Du lịch hướng tới doanh thu triệu tỉ đồng

Theo số liệu từ Cục Thống kê, trong 8 tháng năm 2025, khách quốc tế đến VN đạt gần 14 triệu người, tăng gần 22% so cùng kỳ năm trước. Tính riêng tháng 8, hơn 1,68 triệu lượt khách đã nhập cảnh VN, tăng 8% so với tháng 7 và cao nhất so với các tháng 8 những năm trước.

ẢNH: BÁ DUY

Cục Du lịch quốc gia VN đánh giá dù vẫn đang mùa thấp điểm du lịch quốc tế nhưng kết quả tăng trưởng tích cực trong tháng 7 và 8 vừa qua đã cho thấy những tín hiệu khả quan cho thị trường du lịch inbound. Động lực tăng trưởng đến từ châu Âu (tăng 33,2%), châu Á (tăng 21,3%), Úc (tăng 14%), châu Mỹ (tăng 9,1%) và châu Phi (tăng 4,7%). Các thị trường lớn ghi nhận tốc độ tăng trưởng cao, trong đó có Trung Quốc (tăng 44,3%), Nhật Bản (17,1%), Ấn Độ (42,2%), Campuchia (50,7%). Đặc biệt, thị trường Nga tiếp tục tăng trưởng rất nhanh (164,9%).

Không chỉ có lượng khách tăng cao trong tháng 8, kỳ nghỉ lễ 2.9 vừa qua, ngành du lịch cũng ghi nhận lượng khách tăng cao trên cả nước. Số liệu của Cục Du lịch quốc gia VN, trong 4 ngày nghỉ lễ (từ 30.8 – 2.9), ước tính ngành du lịch cả nước đã phục vụ khoảng 5,5 triệu lượt khách, tăng 83,3% so với cùng kỳ năm 2024. Tính chung 8 tháng, đã có 106 triệu lượt khách nội địa đi du lịch trong nước. Tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8 diễn ra sáng 6.9 với sự chủ trì của Thủ tướng Phạm Minh Chính, du lịch tiếp tục được đánh giá là một trong 9 điểm sáng KT-XH với mức tăng trưởng ấn tượng.

ẢNH: BÁ DUY

Đà tăng trưởng mạnh của cả khách quốc tế và nội địa từ đầu năm đến nay đã giúp ngành du lịch VN mang về 707.000 tỉ đồng doanh thu. Đây là con số rất ấn tượng, bởi đến hết năm 2024, tổng thu từ khách du lịch của VN mới đạt khoảng 840.000 tỉ đồng. Đó là số tiền thu được từ hơn 17,5 triệu lượt khách quốc tế và 110 triệu lượt khách nội địa. Ngay cả năm hoàng kim của ngành du lịch trước đại dịch (2019), hết 12 tháng VN cũng chỉ “bỏ túi” được 755.000 tỉ đồng từ 18 triệu lượt khách quốc tế và 85 triệu lượt khách nội địa. Còn gần 4 tháng cuối năm 2025 cũng là giai đoạn cao điểm khách quốc tế, nếu VN vẫn giữ đà tăng trưởng mạnh như hiện nay, đạt mục tiêu đón 25 triệu lượt khách quốc tế và 130 triệu lượt khách nội địa thì doanh thu triệu tỉ đồng sẽ nằm trong tầm tay.

Mức độ đóng góp của ngành du lịch vào tăng trưởng kinh tế cho thấy du lịch đang ngày càng phát huy tốt vai trò của một ngành kinh tế tổng hợp tạo lan tỏa mạnh mẽ. Đây là “trái ngọt” bước đầu kể từ khi các địa phương nói riêng cùng cả nước nói chung quyết liệt định hướng phát triển du lịch chuyển từ lượng sang chất, chữa triệt để căn bệnh trầm kha khách đến nhiều, chi tiêu không bao nhiêu của du lịch Việt nhiều năm qua.

