Hương vị quê hương: Ăn khoai chà ‘tám’ chuyện cũ

Món ăn dân dã, dành cho nhà nghèo ngày xưa, nay nhờ nông thôn mới mà “một bước lên đời”.

Còn nhớ, vùng trung du xứ Quảng như Thăng Bình, Quế Sơn, Hiệp Đức… ngày xưa, ngoài lúa, sắn, đậu phộng…, một thứ nông sản không thể thiếu là khoai. Đặc biệt, khoai Trà Đỏa ở vùng đông Thăng Bình đã đi vào tiềm thức người dân với những câu ca: “Quảng Nam có lụa Phú Bông/ Có khoai Trà Đỏa, có sông Thu Bồn”, “Nhất gái Việt An/ Nhì khoai lang Trà Đỏa”…

Ảnh: Anh Quân

Khoai lang, thứ nông sản “cứu đói” nên ăn hoài nghẹn họng, dễ ớn, được người dân xứ Quảng chế biến thành nhiều món để thay đổi khẩu vị: ngoài khoai luộc, khoai nướng, khoai ghế cơm, trữ làm món ăn lâu ngày, người dân còn làm khoai khô, khoai măng, khoai dẻo và khoai chà. Khoai khô là khoai củ tươi xắt thành lát rồi phơi khô, khoai măng thì xắt thành cọng vuông phơi khô, khoai dẻo là dùng khoai ruột vàng nấu chín xắt lát phơi vài ba nắng, còn khoai củ tươi nấu chín rồi chà trên rổ thành những hột tròn nhỏ, phơi khô, gọi là khoai chà. Hạt mịn để ăn, hạt lớn có lẫn vỏ thì để nuôi gia súc gia cầm… Khoai chà ngon nhất là dùng giống khoai Trùi Sa tơi bở.

Cách ăn khoai chà thì cũng năm bảy kiểu, tùy thuộc điều kiện kinh tế của mỗi gia đình. Nhà nghèo lấy khoai chà ra tộ rồi đổ nước ấm vô, gọi là “sú”, đợi cho nở ra, thêm chút muối hoặc mắm cái rồi ăn. Hoặc khoai chà để khô trộn muối lấy muỗng hay lá mít xúc ăn. Còn nhà có điều kiện thì trộn khoai chà khô với đường – như đường tán cạo, đường nước, đường cát…, hoặc với đậu phộng rang giã dập cùng ít muối. Khoai chà ăn kiểu này thì nó dậy cái mùi hương nghe đã lắm!

Nay thì người ta trộn khoai chà với đường tán, đường cát thắng lên, đúc thành từng bánh, cho vào hộp để bán trong chợ, siêu thị hoặc “xuất khẩu” bằng đường “tiểu ngạch” cho những người xa quê nhấm nháp hương vị quê nhà…

Ăn để “tám” chuyện những ngày thơ ấu đói nghèo, vậy thôi mà hết cả ngày…