Nhức nhối vấn nạn phụ tùng xe máy giả

Xe máy là phương tiện giao thông phổ biến nhất tại Việt Nam. Với hơn 70 triệu xe máy đăng ký lưu hành, trong đó số lượng xe máy sử dụng sau 10 năm chiếm tỷ lệ lớn, nhu cầu sửa chữa, thay thế phụ tùng hàng ngày rất cao.

Vào một cửa hàng sửa chữa xe máy trong một con phố nhỏ tại Thanh Xuân (Hà Nội), hỏi mua 1 bộ má phanh cơ, có nhiều mức giá khác nhau, từ 120.000 – 200.000 đồng. Nhìn bao bì thấy có một số thương hiệu phổ biến và nổi tiếng, nhưng không thể khẳng định được có phải hàng chính hãng hay không. Thị trường phụ tùng xe máy thật giả lẫn lộn không biết đâu mà lần.

Cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) cho biết, tính đến cuối năm 2023 có 55 trong tổng số 63 tỉnh, thành, có các vụ việc liên quan đến hành vi buôn bán, lắp ráp phụ tùng, linh kiện xe máy giả, của các thương hiệu được bảo hộ tại Việt Nam đã bị xử lý. Các sản phẩm được làm giả nhiều nhất đó là: phánh xe, lá côn, ổ khóa, ốp ống xả, yên xe, nắp chụp bugi, nắp chụp lốc máy, dầu nhớt, mặt nạ, đèn pha…

Hình thức làm giả không chỉ đơn thuần là sao chép, bắt chước kiểu dáng mẫu mã mà còn có hiện tượng mua vỏ, hộp chính hãng đã qua sử dụng để chứa sản phẩm giả, nhái, gây nhầm lẫn, đánh lừa người tiêu dùng và làm tổn hại đến giá trị thương hiệu của doanh nghiệp.

Còn các hãng xe máy, thông qua những đợt khảo sát thị trường đã tổng kết, những linh kiện đảm bảo an toàn cơ bản cho người sử dụng như: nhông, xích, gương chiếu hậu, nan hoa, xi nhan, má phanh cơ, đĩa, khóa điện, cuộn nổ, phanh tay, bộ lọc gió… thường bị làm giả nhiều nhất. Hàng vi phạm chủ yếu được sản xuất bằng công nghệ thủ công với chất liệu không đạt chuẩn, nhiều loại pha trộn hợp chất kém chất lượng nên độ chính xác và tuổi thọ kém, nhanh hỏng và không an toàn cho người sử dụng. Nhãn hàng càng phổ biến, càng nổi tiếng thì càng bị làm giả nhiều.

Hiểm họa khó lường

Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Chi cục trưởng Quản lý thị trường TP HCM nhận định, thủ đoạn của các đối tượng sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái ngày càng tinh vi. Từ ngụy tạo nhãn mác, sử dụng vật liệu rẻ tiền, trộn lẫn hàng thật, hàng giả để đánh lừa người mua, cho đến chia nhỏ lô hàng, vận chuyển bằng phương tiện cá nhân, sử dụng nhiều hình thức giao nhận, kinh doanh trên mạng xã hội để đối phó cơ quan chức năng. Không ít trường hợp sản xuất được tổ chức theo kiểu “du kích”, thuê nhà xưởng ở nơi hẻo lánh, phân tán quy trình, mỗi bộ phận sản xuất một nơi, thành phẩm được vận chuyển nhỏ giọt để tránh bị phát hiện. Việc truy vết, tìm căn cứ xác minh vi phạm gặp rất nhiều khó khăn, đặc biệt khi kho hàng nhỏ lẻ phân tán và việc bán hàng diễn ra trên nền tảng thương mại điện tử.

Phụ tùng nhái thường bán với giá rẻ hơn 30 – 50% so với hàng chính hãng, khiến nhiều cửa hàng sửa xe máy vì lợi nhuận, đã trộn lẫn với hàng thật, để qua mặt khách hàng. Nếu người tiêu dùng mua phải hàng giả, hàng nhái không chỉ có chất lượng kém mà còn có thể gặp nguy hiểm trong quá trình vận hành. Ông Nguyễn Viết Hồng, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng TP HCM cảnh báo: một bộ má phanh giả, có thể gây tai nạn chỉ sau vài tuần sử dụng; một chiếc lốp rởm có thể nổ giữa đường… Tất cả đều là hiểm họa treo lơ lửng trên đầu người tham gia giao thông.

Suốt nhiều năm qua, hàng loạt vụ việc đã bị xử lý, nhưng hiện tượng này không hề giảm. Để ngăn chặn và đẩy lùi vấn nạn hàng giả, hàng kém chất lượng, cần có sự đồng bộ trong hành động của các nhà sản xuất, cơ quan thực thi pháp luật và người tiêu dùng. Nhà sản xuất cần đảm bảo cung cấp đầy đủ phụ tùng với giá hợp lý và thông tin rộng rãi đến khách hàng; cơ quan chức năng cần đưa ra các chế tài mạnh hơn, trong xử phạt hành vi sản xuất, tiếp tay cho tiêu thụ hàng giả; người tiêu dùng cần thận trọng trong mua bán sản phẩm, kiểm tra kỹ thông tin, yêu cầu hóa đơn, chứng từ và kiên quyết tẩy chay hàng giả.