Niên giám thống kê 2024 do Bộ Tài chính vừa phát hành cũng cho thấy bước tiến vượt bậc về chi tiêu của du khách quốc tế khi tới VN so với giai đoạn trước. Nếu như ở Niên giám thống kê 2022, chi tiêu bình quân một lượt khách quốc tế đến VN chỉ tăng nhẹ từ mức 1.141,5 USD năm 2017 lên 1.151,8 USD năm 2019 thì đến 2023 đã tăng mạnh lên 1.449,7 USD. Đáng chú ý, trong khi các phần lưu trú, ăn uống, đi lại, mua sắm hàng hóa, y tế… không ghi nhận quá nhiều biến động thì phần chi khác lại chiếm tỷ lệ cơ cấu cao nhất và tăng mạnh nhất, từ 8,1% năm 2017 và 9,5% năm 2019 lên 18,6% năm 2023.

Còn nhiều dư địa để du khách tiêu tiền

Mặc dù đã ghi nhận thành quả đáng mừng, song nếu so với nhiều quốc gia trong khu vực, mức chi tiêu bình quân trên đầu khách quốc tế của VN vẫn còn khá khiêm tốn. Theo phân tích từ một số nghiên cứu du lịch quốc tế, năm 2024 chi tiêu trung bình của một du khách quốc tế tại VN đạt khoảng 1.200 USD cho một chuyến đi, trong khi tại Thái Lan là 1.800 USD, Malaysia khoảng 1.500 USD, còn Singapore vượt trội với mức 2.000 – 2.500 USD. Khoảng cách lớn này cho thấy dù VN hấp dẫn về cảnh quan, văn hóa, giá cả phải chăng và an toàn; song khả năng khai thác hầu bao của du khách chưa tương xứng với tiềm năng.

ẢNH: MẠNH CƯỜNG

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (ĐH Kinh tế TP.HCM) chỉ ra rằng du lịch VN bứt phá về số lượng nhưng phần lớn chi tiêu của khách tập trung vào những nhu cầu cơ bản như ăn uống và lưu trú. Các dịch vụ có biên lợi nhuận cao hơn như mua sắm, vui chơi giải trí về đêm hay các trải nghiệm văn hóa nghệ thuật đặc sắc chưa được đầu tư đúng mức. “Chúng ta có lượng khách dồi dào nhưng hiệu quả kinh tế lại không cao vì thiếu những sản phẩm và dịch vụ khiến du khách muốn rút ví thêm. Nếu không sớm cải thiện, VN sẽ khó thoát mác điểm đến “rẻ và đẹp”, không phải là nơi kích hoạt mạnh mẽ tiêu dùng và xuất khẩu tại chỗ”, ông Huân nhấn mạnh.

Thực tế cho thấy nhiều khách quốc tế đến VN thường đi theo tour trọn gói, thời gian ngắn, mức chi tiêu được phân bổ vào vé máy bay, khách sạn và một vài bữa ăn đặc sản. Trong khi đó, những hoạt động được kỳ vọng đem lại nguồn thu lớn như mua sắm hàng hóa, trải nghiệm văn hóa hoặc giải trí ban đêm lại chưa thật sự hấp dẫn. So sánh với Bangkok, Kuala Lumpur hay Singapore…, những trung tâm du lịch vốn dĩ gắn liền với các khu phố mua sắm, show nghệ thuật, dịch vụ chăm sóc sức khỏe cao cấp, có thể thấy VN vẫn thiếu những điểm nhấn đủ mạnh để giữ chân khách lâu hơn và khuyến khích họ chi tiêu nhiều hơn.

Một yếu tố khác không thể bỏ qua là vai trò “xuất khẩu tại chỗ” của du lịch. Khi một khách quốc tế đến VN và chi tiêu cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ, ẩm thực đặc trưng, hay thậm chí cả sản phẩm công nghệ…, giá trị không chỉ dừng ở du lịch mà còn lan tỏa sang các ngành sản xuất, nông nghiệp và công nghiệp sáng tạo. Tuy nhiên, các sản phẩm lưu niệm hiện vẫn khá đơn điệu, chủ yếu là hàng thủ công truyền thống hoặc quà lưu niệm giá rẻ, trong khi những dòng sản phẩm cao cấp, gắn liền với thương hiệu quốc gia và đủ sức cạnh tranh quốc tế còn thiếu vắng. Điều này khiến cơ hội biến du lịch thành kênh xuất khẩu hữu hiệu chưa được tận dụng tối đa.

