Theo thống kê mới nhất, mỗi năm Việt Nam có hơn 26.000 ca mắc mới ung thư phổi, trong đó đến 90% liên quan trực tiếp đến thói quen hút thuốc.
PGS.TS Phạm Cẩm Phương – Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: Ung thư phổi là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu do ung thư tại Việt Nam. Ung thư phổi có hai nhóm nguyên nhân chính: yếu tố ngoại sinh và nội sinh. Trong đó, hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu, chiếm 90% ca mắc. Khói thuốc chứa hơn 7.000 hóa chất, trong đó 70 chất gây ung thư như benzene, formaldehyde, và nitrosamine. Những chất này làm tổn thương tế bào phổi, dẫn đến đột biến gen. Ngoài ra, phơi nhiễm hóa chất (amiăng, asen, khí radon), ô nhiễm không khí và tiếp xúc phóng xạ cũng làm tăng nguy cơ. Về nội sinh, đột biến gen như EGFR, KRAS, ALK… có thể khiến tế bào phát triển bất thường.
Ngoài hút thuốc, tuổi tác (trên 50 tuổi), tiền sử bệnh phổi (COPD, lao), di truyền (gia đình có người mắc ung thư phổi), và suy giảm miễn dịch cũng là yếu tố quan trọng. Một số nghiên cứu chỉ ra chế độ ăn ít rau xanh, nhiều thịt đỏ, hoặc sống trong môi trường ô nhiễm khói bụi cũng góp phần gây bệnh.
Theo PGS.TS. Phạm Cẩm Phương, ở giai đoạn đầu thường không có triệu chứng. Khi khối u phát triển, người bệnh có thể gặp:
– Ho kéo dài (trên 2 tuần), ho ra máu.
– Đau tức ngực, khó thở, khàn tiếng.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài.
– Giai đoạn muộn: Đau xương, đau đầu (di căn não), phù vùng cổ mặt
Nếu có các triệu chứng này, cần đến cơ sở y tế chuyên khoa để kiểm tra.
Trong điều trị ung thư phổi, việc phát hiện sớm có ý nghĩa hết sức quan trọng. PGS.TS. Phạm Cẩm Phương cho hay: Phát hiện sớm ở giai đoạn I (khối u dưới 4cm, chưa di căn) giúp tỷ lệ sống sau 5 năm đạt 90%. Ở giai đoạn muộn (III-IV), tỷ lệ này giảm xuống dưới 20%. Do đó, tầm soát định kỳ là chìa khóa. Đặc biệt, với người hút thuốc lá trên 30 năm, các khuyến cáo cho thấy chụp CT liều thấp để phát hiện tổn thương nhỏ từ 2-3mm và giúp phát hiện sớm ung thư phổi.
Nhóm nguy cơ cao cần khám sàng lọc bao gồm:
Người hút thuốc lá trên 20 năm.
Tiền sử gia đình có người mắc ung thư phổi.
Tiếp xúc với amiăng, khí radon trong công việc.
Bệnh nhân có tiền sử bệnh phổi mạn tính.
Khuyến cáo phòng ngừa ung thư phổi:
– Bỏ thuốc lá: Giảm 50% nguy cơ sau 10 năm.
– Tránh tiếp xúc khói thuốc thụ động, hóa chất độc hại.
– Đeo khẩu trang chống bụi mịn PM2.5 ở khu vực ô nhiễm.
– Dinh dưỡng hợp lý: Tăng cường rau họ cải (bông cải xanh, cải xoăn), thực phẩm giàu vitamin C, E.
– Tập thể dục 30 phút/ngày để tăng đề kháng.
