Giảm gánh nặng tiền đất cho người dân, doanh nghiệp

Theo TS Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế tài nguyên và môi trường TP.HCM, Nghị định 230 điều chỉnh cho 11 đối tượng, trong đó nổi bật nhất là bổ sung các trường hợp được miễn, giảm tiền sử dụng đất vì mục tiêu an sinh xã hội.

Ảnh: T.N

Theo đó, toàn bộ người thuê đất trả tiền hằng năm được giảm 30% tiền thuê đất. Một thay đổi quan trọng khác là yêu cầu phân bổ tiền thuê đất được giảm đối với các chủ đầu tư hạ tầng khu công nghiệp, cụm công nghiệp, khu chế xuất. Trong vòng 30 ngày kể từ khi có quyết định, số tiền giảm phải được phân bổ đều cho các doanh nghiệp thuê đất trong dự án. Trường hợp chủ đầu tư không thực hiện theo quy định này thì không được hưởng chính sách giảm tiền thuê đất theo quy định. Mức giảm được tính trực tiếp trên số tiền thuê đất phải nộp năm 2025 theo thông báo thu hoặc theo quy định pháp luật. Chính sách không áp dụng với khoản nợ cũ, tiền chậm nộp và không tính trên phần đã được giảm của năm 2024.

“Khác với những năm trước, chính sách miễn, giảm tiền sử dụng đất, tiền thuê đất lần này có phạm vi bao trùm, mở rộng cho nhiều đối tượng hơn, kể cả người sử dụng đất chưa hoàn thiện hồ sơ pháp lý, không thuộc diện ưu đãi hay đã hết thời hạn miễn giảm”, TS Phạm Viết Thuận cho hay.

Đặc biệt, Nghị định 230 khi ban hành đã có hiệu lực ngay lập tức và điều này được đánh giá là cởi mở và kịp thời, giúp hàng chục ngàn hộ dân cũng như nhiều doanh nghiệp giảm bớt áp lực tài chính trong bối cảnh kinh tế còn nhiều khó khăn.

Theo luật sư Trần Minh Cường (Đoàn luật sư TP.HCM), việc miễn tiền sử dụng đất cho các hộ gia đình có ý nghĩa rất lớn, nhất là với những hộ dân vừa trải qua di dời, mất mát do thiên tai, chi phí để có một mái nhà kiên cố là gánh nặng. Chính sách miễn tiền sử dụng đất giúp họ bớt lo lắng, tập trung dựng lại cuộc sống mới ổn định hơn. Tương tự, trong bối cảnh chi phí sản xuất leo thang, dòng vốn kinh doanh căng thẳng, việc giảm tiền thuê đất được ví như “liều thuốc trợ lực” cho doanh nghiệp. Số tiền được giảm sẽ giúp họ có thêm nguồn lực để duy trì hoạt động, mở rộng đầu tư sản xuất và quan trọng hơn là giữ việc làm cho người lao động.

Quy định chỉ áp dụng cho số tiền thuê đất của năm 2025, không bao gồm nợ cũ hay tiền chậm nộp của Nghị định cũng tránh tình trạng “trông chờ xóa nợ”, đồng thời bảo đảm công bằng giữa các doanh nghiệp. Ngoài ra, nếu sử dụng đất không đúng mục đích hoặc phân bổ ưu đãi sai, đơn vị phải hoàn trả toàn bộ số tiền được giảm, kèm tiền chậm nộp. Như vậy, quy định này vừa tạo thuận lợi, vừa giữ kỷ cương tài chính.

