Bắt buộc kiểm tra định kỳ khí thải xe máy: Cần lộ trình thích hợp

Mới đây, Bộ Công an vừa có văn bản đề nghị Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng phối hợp với các bộ, ngành tham mưu cho Chính phủ một số giải pháp để triển khai thực hiện lộ trình áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải của phương tiện giao thông cơ giới đường bộ lưu hành ở Việt Nam.

Theo đánh giá của Bộ Công an, có 5 nguyên nhân làm gia tăng khí thải từ các phương tiện giao thông làm ô nhiễm không khí, nhất là tại các đô thị. Có thể kể như: số lượng phương tiện cá nhân, nhất là mô tô tăng nhanh và không kiểm soát về khí thải khi hoạt động; số lượng ô tô cá nhân tăng, nhưng phần lớn tiêu chuẩn về khí thải chỉ đạt mức tối thiểu để giảm giá bán; công cụ kiểm soát khí thải từ giá xăng, dầu chưa hiệu quả, kiểm soát khí thải từ đăng kiểm chỉ có 2 chỉ số (đạt hay không đạt), dẫn đến thiếu kích thích chủ xe nâng cao chất lượng phương tiện của mình; Hiện vẫn áp chung chính sách thuế, phí liên quan đến phương tiện, không có chính sách ưu tiên phương tiện giảm ô nhiễm không khí, phương tiện thân thiện với môi trường (xe điện, tiết kiệm nhiên liệu) để kích thích sản xuất, nhập khẩu, tiêu thụ xe; Việc hạn chế phương tiện cá nhân một số địa phương đã đưa ra phương án, nhưng tính thực thi rất khó, phụ thuộc nhiều vào sự phát triển phương tiện công cộng, việc quy hoạch và phát triển đô thị.

Với tốc độ phát triển kinh tế đề ra giai đoạn 2021-2025, theo kinh nghiệm quốc tế, khi thu nhập đầu người trên 3.000USD sẽ bùng nổ phương tiện ô tô cá nhân và xu hướng chuyển từ mô tô sang ô tô nhanh chóng, gây áp lực lớn đến hệ thống hạ tầng và ảnh hưởng đến môi trường.

Từ thực tế trên, Bộ Công an đề nghị Bộ TN-MT phối hợp với các bộ, ngành tham mưu Chính phủ có các chính sách kiểm soát khí thải từ phương tiện giao thông. Đó là việc bổ sung các quy định pháp luật như: bắt buộc xe mô tô, xe gắn máy có kiểm tra khí thải định kỳ. Tuy nhiên, đơn giản hóa việc kiểm tra, không thể đưa vào trạm kiểm định như ô tô; có chế định liên quan đến bảo hành, bảo trì và đặc biệt là thường xuyên bảo dưỡng phương tiện giao thông, kèm theo là chế tài đủ mạnh nếu cá nhân, tổ chức không chấp hành.

Bộ Công an cũng đề nghị có cơ chế, chính sách giảm, miễn lệ phí trước bạ, lệ phí đăng ký, cấp biển số với phương tiện sử dụng năng lượng sạch, thân thiện môi trường, tăng phí với xe chạy bằng nhiên liệu xăng, dầu.

Mặt khác, Bộ Công an sẽ nghiên cứu, sửa đổi bổ sung quy định về đăng ký xe, theo hướng bổ sung dữ liệu liên quan đến loại động cơ, nhiên liệu, chỉ số khí thải vào dữ liệu đăng ký, quản lý phương tiện; thiết kế và lắp biển số đặc trưng riêng cho xe xanh (xe điện, xe lai xăng điện) để phân biệt với phương tiện chạy bằng nhiên liệu xăng, dầu…

Bộ Công an cũng đề nghị, cần có lộ trình rõ ràng, khả thi hơn về hạn chế phương tiện giao thông cá nhân, xe gắn máy và tiến tới cấm xe máy quá niên hạn sử dụng hoặc không đảm bảo an toàn kỹ thuật tham gia giao thông để bảo vệ môi trường,… Đồng thời, có chế định liên quan đến bảo hành, bảo dưỡng thường xuyên phương tiện, kèm theo đó là chế tài đủ mạnh nếu cá nhân, tổ chức không chấp hành.