về tiến trình chuyển đổi số trong hoạt động sản xuất kinh doanh; gợi ý nhiều giải pháp công nghệ và định hướng chiến lược nhằm nâng cao hiệu quả thực thi trong bối cảnh mới.

“Không chỉ mang đến các bài tham luận từ các diễn giả hàng đầu trong nước và quốc tế, hội thảo còn là cơ hội để các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn, từ đó đề xuất các giải pháp chiến lược. Một số mô hình đào tạo như chương trình dành riêng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), các khóa học ngắn hạn về ESG cùng chương trình thạc sĩ quốc tế chuyên sâu trong lĩnh vực này cũng sẽ được giới thiệu như một giải pháp kịp thời nhằm hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp hiện thực hóa mục tiêu phát triển bền vững”- bà Hằng khẳng định.

Với góc nhìn toàn cầu và kinh nghiệm sâu rộng trong việc triển khai ESG tại các tập đoàn đa quốc gia, ông Sam Hanna – Giám đốc điều hành và Phó chủ tịch Strategy ASEAN Shell Global Lubricants và là người chịu trách nhiệm thiết lập và thực hiện chiến lược ESG tại khu vực Đông Nam Á, đồng thời là Giám đốc chương trình EMBA tại trường Quản lý (School of Management – SOM), Viện Công nghệ châu Á (AIT) cho biết, châu Á đang đóng vai trò ngày càng lớn trong thương mại toàn cầu. Theo đó, châu Á Thái Bình Dương chiếm 60% thương mại hàng hóa, 59% vốn, 55% vận tải hàng hóa trên thế giới với giá trị trung bình 10 năm qua. Dự báo đến năm 2050, 52% GDP thế giới xuất phát từ châu Á Thái Bình Dương.

“Châu Á đứng trước cơ hội lớn và Việt Nam đang ở thời điểm mang tính quyết định”, ông Sam Hanna nhìn nhận.

Đặc biệt, số liệu tăng trưởng GDP Việt Nam thuộc những nền kinh tế nhanh nhất châu Á với mức 7,8% năm 2023. Việt Nam còn nổi lên như điểm đến của dòng vốn đầu tư toàn cầu với việc thu hút 31,9 tỷ USD FDI vào năm 2023. Việt Nam cũng nằm trong nhóm 20 nước vươn lên mở rộng vị thế kinh tế toàn cầu. Ông Sam Hanna cho rằng, Việt Nam đang đứng trước thời điểm mang tính quyết định với 2 yêu cầu kép gồm tăng trưởng nhanh và tăng trưởng bền vững.

Tuy nhiên, ông Sam Hanna cho rằng, 2 mục tiêu này không đối trọng nhau. ESG sẽ là cầu nối để kết nối 2 yêu cầu này.

ESG – thách thức không thể làm khó doanh nghiệp

Nhằm làm rõ hơn định nghĩa về ESG – điều nhiều người vẫn còn cảm thấy mơ hồ, ông Sam Hanna chia sẻ, ESG thực sự là một tư duy kinh doanh, không phải chỉ là một báo cáo. Ví dụ, khái niệm CSR đề cập đến trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và mang tính tự nguyện.

Trong khi đó, ESG là khuôn khổ mang tính cấu trúc nhiều hơn dựa trên 3 trụ cột chính gồm môi trường, xã hội và quản trị. ESG sẽ giúp doanh nghiệp đưa ra quyết định tốt hơn, chiến lược tốt hơn. Tuy nhiên, theo ông Sam Hanna, các công ty Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức khi thực hành ESG. Bởi 80% doanh nghiệp có cam kết hoặc có kế hoạch thực thi ESG nhưng có tới 34% doanh nghiệp không có chương trình ESG. Đối với các doanh nghiệp lớn, chỉ 15% các doanh nghiệp có báo cáo đầy đủ về ESG. 76% các doanh nghiệp thiếu cấu trúc quản trị ESG về vai trò nhiệm vụ, trách nhiệm hay cơ chế giám sát.

Trước bối cảnh mới với xu hướng chuyển dịch toàn cầu, thực thi ESG không còn là lựa chọn mà đã trở thành chiến lược bắt buộc của doanh nghiệp. Thực tế, Việt Nam đã có nhiều doanh nghiệp thực thi ESG thành công và gặt hái được kết quả trong kinh doanh như trong ngành xuất khẩu gỗ, ngân hàng, vận tải.

