Ô tô nhập khẩu “chèn ép” ô tô trong nước

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, 8 tháng đầu năm 2024, ô tô nguyên chiếc nhập khẩu vào Việt Nam đạt 106.627 xe, với tổng kim ngạch gần 2,2 tỷ USD, tăng 22,9% về số lượng và 7,5% về giá trị, so với cùng kỳ năm trước.

Giá trị bình quân của ô tô nguyên chiếc nhập khẩu 8 tháng đầu năm nay là 21.000 USD/xe (chưa tính thuế), trong khi con số này của cùng kỳ năm ngoái là 23.500 USD/xe. Điều này cho thấy, giá trị của ô tô nhập khẩu nguyên chiếc đang giảm.

Indonesia đứng đầu về số lượng xe nhập khẩu với 43.810 chiếc, đạt kim ngạch khoảng 642,24 triệu USD. Thái Lan đứng thứ hai với 39.101 chiếc, đạt kim ngạch đạt 756,64 triệu USD. Bình quân 1 chiếc ô tô nhập khẩu từ Indonesia về Việt Nam chưa tính các loại thuế chỉ có 15.000 USD, tương đương với 370 triệu đồng. Còn xe Thái Lan khoảng 19.500 USD, tương đương với 480 triệu đồng.

Mitssubishi Việt Nam từ 1 doanh nghiệp kinh doanh ảm đạm trước đây, đã bắt đầu khởi sắc và vươn lên từ năm 2018, khi thuế suất thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc, Việt Nam dành cho các thành viên Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) giảm về 0%. Mẫu xe Xpander thuộc phân khúc MPV hạng B ra mắt lần đầu năm 2018, với giá bán rẻ đã liên tục dẫn đầu về doanh số từ đó đến nay. Mới đây, mẫu Xforce thuộc phân khúc SUV hạng B ra mắt thị trường Việt Nam vào tháng 3/2024 liên tục đạt doanh số bán cao, nhờ giá rẻ và khuyến mãi lớn.

Ước tính chỉ trong tháng 9/2024, Mitssubishi Việt Nam sẽ chi ra số tiền khoảng 140 tỷ đồng, để khuyến mãi cho 3 mẫu xe gồm: Xpander, Xforce và Triton. Giá xe nhập khẩu nguyên chiếc đã thấp, lại liên tục tung ra những chương trình khuyến mãi “khủng”, giúp doanh số bán của Mitssubishi Việt Nam tăng mạnh. Trong tháng 8 vừa qua doanh số bán của Mitssubishi Việt Nam đạt 4.091 xe vượt qua TC Motor, một doanh nghiệp có tới hơn 90% sản phẩm lắp ráp trong nước. Mitssubishi Việt Nam đã vươn lên đứng trong nhóm dẫn đầu thị trường ô tô với hơn 22.000 xe các loại bán ra trong 8 tháng đầu năm 2024.

Giá bán rẻ đương nhiên người tiêu dùng Việt Nam được hưởng lợi, nhưng hưởng lợi lớn nhất chính là Indonesia, quốc gia sản xuất và xuất khẩu những mẫu xe Xpander, Xforce sang Việt Nam. Ngược lại ngành sản xuất ô tô tại Việt Nam chịu thiệt hại.

Xe trong nước yếu thế

Số liệu của Hiệp hội các nhà sản xuất ô tô Việt Nam (VAMA) cho thấy, tính đến hết tháng 8/2024, doanh số bán hàng xe lắp ráp trong nước của các doanh nghiệp thành viên, đạt 94.141 xe giảm 11% so với cùng kỳ 2023; trong khi doanh số bán xe nhập khẩu nguyên chiếc toàn thị trường (gồm cả các doanh nghiệp không phải thành viên VAMA) đạt 94.856 xe tăng 21% so với cùng kỳ 2023.

Báo cáo của Tổng cục Thống kê cho thấy, 8 tháng đầu năm 2024 sản lượng ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước ước đạt 205.900 xe các loại, thấp xa so với con số 293.800 xe của cùng kỳ năm 2022. Như vậy cũng có nghĩa là ô tô sản xuất lắp ráp đã mất đi gần 90.000 xe so với cách đây 2 năm.

Thời gian vừa qua, nhiều mẫu xe nhập khẩu nguyên chiếc từ Indonesia, Thái Lan, Trung Quốc đã giảm giá sâu, hoặc liên tục tung ra những chương trình khuyến mãi, ưu đãi lớn, không khác gì phá giá, đã đẩy lui và giành thị nhiều phần từ ô tô sản xuất lắp ráp trong nước.

Dự báo của các doanh nghiệp cho biết, sản lượng ô tô sản xuất trong nước năm nay cao nhất chỉ đạt khoảng 350.000 xe, tương đương với năm 2023. Có nghĩa là ngành sản xuất này không có tăng trưởng. Với sản lượng 350.000 xe/năm, chỉ tương đương với 50% công suất hoạt động của các nhà máy. Sản lượng giảm thì nhiều lao động sẽ bị giảm thu nhập, mất việc làm.

Từ 1/9/2024 ô tô sản xuất lắp ráp trong nước được Chính phủ hỗ trợ 50% lệ phí trước bạ, kéo dài 3 tháng, sẽ giúp tăng sức cạnh tranh, tăng doanh số. Tuy nhiên, khi trở lại bình thường xe sản xuất lắp ráp trong nước lại đối mặt với sức ép từ xe nhập khẩu. Nếu không có các giải pháp bảo vệ sản xuất trong nước và thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô vươn lên, thì kết cục đáng buồn xảy ra là khó tránh khỏi.

Theo cam kết tại các hiệp định thương mại tự do, đến năm 2030 Việt Nam sẽ mở cửa hoàn toàn thị trường ô tô. Trong khi nhu cầu ô tô cả nước sẽ đạt 1triệu xe/năm. Nhưng nhiều nhận định cho rằng, ngành công nghiệp ô tô trong nước khó nắm bắt được cơ hội này. Thị trường lớn sẽ thuộc về xe nhập khẩu. Các quốc gia như Indonesia, Thái Lan… sẽ hưởng lợi.