Việc xây dựng khung pháp lý cho tài sản số và tiền số đang trở thành một nhiệm vụ cấp thiết trong thời đại số, nhằm thu hút vốn đầu tư và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Khoảng 20 triệu người Việt sở hữu tài sản số
Theo số liệu thống kê của Coin Market Cap, trên toàn cầu hiện nay có khoảng 2,4 triệu loại tiền mã hoá khác nhau, nhiều gấp hơn 20.000 lần số lượng các đồng tiền pháp định được lưu hành. Rất nhiều loại tiền trong đó do tư nhân tạo ra bằng các thuật toán máy tính và không được quản lý bằng các tiêu chí, luật định cụ thể nào dẫn đến rất nhiều rủi ro trong hoạt động đầu tư.
Mặc dù vậy, tại Việt Nam hiện nay có khoảng 20 triệu người đã và đang sở hữu các dạng tài sản số, tiền mã hoá này với lượng giao dịch năm 2023 là khoảng 120 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2022. Do chưa có các cơ sở pháp lý cụ thể, toàn bộ dòng tiền trăm tỷ này chảy qua các công ty nước ngoài và Việt Nam bị thất thu thuế.
Dòng vốn trên thị trường tài sản số và tiền mã hoá tại Việt Nam đang ở mức rất lớn, đòi hỏi những giải pháp quản lý chặt chẽ để kiểm soát và định hướng dòng tiền. Nếu thiếu khung pháp lý rõ ràng, hoạt động mua bán tiền số vẫn diễn ra nhưng tiềm ẩn nguy cơ cao, khiến nhà đầu tư dễ rơi vào các mô hình lừa đảo trên những sàn giao dịch không minh bạch.
Theo khảo sát của Hiệp hội An ninh mạng quốc gia (NCA), năm 2024 ước tính người Việt mất 18.900 tỷ đồng do lừa đảo trực tuyến. Hình thức lừa đảo phổ biến nhất là mời gọi đầu tư.
Lý giải nguyên nhân, một số chuyên gia cho biết, rủi ro lớn nhất là tâm lý muốn làm giàu nhanh mà không quan tâm đến nguy cơ. Người dân Việt Nam có xu hướng ít chịu trách nhiệm khi đầu tư. Khi xảy ra sự cố, họ thường tìm đến Nhà nước để yêu cầu can thiệp, giống như tình trạng từng xảy ra với trái phiếu doanh nghiệp. Họ cũng thường chủ quan khi gửi tiền vào ngân hàng mà không quan tâm đến mức bảo hiểm tiền gửi. Chính vì tâm lý này, họ dễ bị lôi kéo vào các mô hình đầu tư cam kết lợi nhuận cao một cách bất thường.
Theo kết quả khảo sát của NCA, có tới 70,72% người dùng từng nhận được lời mời đầu tư tài chính vào các sàn giao dịch không rõ nguồn gốc. Nhiều đối tượng lợi dụng sự thiếu hiểu biết của người dân về lĩnh vực này để tạo ra những đồng tiền ảo không có giá trị thực, đánh vào tâm lý mong manh vì lợi nhuận cao, khiến nhiều nhà đầu tư mất trắng số vốn bỏ ra.
Ảnh minh hoạ.
Tạo điều kiện cho ngành blockchain phát triển
Trao đổi với phóng viên Thời báo VTV, ông Phan Đức Trung, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Blockchain Việt Nam, cho rằng việc xây dựng sàn giao dịch tài sản số cần một khung pháp lý rõ ràng, minh bạch để tạo niềm tin cho nhà đầu tư và doanh nghiệp. Theo ông, nếu Việt Nam có một sàn giao dịch tài sản số hợp pháp, dòng vốn đầu tư có thể chảy trực tiếp vào nền kinh tế thay vì thông qua các kênh phi chính thức, giảm thiểu nguy cơ rửa tiền và gian lận tài chính.
“Một khung pháp lý phù hợp không chỉ giúp kiểm soát rủi ro mà còn tạo điều kiện cho ngành công nghiệp blockchain phát triển bền vững. Nếu chúng ta không sớm có chính sách rõ ràng, Việt Nam có thể bỏ lỡ cơ hội trở thành trung tâm công nghệ số trong khu vực,” ông Trung nhấn mạnh.
Tuy nhiên, chuyên gia cũng cảnh báo về những thách thức trong quá trình xây dựng khung pháp lý. Ông cho rằng việc quản lý sàn giao dịch tiền số cần cân bằng giữa kiểm soát rủi ro và tạo động lực cho đổi mới sáng tạo. “Nếu quy định quá chặt chẽ, các doanh nghiệp sẽ tìm đến những quốc gia có chính sách cởi mở hơn. Ngược lại, nếu quản lý lỏng lẻo, chúng ta sẽ đối mặt với nhiều rủi ro về gian lận, lừa đảo và tài chính bất hợp pháp,” ông Trung nhận định.
Hiện nay, Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia có tỷ lệ chấp nhận tiền số cao nhất thế giới. Có khoảng 17 – 20 triệu người Việt sở hữu ví tiền số, một con số rất lớn so với mức trung bình toàn cầu là 6,5 triệu người. Đặc biệt, dòng tiền giao dịch trong lĩnh vực này tại Việt Nam rất mạnh, ước tính mỗi năm dao động từ 100 – 120 tỷ USD, thậm chí còn cao hơn lượng vốn FDI đổ vào nền kinh tế.
Theo các chuyên gia, việc xây dựng một khung pháp lý, đòi hỏi làm rõ các khái niệm, phân định rõ thế nào là tài sản số, thế nào là tiền điện tử, tiền mã hoá. Tài sản số là gì, thế nào là tiền điện tử, tiền mã hoá. Đâu là sản phẩm đầu tư và đâu là sản phẩm có thể sử dụng trong giao dịch, thanh toán, để đảm bảo các lợi ích của người dân, doanh nghiệp. Đây sẽ là những điểm mấu chốt trong khung pháp lý lần này.
Với những chỉ đạo quyết liệt khẩn trương của Thủ tướng Chính phủ, Việt Nam sẽ sớm có một khung khổ pháp lý cho tài sản số, tiền mã hoá. Do vậy cũng cần có sự vào cuộc sớm của các Ban, Bộ ngành, những đơn vị được giao để đề xuất và trình khung pháp lý này. Tuy nhiên, đây cũng không phải là một sân chơi riêng cho bất cứ quốc gia nào.
Thống kê từ Tripple A cho thấy, Singapore chỉ đứng thứ 8 toàn cầu với hơn 650.000 người sở hữu tài sản số nhưng với những chính sách sớm, cởi mở đã thu hút 627 triệu USD đầu tư đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực này năm 2023. Chính vì thế, khi Việt Nam có tỷ lệ sở hữu tài sản số đứng thứ 2 với 21%, thì số tiền thu hút đầu tư còn được kỳ vọng là lớn hơn nhiều.
Nguồn: vtv.vn
