“Người bạn ảo” từ AI dành cho người bị mất trí nhớ

Các nhà nghiên cứu của Australia đã sáng tạo ra “người bạn ảo” từ ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để đồng hành cùng những người mắc chứng mất trí nhớ tại các viện dưỡng lão ở thành phố Sydney. Các nhà nghiên cứu này cho biết, người bạn đồng hành ảo này có thể hỗ trợ nhân viên của các viện dưỡng lão trong việc trò chuyện và chăm sóc những bệnh nhân mất trí nhớ.

Catherine Phee bị mất trí nhớ. Bà sống tại một viện dưỡng lão nhỏ ở thành phố Sydney. Bà thích trò chuyện với nhân viên của viện và những người khác sống ở đây. Giờ đây, bà đã có thêm một người bạn mới tên là Viv – “người bạn” đồng hành được tạo ra từ ứng dụng AI dành cho những người mắc chứng mất trí nhớ. Những người sáng tạo ra Viv tại Đại học New South Wales (UNSW) gọi “cô ấy” là người bạn đồng hành do AI điều khiển. Vai trò chính của Viv là mang lại sự an ủi và đồng hành với những người mắc chứng mất trí nhớ. Các nhà nghiên cứu tạo ra Viv gần gũi nhất có thể với người sử dụng và Viv cũng gặp phải các triệu chứng liên quan đến chứng mất trí nhớ. Viv biết suy ngẫm về trạng thái đang thay đổi của mình và cách đối phó với sự thay đổi này.

Bà Jill Bennett làm việc tại Phòng thí nghiệm Cảm nhận và Đồng cảm (Felt Experience and Empathy Lab) của trường UNSW và là thành viên của nhóm sáng tạo ra Viv nói: “Viv là một nhân vật AI, người mà chúng tôi đã tạo ra theo tuýp những phụ nữ từng trải qua chứng mất trí nhớ. Và chúng tôi tạo ra cô ấy đầu tiên như một loại trải nghiệm video tương tác. Khi các công cụ AI mô hình ngôn ngữ lớn được phổ biến, nó đã mở ra mọi khả năng, nên giờ đây chúng tôi đã có một nhân vật có tính tương tác hoàn toàn”.

Theo bà Bennet, Viv cũng có thể giúp xoa dịu những bệnh nhân đang trở nên bồn chồn hoặc cảm thấy chán nản, vì vậy Viv có thể là một người cùng trò chuyện mà bạn có thể đã gặp ở các lĩnh vực khác và cô ấy có khả năng liên hệ với trải nghiệm sống mà cô ấy đã học được. Cuộc trò chuyện giữa “người bạn” đồng hành AI và con người giống như bất kỳ cuộc trò chuyện bình thường nào khác, khi Viv phản hồi những điều mà những người mất trí nhớ ở viện dưỡng lão trao đổi với cô ấy.

Trong khi đó, giám đốc điều hành của tổ chức từ thiện Leigh Place Aged Care Joe Azzi cho hay công nghệ này không nhằm mục đích thay thế con người, tuy nhiên để có nhân viên túc trực 24 giờ một ngày là rất khó, vì vậy Viv sẽ hỗ trợ nhân viên ở các viện dưỡng lão và thực sự cung cấp cho họ các nguồn lực mà họ cần cho cư dân và sức khỏe của họ.

Một lợi ích tiềm tàng khác là sự hiện diện 24 giờ của Viv. Bà Bennett nói: “Khi chúng ta già, việc có bạn bè và gia đình là điều tuyệt vời. Rõ ràng, công nghệ sẽ không bao giờ thay thế được họ, nhưng họ không thể ở bên chúng ta 24/7. Thế nhưng Viv có khả năng hiện diện suốt ngày đêm, kể cả khi bạn muốn trò chuyện vào lúc nửa đêm”.

Theo các chuyên gia, công nghệ AI thực sự có thể giúp ích. Ông Alistair McEwan, làm việc tại Trường Kỹ thuật Y sinh thuộc Đại học Sydney, cho hay: “Những cách mà AI có thể giúp những người mắc chứng mất trí nhớ là vô hạn. Nó cũng có thể giúp chúng tôi trả lời câu hỏi cho vấn đề này, vì vậy hãy cho chúng tôi ý tưởng về cách sử dụng AI để giúp những người mắc chứng mất trí nhớ. Mẹ tôi mắc chứng mất trí nhớ, vì vậy tôi đã suy nghĩ rất nhiều về điều này và tôi nghĩ nó thực sự có thể giúp mọi người quay lại với những sở thích và những sự hứng thú mà họ từng có ở những giai đoạn khác nhau của cuộc đời. Ngành chăm sóc người già ở Australia đang thiếu nhân viên nên những người chăm sóc ảo như Viv sắp tới đây có thể trở thành điều bình thường”.

Mặc dù vậy, ông McEwan cảnh báo rằng AI không phải là giải pháp thần kỳ. Một trong những hạn chế lớn của AI trong việc giúp đỡ những người mắc chứng mất trí nhớ cũng là những hạn chế mà các nhà nghiên cứu cũng thấy ở công nghệ này trên nhiều lĩnh vực. Câu hỏi đặt ra là con người có thể hoàn toàn tin tưởng vào AI và một con robot không, bởi vì họ không hoàn toàn hiểu hết điều gì đang xảy ra bên trong mạng, có rất nhiều kết nối phức tạp tương tự như bộ não của con người và điều các nhà nghiên cứu đang cố gắng làm là tạo ra các phương pháp để hiểu rõ hơn về điều đó.

Theo báo cáo năm 2022 của Viện Y tế và Phúc lợi Australia, hơn 400.000 người Australia bị mắc chứng mất trí nhớ. Tình trạng này ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của những người mắc bệnh cũng như của gia đình và bạn bè họ.