Trước thực tế trên, ông Sam Hanna chia sẻ 5 bước giúp doanh nghiệp dễ dàng nhúng ESG vào nền tảng kinh doanh của mình. Cụ thể, doanh nghiệp cần xác định tính trọng yếu của ESG. Doanh nghiệp cần nhận định ra những nhân tố ESG quan trọng liên quan đến hoạt động kinh doanh cũng như các cổ đông; tích hợp vào các quyết định trọng yếu, đưa các yếu tố ESG vào chiến lược kinh doanh cụ thể của doanh nghiệp; đo lường và quản lý nhờ hệ thống dữ liệu, chỉ số rõ ràng để giám sát kết quả thực thi; đổi mới sáng tạo cho phát triển bền vững, doanh nghiệp cần sáng tạo ra những sản phẩm, quy trình giải quyết các thách thức về môi trường; có những cam kết cụ thể với cổ đông, cộng đồng và cơ quan quản lý.

Đánh giá bức tranh thực tế về mức độ chuyển đổi số của các doanh nghiệp Việt hiện nay, với trọng tâm là lĩnh vực ngân hàng – ngành đang đi đầu trong quá trình số hóa, TS Lương Thái Bảo Trưởng Bộ môn Tài chính Quốc tế, Viện Ngân hàng Tài chính, trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội cho rằng, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được coi là những động lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp cũng như nền kinh tế Việt Nam. Trong đó, xu thế chung của thế giới đang đòi hỏi tích hợp ESG vào quá trình phát triển bền vững.

Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức như sự thay đổi nhanh chóng của công nghệ, yêu cầu về trách nhiệm xã hội và bảo vệ môi trường, cũng như sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia khác. Do đó, ESG vừa là mục tiêu, vừa là đối tượng tùy thuộc và tư duy và độ lớn của doanh nghiệp.

Ông Bảo nhìn nhận, Việt Nam cũng có nhiều cơ hội như nguồn nhân lực trẻ, năng động và sẵn sàng học hỏi, cùng với các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân và đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, đối với ngành ngân hàng Việt Nam, ngoài việc đối mặt với nhiều thách thức như sự biến động của thị trường, yêu cầu về an ninh thông tin và bảo mật cá nhân, cũng như sự cạnh tranh từ các mô hình kinh doanh mới thì ngành cũng có cơ hội để thúc đẩy quá trình chuyển đổi số và đa dạng hóa các dịch vụ tài chính, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính xanh, qua đó góp phần vào thực thi ESG.

Ở góc độ khác, TS Phùng Văn Đông – Giám đốc Việt Công nghệ châu Á tại Việt Nam (AIT Việt Nam) cho rằng, bên cạnh các nguồn lực như tài chính hay công nghệ, ESG và chuyển đổi số sẽ không thể thành công nếu thiếu năng lực con người. Đây được xem là nhân tố quyết định, chiến lược trong việc gia tăng sức cạnh tranh của quốc gia và của doanh nghiệp.

Thực tế, thời gian qua, nhiều doanh nghiệp đã có chiến lược thực hành ESG, nhưng rào cản về nguồn nhân lực ESG và nhân lực số đang được xem là “điểm nghẽn” lớn trong hành trình chuyển đổi bền vững của doanh nghiệp Việt.

Theo đó, nguồn nhân lực về công nghệ thông tin, an toàn thông tin, và nhân lực xanh đang thiếu hụt, trong khi chất lượng của nguồn nhân lực mới tốt nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu của doanh nghiệp, một phần do chương trình đào tạo chưa kịp thời cập nhật để đáp ứng nhu cầu thay đổi nhanh chóng của thị trường.

Vì vậy, theo ông Đông, cần phải có sự phối hợp đồng bộ giữa các bên liên quan từ chính phủ, doanh nghiệp đến cơ sở đào tạo để phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu thực tế.

Các trường đại học, tổ chức đào tạo cần phối hợp với doanh nghiệp, chính phủ để xây dựng các chương trình đào tạo linh hoạt, thực tiễn, trong đó chú trọng vào đào tạo liên ngành, kết hợp lý thuyết và thực hành, tạo cơ hội tiếp cận cho nhiều đối tượng, cùng với đó là tăng cường hợp tác quốc tế, kết nối với các chuyên gia, doanh nghiệp để nâng cao chất lượng đào tạo.

“Một số mô hình đào tạo như chương trình dành riêng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), khóa học ngắn hạn về ESG, tiên phong triển khai chương trình thạc sĩ quốc tế về ESG được xem như một giải pháp kịp thời, nhằm hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp hướng đến hội nhập nền kinh tế toàn cầu”, ông Đông cho hay.