Nhiều mẫu xe phân phối tại Việt Nam được các hãng quảng bá đạt tiêu chuẩn an toàn 5 sao của ASEAN NCAP. Tuy nhiên, ASEAN NCAP là gì và tiêu chuẩn an toàn này có ý nghĩa thế nào thì không phải người dùng nào cũng hiểu.
Xuất phát điểm của chuỗi chương trình, tổ chức đánh giá xe chính là sự ra đời của NCAP vào năm 1979. Đây là chương trình đánh giá xe mới được thành lập bởi Cơ quan an toàn giao thông đường cao tốc quốc gia Hoa Kỳ (NHTSA), nhằm đáp ứng Tiêu đề II của Đạo luật tiết kiệm chi phí và thông tin xe cơ giới năm 1972, đồng thời khuyến khích các nhà sản xuất chế tạo phương tiện an toàn hơn.
Tổ chức đánh giá xe mới cho các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN NCAP) thành lập từ năm 2011, trụ sở tại Malaysia ẢNH: ASEAN NCAP
Đến năm 1997, Phòng thí nghiệm nghiên cứu giao thông cho Bộ giao thông Anh dưới sự hỗ trợ từ một số chính phủ châu Âu, cũng như Liên minh châu Âu đã thành lập một tổ chức đánh giá xe tương tự lấy tên EURO NCAP. Các khu vực khác sau đó cũng nối bước Mỹ và châu Âu. Riêng tại Đông Nam Á, tổ chức đánh giá xe mới cho các quốc gia trong khu vực được thành lập vào năm 2011, lấy tên gọi chính thức là ASEAN NCAP, đặt trụ sở tại Malaysia.
ASEAN NCAP có gì khác biệt?
Khi tìm hiểu về an toàn xe, không ít người vẫn thắc mắc tại sao lại ra đời cùng lúc nhiều tổ chức đánh giá xe như vậy? Các tổ chức này khác nhau ra sao?
Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với Thanh Niên, PGS.TS Lý Hùng Anh – Giảng viên Bộ môn Kỹ thuật Hàng không, Khoa Kỹ thuật Giao thông (Đại học Bách khoa TP.HCM), cũng là chuyên gia người Việt duy nhất trong Hội đồng kỹ thuật ASEAN NCAP, cho biết về cơ bản ASEAN NCAP ngay từ khi ra đời đến nay vẫn dựa trên nền tảng, hệ thống của EURO NCAP. Tuy nhiên, sở dĩ các khu vực hoặc những quốc gia phát triển có các chương trình, tổ chức đánh giá xe riêng theo vị này là bởi mỗi vùng, khu vực có đặc điểm xã hội, kinh tế và giao thông khác nhau.
ASEAN NCAP có những tiêu chí đánh giá xe riêng, phù hợp với đặc điểm xã hội, kinh tế và giao thông khác của các nước trong khu vực ẢNH: NGUYỄN DUY
“Nếu mang chuẩn châu Âu hay Mỹ áp dụng nguyên xi vào để đánh giá các xe sản xuất cho những thị trường tại Đông Nam Á sẽ không phù hợp. Ví dụ giao thông ở Đông Nam Á có đặc trưng nhiều xe máy, các xe này chạy chung phần đường với ô tô. Trong khi, tại châu Âu ô tô chiếm đa số, đồng thời đường phố ở các quốc gia châu Âu thường có nhiều người đi bộ. Hơn nữa, tốc độ giới hạn tối đa ở các khu vực cũng khác nhau. Do đó, cần có một chuẩn đánh giá riêng cho phù hợp”.
Hiện nay, cách thức đánh giá, xếp hạng mức độ an toàn xe ô tô mới của ASEAN NCAP vẫn dựa theo “tiêu chuẩn sao”, từ 1 – 5 sao. Chiếc xe đạt xếp hạng sao càng cao sẽ càng an toàn.
