Sầu riêng – loại trái cây tỉ USD đã trở lại

Trong những ngày qua, ở khu vực cao nguyên Nam Trung bộ, mưa giảm nắng tăng, khiến nhiều nhà vườn có cảm giác như ông trời đang hỗ trợ họ khi vùng trồng sầu riêng lớn nhất nước bước vào vụ thu hoạch rộ. Nắng lên giúp nâng cao chất lượng sầu riêng và việc thu hoạch thuận tiện nên từ đầu tuần đến nay, giá cũng liên tục tăng. Ông Trần Minh Vũ, đại diện một doanh nghiệp thu mua sầu riêng ở Đắk Lắk, cho biết: Sản phẩm đạt chuẩn xuất khẩu có giá dao động từ 80.000 – 90.000 đồng/kg, còn giá mua xô tại vườn phổ biến từ 70.000 – 75.000 đồng/kg. So với khoảng một tháng trước, giá đã tăng 10.000 – 17.000 đồng/kg. “Giá vẫn giữ đà tăng khi bước vào vụ thu hoạch rộ là điều hiếm khi xảy ra với các mặt hàng nông sản nói chung. Chính vì vậy mà bà con nhà vườn ở Tây nguyên rất phấn khởi. Hiện tại, thời tiết thuận lợi nên chất lượng cũng được cải thiện là yếu tố hỗ trợ giá tăng”, ông Vũ nói.

Bên cạnh yếu tố thời tiết và mùa vụ, việc xuất khẩu thuận lợi, theo ông Vũ, còn nhờ doanh nghiệp xuất khẩu đã quen thuộc với cách tiếp cận thị trường theo quy chuẩn mới của Trung Quốc. Bên cạnh đó, các nhà vườn cũng thay đổi tư duy trong sản xuất. Nhờ vậy lượng hàng đạt chuẩn xuất khẩu tăng và việc thông quan cũng thuận lợi hơn. Bên cạnh mặt hàng sầu riêng tươi thì sản phẩm sầu riêng đông lạnh, sầu riêng bóc vỏ cũng sẽ tăng trưởng mạnh trong thời gian tới nhờ sản lượng tăng. Đặc biệt, hiện nay, nhu cầu tiêu thụ của Trung Quốc đang tăng cao và nguồn cung hạn chế vì vụ thu hoạch ở Thái Lan bị gián đoạn.

Theo khảo sát của Hiệp hội Rau quả VN (VINAFRUIT), ngoài một số khu vực bị mưa nhiều làm ảnh hưởng đến chất lượng thì tại nhiều nơi cả chất lượng và năng suất đều rất tốt. Cụ thể như tại Đắk Lắk, năm nay năng suất và chất lượng rất tốt, có vườn dự báo năng suất đến 30 – 35 tấn/ha. Xu hướng giá tăng đúng vào thời điểm thu hoạch rộ ở vùng cao nguyên Nam Trung bộ là điều rất đáng mừng và đây là hy vọng giúp ngành rau quả duy trì được đà tăng trưởng trong năm 2025.

Số liệu của Cục Hải quan cho thấy xuất khẩu sầu riêng đã phục hồi trong 2 tháng liên tiếp gần đây. Cụ thể, từ tháng 6, xuất khẩu sầu riêng đã mang về 438 triệu USD, tăng nhẹ 8,4% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, đáng chú ý là thị trường chủ lực Trung Quốc đạt 412 triệu USD, tăng đến 12% so với tháng 6.2024. Những thị trường quan trọng giữ được đà tăng trưởng ấn tượng trong 6 tháng qua còn có Đài Loan đạt 26 triệu USD, tăng 124%; Papua New Guinea đạt 20 triệu USD, tăng 242%. Đáng chú ý, thị trường Malaysia – nơi nổi tiếng với giống sầu riêng Musang King, cũng trở thành khách hàng nhập khẩu sầu riêng VN với giá trị 1,1 triệu USD và đứng thứ 10 trong số những nhà nhập khẩu lớn nhất.

Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký VINAFRUIT, lạc quan: “Ước tính lũy kế đến hết tháng 7, xuất khẩu sầu riêng đạt khoảng 1,2 tỉ USD, tuy vẫn thấp hơn đáng kể so với cùng kỳ năm trước nhưng điều quan trọng là xuất hiện nhiều tín hiệu tích cực khi tăng trưởng liên tiếp 2 tháng gần đây và sự đánh giá tích cực từ đoàn giám sát của Trung Quốc. Với sự trở lại đường đua kịp lúc của vua trái cây sầu riêng, chúng ta vẫn có quyền kỳ vọng xuất khẩu rau quả phục hồi và tăng trưởng sau nhiều tháng đầu năm gặp rất nhiều khó khăn, thách thức”.

Trung Quốc đánh giá tốt, sầu riêng VN thêm cơ hội

Ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ NN-MT), thông tin: Cuối tháng 6 vừa qua, Tổng cục Hải quan Trung Quốc cử đoàn chuyên gia đi kiểm tra thực địa tại vùng trồng, cơ sở đóng gói sầu riêng và các phòng thí nghiệm ở VN. Họ đánh giá rất tốt về công tác quản lý và triển khai các giải pháp mà VN đã cam kết. Do đó, có thể kỳ vọng xuất khẩu sầu riêng của VN trong những tháng cuối năm sẽ thuận lợi.

Ông Đặng Phúc Nguyên phân tích: Năm 2024, lần đầu tiên rau quả xuất khẩu vượt mốc 7 tỉ USD. Trong đó, mặt hàng sầu riêng đóng góp tới 3,2 tỉ USD. Năm 2025, chúng ta đặt mục tiêu kim ngạch xuất khẩu đạt 8 tỉ USD nhưng đến hết tháng 6 mới đạt trên 3 tỉ USD. Do vậy, nửa cuối năm 2025 là thách thức rất lớn cho toàn ngành. Hiện nay, không chỉ sầu riêng mà Trung Quốc đã có cảnh báo về sản phẩm mít tươi của VN vi phạm quy định kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm. Vì vậy, xuất khẩu mít cũng giảm trong 6 tháng đầu năm nay. Những điều này cho thấy thách thức trong những tháng cuối năm là không hề nhỏ. Để giải quyết thách thức này chỉ có con đường duy nhất là đảm bảo an toàn về chất lượng theo tiêu chuẩn thị trường. “Bà con nông dân và doanh nghiệp cần phải thay đổi tư duy, cần hiểu rằng thị trường Trung Quốc ngày nay cũng khó tính như Nhật Bản, EU hay Mỹ; sản phẩm phải chất lượng và truy xuất được nguồn gốc thì mới duy trì xuất khẩu bền vững”, ông Nguyên nói.

Các chuyên gia nhận định hiện nay trong tương quan với Thái Lan, lợi thế của VN về mùa vụ không còn rõ nét vì họ cũng trồng sầu riêng vụ nghịch. Để ngành hàng này phát triển bền vững vẫn cần phải tập trung vào việc nâng cao chất lượng. Đó mới chính là lợi thế cạnh tranh quan trọng nhất. Thêm vào đó, trên thị trường Trung Quốc sầu riêng không còn là cuộc đua song mã giữa Thái Lan và VN mà còn có nhiều nguồn cung khác như Philippines, Campuchia hay Malaysia và cả sản phẩm nội địa của Trung Quốc.