Ô tô điện Trung Quốc có “sống sót” khi vào Việt Nam?

Tuy nhiên, hành trình “mang chuông đánh xứ người” của ô tô điện Trung Quốc tại Việt Nam đến nay không hề dễ dàng. Có lẽ chỉ thương hiệu Wuling với xe điện Mini EV đến nay có chút thành công ban đầu, còn lại các hãng khác chưa thấy đâu. Bằng chứng rõ ràng nhất là rất hiếm thấy những chiếc ô tô điện Trung Quốc chạy trên đường.

Mua xe tự kiếm chỗ sạc

Muốn phát triển ô tô điện thì hạ tầng trạm sạc phải đi trước. Các hãng xe Trung Quốc muốn bán được nhiều xe nhưng lại không có ý định đầu tư cho hạ tầng trạm sạc. Như vậy, khách hàng mua xe chỉ có thể sạc tại nhà, tại đại lý bán xe, hoặc tại trạm sạc của bên thứ ba.

Như vậy chỉ những người có không gian đỗ xe để sạc tại nhà, mới đủ điều kiện mua ô tô điện Trung Quốc. Tuy nhiên, số lượng khách hàng này không nhiều, nhất là tại các thành phố lớn. Hệ thống trạm sạc của bên thứ ba tại Việt Nam hiện có độ phủ thấp, cũng đang trong giai đoạn vừa làm vừa thử nghiệm và chờ chính sách của Nhà nước, nên số lượng rất hạn chế. Hơn nữa giá điện cũng khá cao. Hiện sạc ở trạm của bên thứ ba có giá khoảng 9.000 đồng/kWh điện, chi phí tính ra ngang với đổ xăng, rõ ràng là không có lợi thế. Còn đến đại lý bán xe chính hãng để sạc cũng bất tiện, bởi không phải khách hàng nào cũng ở gần, trong khi trụ sạc ít mà đông xe thì “chờ dài cổ”.

Với dòng xe điện cỡ nhỏ như Wuling Mini EV hay Wuling Bingo chỉ dùng để di chuyển trong thành phố với quãng đường dưới 100 km/ngày, sẽ không thấy bất tiện khi thiếu trạm sạc. Bởi xe có thể cắm vào ổ điện 220 kV ở bất cứ đâu. Hơn nữa, đi với quãng đường ngắn mỗi ngày nên một tuần chỉ cần sạc vài lần và sạc qua đêm là đủ. Nhưng với những chiếc xe điện đắt tiền, có dung lượng pin lớn thì người sử dụng không thể chỉ dùng để chạy loanh quanh trong thành phố. Đi đường dài mà thiếu trạm sạc sẽ rất bất tiện. Đến tỉnh nào cũng phải ghé vào đại lý bán xe chính hãng để sạc pin, rõ ràng là rất bất tiện, bởi hành trình di chuyển không phải lúc nào cũng gần đại lý.

Chất lượng có đáng tin?

Ô tô là tài sản có giá trị lớn đối với người tiêu dùng Việt Nam, nhiều gia đình phải tiết kiệm cả chục năm mới có tiền mua 1 chiếc xe để sử dụng chung. Vì vậy, khi mua xe người Việt đặt chất lượng lên hàng đầu. Chiếc xe phải bền bỉ, tin cậy, ít hỏng vặt, chi phí bảo dưỡng thấp và giữ giá… Người tiêu dùng Việt Nam vốn có định kiến sâu sắc về hàng Trung Quốc giá rẻ chất lượng kém. Cách đây gần 20 năm, ô tô con Trung Quốc cũng đã từng tràn sang Việt Nam với các thương hiệu như Lifan, Chery, Haima…có giá bán rất rẻ nhưng chỉ sau 1 thời gian sử dụng, chất lượng đã đi xuống, nên không được tin tưởng, đã từng phải rút khỏi thị trường.

Ô tô Trung Quốc hiện nay có thiết kế đẹp, rất nhiều tính năng, nhưng liệu chất lượng có đảm bảo, vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ và còn nhiều hoài nghi. Đây là vấn đề rất quan trọng.

Tại Trung Quốc, các doanh nghiệp ô tô đang lao vào “cuộc chiến” giảm giá. Giảm giá và chỉ coi trọng về doanh số bán, đã ảnh hưởng tới chất lượng sản phẩm. Để cắt giảm chi phí, quá trình sản xuất sẽ bị rút ngắn và sử dụng vật liệu rẻ tiền… Nhiều doanh nghiệp ô tô Trung Quốc không thể sáng tạo, họ cắt ngắn quá trình chế tạo xe bằng cách sao chép lại những sản phẩm của hãng xe khác. Một số nguồn tin cho biết, nhiều hãng xe do cắt giảm chi phí, nên một mẫu xe mới thay vì được thử nghiệm tới 150 lần, giảm xuống còn từ 20-25 lần. Chính vì thế, chất lượng và độ an toàn của ô tô Trung Quốc gây băn khoăn lớn.

Vấn đề nữa là dịch vụ bảo dưỡng sửa chữa. Số lượng đại lý mở ra nhiều, nhưng xe bán được ít, đồ thay thế không đủ, cứ phải chờ đợi nhiều ngày mới có, khi xe gặp vấn đề sẽ như thế nào? Thời gian qua có không ít khách hàng đã phàn nàn về chất lượng dịch vụ bảo hành bảo dưỡng xe của các đại lý ô tô Trung Quốc kém chuyên nghiệp, thiếu phụ tùng thay thế ngay tại chỗ, phải chờ đợi rất lâu. Đa số các gia đình Việt Nam chỉ có 1 chiếc ô tô, dùng chung cho cả nhà hàng ngày. Nếu xe hỏng phải chờ đợi thời gian dài mới có phụ tùng thay thế sẽ gây bức xúc.

Một số nghiên cứu của các trường đại học Mỹ năm 2023 cho thấy, để giảm giá xe, nhiều hãng ô tô Trung Quốc còn cắt bỏ cả chi phí đào tạo dành cho hoạt động sau bán hàng. Vì vậy, các đại lý bán ô tô Trung Quốc rất kém chuyên nghiệp.

Những mối lo khác

Không những thế nhiều ô tô Trung Quốc đã qua sử dụng bán lại mất giá lớn do chất lượng xuống cấp nhanh, cũng khiến người tiêu dùng Việt Nam ngán ngẩm. Thị trường xe cũ luôn có mối liên kết chặt chẽ với thị trường xe mới. Nếu xe cũ mất giá nhanh xe mới cũng khó bán.

Đấy là chưa kể đã có nhiều cảnh báo về việc ô tô điện Trung Quốc có thể theo dõi khách hàng. Mỹ, Anh và Úc đã bày tỏ những lo ngại về việc các công ty Trung Quốc thu thập dữ liệu từ người điều khiển phương tiện giao thông và hạ tầng cơ sở thông qua các xe kết nối, cũng như nguy cơ thao túng các xe được kết nối với internet và hệ thống định vị.

Thương hiệu mới lạ, không đầu tư vào hạ tầng trạm sạc, trong khi chất lượng xe chưa được kiểm định, chất lượng dịch vụ hậu mãi kém, bán lại mất giá lớn, lại bị nghi ngờ theo dõi người dùng… vậy ô tô điện Trung Quốc mang lại những giá trị gì cho người tiêu dùng Việt Nam?