Để đưa ra kết quả đánh giá, các chuyên gia về kỹ thuật và sức khỏe của tổ chức sẽ phân tích và chấm điểm an toàn cho các xe, thông qua những bài thử nghiệm tình huống mô phỏng như thử nghiệm va chạm trực diện lệch bên phía trước và thử nghiệm va chạm hông xe. Các tiêu chí đánh giá được xếp vào hai nhóm chính, gồm Bảo vệ an toàn cho người lớn (AOP – Adult Occuppant Protection) và Bảo vệ an toàn cho trẻ em (COP – Child Occuppant Protection).
Trong thời gian tới, ASEAN NCAP dự kiến bổ sung tiêu chí về đánh giá an toàn cho xe máy, nhằm thúc đẩy hãng sản xuất đầu tư vào công nghệ an toàn tiên tiến trên loại xe này ẢNH: NGUYỄN DUY
Ở nhóm tiêu chí Bảo vệ An toàn cho người lớn, các cảm biến sẽ được lắp đặt trên hình nhân đặt vào các vị trí ngồi trong xe. Khi xảy ra va chạm, dữ liệu thu thập được sẽ được phân tích và phân loại theo từng vùng cơ thể bị ảnh hưởng, dự đoán về những chấn thương người dùng có thể gặp phải trong thực tế. Trong khi, nhóm tiêu chí đánh giá Bảo vệ an toàn cho trẻ em, kết quả đánh giá sẽ dựa trên hệ thống giữ chặt ghế trẻ em CRS (Child Restraint System), mức độ tương thích của các xe thử nghiệm với CRS (đánh giá dựa trên xe) và mức độ chấn thương ghi nhận từ thử nghiệm va chạm trực diện lệch bên phía trước (thử nghiệm động lực học). Kết quả cuối cùng sẽ được quy đổi ra phần trăm và sắp xếp số “sao”.
Bên cạnh đó, ASEAN NCAP cũng có các tiêu chí đánh giá thêm về mức độ hỗ trợ của các công nghệ hỗ trợ người lái giúp giảm thiểu nguy cơ tai nạn hoặc giảm mức độ nghiêm trọng của va chạm.
ASEAN NCAP có nhiều hoạt động nhằm nâng cao nhận thức giao thông, trong đó có Hội thảo An toàn Phương tiện ASEAN NCAP (VSC) tổ chức thường niên từ năm 2018 đến nay ẢNH: NGUYỄN DUY
Đáng chú ý, tại Hội thảo An toàn Phương tiện giao thông VSC 2025 vừa tổ chức tại Trường Đại học Bách khoa – Đại học Quốc gia TP.HCM, đại diện ASEAN NCAP cho biết, trong bộ tiêu chí đánh giá mới áp dụng cho giai đoạn 2026 – 2031 tới đây, tổ chức này cũng sẽ bổ sung các tiêu chí đánh giá chuyên sâu hơn cho xe máy – loại phương tiện vốn dĩ đang phổ biến nhất tại Đông Nam Á hiện nay. Qua đó, thúc đẩy các hãng sản xuất đầu tư vào công nghệ an toàn tiên tiến trên xe máy, góp phần giảm thiểu tai nạn và thương vong trên đường.
Ngoài các hoạt động về đánh giá xe mới, thực tế ASEAN NCAP cũng thường xuyên có nhiều đóng góp cho cộng đồng, thông qua các hoạt động nhằm nâng cao nhận thức giao thông, phổ biến kiến thức bảo vệ hành khách khi xảy ra tai nạn và thông tin về an toàn phương tiện đến cộng đồng. Hội thảo An toàn Phương tiện ASEAN NCAP (VSC) là một trong những hoạt động tiêu biểu. Hội thảo này tổ chức lần đầu vào năm 2018 tại Karawang, Indonesia. Tại Việt Nam, đây đã là lần thứ hai Tổ chức đánh giá xe mới cho các quốc gia Đông Nam Á kết hợp cùng các trường đại học tổ chức hội thảo này.
Nguồn: thanhnien.vn
