Quy hoạch đã đánh giá khá sát những ưu điểm, kết quả đạt được và tác động khá toàn diện của việc thực hiện quy hoạch trong phát triển kinh tế – xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, bảo vệ cảnh quan, môi trường sinh thái, phát triển bền vững; đồng thời cũng chỉ rõ những hạn chế, bất cập; nêu rõ cơ sở pháp lý và thực tiễn trong việc xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch.

Cùng với đó, trong quá trình thực hiện có sơ kết, tổng kết làm cơ sở để đề ra những quan điểm, chủ trương, chính sách để xây dựng Quy hoạch sử dụng đất đai trong thời gian tới, đáp ứng các yêu cầu phát huy tốt nhất nguồn lực đất đai cho sự phát triển của đất nước trong 5 năm, 10 năm tới và tầm nhìn đến năm 2050.

Thời gian qua, công tác lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất tạo lập cơ sở pháp lý quan trọng cho công tác thu hồi đất, giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất, lập hồ sơ địa chính và cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, từng bước đưa công tác quản lý đất đai ở địa phương đi vào nền nếp. Thông qua công tác quy hoạch sử dụng đất đã chủ động dành quỹ đất cho phát triển các ngành, các lĩnh vực, đáp ứng nhu cầu đất đai cho xây dựng cơ sở hạ tầng, các khu công nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh, các khu dân cư.

Đặc biệt, công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã tạo cơ sở để thực hiện kế hoạch hóa quá trình chuyển dịch cơ cấu sử dụng đất đồng bộ với quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu đầu tư, tạo bước đi hợp lý cho quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế- xã hội trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Bên cạnh đó, qua việc triển khai thực hiện, tính liên thông, liên kết vùng trong quy hoạch sử dụng đất chưa cao, dự báo nhu cầu sử dụng đất một số lĩnh vực chưa sát, dẫn đến quy hoạch treo. Sự phối hợp giữa các cấp, các ngành trong việc lập, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất còn hạn chế; chất lượng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất và một số quy hoạch ngành, lĩnh vực chưa cao, chưa mang tính chiến lược lâu dài.

Tình trạng sử dụng đất không theo quy hoạch còn nhiều; việc công khai, minh bạch trong việc lập quy hoạch còn hạn chế, chưa thực hiện tốt việc tham vấn ý kiến nhân dân trong việc lập, phê duyệt quy hoạch. Vai trò giám sát việc thực hiện quy hoạch của Hội đồng nhân dân, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể các cấp và người dân còn rất hạn chế; Việc quản lý, thực hiện quy hoạch chưa nghiêm túc, kịp thời. Chế tài xử lý khi vi phạm quy định về lập, điều chỉnh quy hoạch chưa đủ rõ, đủ răn đe sai phạm.

Các giải pháp về cơ chế, chính sách trong Quy hoạch cần đồng bộ, cả về hoàn thiện cơ chế, chính sách và biện pháp tổ chức thực hiện, trong đó đề ra việc nghiên cứu xây dựng nguyên tắc, phương pháp, tiêu chí, định mức sử dụng đất phục vụ cho việc lập, thẩm định, phê duyệt và giám sát, tổ chức thực hiện quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất là rất cần thiết.

Đồng thời cần có sự đánh giá cụ thể các dự án du lịch sinh thái có yếu tố tín ngưỡng, tâm linh, đất văn hóa, thể thao, sân gol, đất làm hạ tầng giao thông, sân bay… để đề xuất nhu cầu sử dụng đất trong quá trình triển khai lập quy hoạch tỉnh và lập, điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp huyện theo nguyên tắc sử dụng đất tiết kiệm, tránh lãng phí tài nguyên đất, bảo đảm hài hòa hiệu quả kinh tế – xã hội với yếu tố tín ngưỡng, tâm linh của người dân và đúng quy định pháp luật.

Để khắc phục những hạn chế trong việc thực hiện chính sách pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất tại đô thị, trong thời gian tới, Chính phủ và các bộ ngành và địa phương cần tập trung vào một số nhiệm vụ như: Rà soát, hoàn thiện thể chế liên quan đến quy hoạch sử dụng đất tại đô thị, đầu tư xây dựng tại đô thị; Tổ chức lập quy hoạch hệ thống đô thị và nông thôn thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050; hướng dẫn các địa phương tổ chức thực hiện các quy định của pháp luật về quy hoạch xây dựng, đô thị bảo đảm thực hiện đồng bộ, thống nhất theo quy định của Luật Quy hoạch; phối hợp với các địa phương thường xuyên tổ chức thanh tra, kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật liên quan đến quy hoạch đô thị để kịp thời xử lý và chấn chỉnh.

Cùng với đó cần đưa ra các quy định về tỷ lệ lấp đầy khu dân cư theo tỷ lệ thực tế dân cư sinh sống tại khu dân cư đó để phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất khu dân cư tiếp theo, tránh lãng phí, đầu cơ đất; Thực hiện nhà nước đứng ra bồi thường, giải phóng mặt bằng những dự án khu dân cư chuyển từ đất nông, lâm nghiệp sang thổ cư tạo mặt bằng sạch để đấu giá thu tiền sử dụng đất.

Cần triển khai lập đồng bộ các loại quy hoạch đô thị, khẩn trương lập các quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết theo quy định; lập kế hoạch đầu tư và đầu tư đồng bộ giữa hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội với phát triển nhà ở, công trình thương mại dịch vụ và công trình khác theo quy hoạch được duyệt; rà soát các quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã quá thời hạn thực hiện, có biện pháp xử lý dứt điểm để bảo đảm quyền lợi của người sử dụng đất và hiệu quả sử dụng đất.

Bên cạnh đó, cần tăng cường thông tin, bảo đảm tính công khai, minh bạch, dễ tiếp cận thông tin trong quy hoạch sử dụng đất; đăng tải hồ sơ điều chỉnh quy hoạch trên trang thông tin điện tử của cơ quan có thẩm quyền thẩm định để lấy ý kiến cộng đồng dân cư trước khi thẩm định hoặc phê duyệt. Cơ quan có trách nhiệm lập quy hoạch có trách nhiệm công bố, công khai ý kiến đóng góp và việc tiếp thu, giải trình các ý kiến đóng góp này.

Cần phải xây dựng tiêu chí, khung định mức để giao đất, cho thuê đất, tiêu chí để đánh giá sử dụng đất có tiết kiệm, hiệu quả; Cần có mốc và chỉ giới sau khi qui hoạch sử dụng đất chi tiết được phê duyệt; Kiểm soát chặt chẽ việc lựa chọn nhà đầu tư để thực hiện dự án phát triển đô thị, khu công nghiệp, dịch vụ theo đúng quy định pháp luật, tăng cường quản lý, kiểm soát, sử dụng đất đai trên toàn quốc, trong đó, tập trung công tác thanh tra, kiểm tra các dự án đầu tư, xử lý nghiêm các vi phạm tăng cường hiệu lực, hiệu quả công tác thanh tra, giám sát, xử lý vi phạm quy hoạch.