Vẫn cần sửa Nghị định 103 theo hướng giảm thu

TS Trần Việt Anh, Phó hiệu trưởng phụ trách Trường ĐH Hùng Vương TP.HCM, kỳ vọng sức lan tỏa của Nghị định 230 khi chính sách này sẽ giúp hàng chục ngàn hộ dân vùng ngập lũ, làng chài được an cư trong những mái nhà kiên cố, thay vì tiếp tục sống trong cảnh bất an. Còn với doanh nghiệp, khoản giảm 30% tiền thuê đất không chỉ là hỗ trợ trước mắt, mà còn tạo thêm niềm tin vào môi trường đầu tư, thúc đẩy họ mạnh dạn mở rộng hoạt động, đóng góp trở lại cho nền kinh tế. Nghị định 230 vì thế được xem là “cú hích” về chính sách đất đai, vừa kịp thời, vừa thiết thực, giảm gánh nặng cho người dân, tiếp sức cho doanh nghiệp và xa hơn là tạo nền tảng ổn định, phát triển bền vững cho nền kinh tế.

“Chính sách này không chỉ giúp doanh nghiệp và hộ kinh doanh hạ chi phí, mà còn tạo sự rõ ràng, minh bạch trong thực thi. Điểm quan trọng là ưu đãi sẽ được phân bổ đến cả doanh nghiệp thuê lại đất trong khu công nghiệp, thay vì chỉ dừng ở cấp chủ đầu tư như trước. Việc ban hành Nghị định 230 cho thấy định hướng điều hành linh hoạt của Chính phủ, gắn chính sách đất đai với mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ sản xuất kinh doanh. So với Nghị định 87/2024 với phạm vi hẹp, lần điều chỉnh này có tác động rộng và trực tiếp hơn, thể hiện rõ vai trò của đất đai như công cụ điều tiết và hỗ trợ phát triển kinh tế – xã hội”, TS Trần Việt Anh nói.

Ngay sau khi Nghị định 230 ban hành và có hiệu lực, ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, đã gửi đến các doanh nghiệp văn bản khẳng định đây là một tin vui bởi sẽ giảm được 1/3 gánh nặng tiền thuê đất, vốn đã tăng như vũ bão những năm gần đây. Đơn cử trường hợp một công ty thuê 11.000 m² đất ở cảng Khánh Hội (TP.HCM), nếu với cách tính hiện hành phải nộp gần 21 tỉ đồng, nhưng năm 2025 được giảm 30% là gần 6,3 tỉ đồng, tức doanh nghiệp chỉ còn phải nộp gần 15 tỉ đồng.

Tuy nhiên, theo ông Châu, Nghị định 230 cũng chưa giải quyết được gốc rễ vấn đề vướng mắc, khó khăn của doanh nghiệp mà Nghị định 103 đang đưa ra là mức thu quá cao từ 0,5% đến 3% so với bảng giá đất trong khi bảng giá đất ngày càng cao. Điển hình như công ty nói trên, năm 2022 tiền thuê đất phải trả là 3,3 tỉ đồng, đến năm 2023 con số này đã tăng lên 7,7 tỉ đồng và năm 2025 dù được giảm 30% họ vẫn phải đóng số tiền gấp đôi với năm trước. Mức giảm này cũng chỉ được áp dụng trong năm 2025, những năm sau đó không biết sẽ như thế nào khi còn phụ thuộc quan điểm của Bộ Tài chính.

Chính vì vậy, theo ông Lê Hoàng Châu, cần sửa Nghị định số 103/2024/NĐ-CP theo hướng giảm tỷ lệ % giá đất tính tiền thuê đất hàng năm xuống còn từ 0,25-1,5% giá đất của bảng giá đất. Như trước đây tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (cũ) và TP.HCM thu chỉ từ 0,5 – 1,5%, còn tỉnh Bình Dương (cũ) chỉ thu từ 0,25 – 1%.

Nhiều đề xuất cũng cho rằng các địa phương, trong đó có TP.HCM, cần rà soát lại bảng giá đất đang áp dụng vì quá cao, bất hợp lý. Do quá cao nên tiền thuê đất, tiền sử dụng đất của người dân và doanh nghiệp cũng cao ngất ngưởng. Từ đó dẫn đến tình trạng doanh nghiệp phải trả lại dự án, người dân ồ ạt rút hồ sơ chuyển mục đích sử dụng đất từ đất nông nghiệp lên đất ở.