Các chuyên gia du lịch cho rằng để nâng mức chi tiêu của du khách, VN cần tạo ra những trải nghiệm toàn diện, chạm tới nhu cầu cao cấp hơn. Một bữa tiệc âm nhạc, một show diễn ánh sáng ngoài trời, một khu phố mua sắm hay ẩm thực quy mô quốc tế, hay những gói du lịch nghỉ dưỡng kết hợp chăm sóc sức khỏe và thể thao, đều là những dịch vụ có thể khiến du khách sẵn sàng chi thêm.

Đột phá chính sách để du lịch trỗi dậy

Là ngành kinh tế tổng hợp, du lịch luôn được đánh giá là đòn bẩy hữu hiệu để mang lại tác động lan tỏa cho nhiều ngành kinh tế khác. Không chỉ tiêu dùng, dịch vụ mà bất động sản, hạ tầng… cũng có thể khởi sắc ngay nếu có các hoạt động du lịch sôi động. Đó là lý do vì sao Chính phủ thời gian qua đã liên tục điều chỉnh nhiều chính sách đột phá về visa với kỳ vọng bứt tốc du lịch tại năm bản lề đưa VN bước vào kỷ nguyên phát triển mới.

Bà Đồng Thị Ngọc Ánh, Phó tổng giám đốc Tập đoàn Sun Group, đánh giá sự chuyển biến ngày càng tích cực và thuận lợi của chính sách visa là động lực rất lớn, củng cố niềm tin cho các doanh nghiệp (DN) như Sun Group đầu tư dài hạn trong phát triển du lịch. Nhờ chính sách thị thực ngày càng thông thoáng, các DN có thêm động lực và niềm tin để đầu tư, xây dựng các công trình, sản phẩm du lịch quy mô, đồng bộ và đẳng cấp tại các điểm đến trọng điểm của VN. Những sản phẩm mới hấp dẫn là yếu tố quan trọng để kéo khách đến đông hơn, ở lại lâu hơn và chi tiêu nhiều hơn.

Ấn tượng nhất là chính sách miễn visa với thời hạn 45 ngày cho công dân 12 quốc gia châu Âu có hiệu lực từ ngày 15.8 và miễn thị thực cho 6 nhóm khách ưu tiên như nhà khoa học, giới đầu tư, tỉ phú. Đây là bước đi chiến lược để thu hút các thị trường khách quốc tế chi tiêu cao như châu Âu, nơi du khách thường có xu hướng lưu trú dài ngày và đối tượng khách tỉ phú, giới đầu tư mà VN đã nhắm đến từ lâu. Chính sách miễn thị thực 45 ngày sẽ tạo động lực cho du khách quốc tế lựa chọn VN như một điểm đến lưu trú dài hạn.

“Với những chính sách visa mới đúng và trúng, VN đang có đầy đủ tiềm năng để cạnh tranh sòng phẳng với cường quốc du lịch Thái Lan, đưa du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn như chỉ đạo của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, để có thể hiện thực hóa mục tiêu này, chúng ta vẫn cần cải thiện nhiều điều hơn nữa”, bà Ngọc Ánh nêu quan điểm.

Theo lãnh đạo Sun Group, hiện nay nhiều điểm đến của VN đã chú trọng đầu tư cho sản phẩm du lịch ngày càng mới mẻ, đẳng cấp như Phú Quốc, Đà Nẵng, Hà Nội, Sa Pa… Tuy nhiên, xét tổng thể thì chúng ta vẫn còn thiếu các sản phẩm du lịch cao cấp và sản phẩm du lịch văn hóa thực sự đẳng cấp mang dấu ấn đặc trưng bản địa. VN là một điểm đến giàu tiềm năng với tài nguyên thiên nhiên phong phú và di sản văn hóa đồ sộ, đa dạng. Việc khai thác các giá trị văn hóa độc đáo của từng địa phương không chỉ tạo ra sản phẩm du lịch độc đáo, khác biệt, mà còn góp phần bảo tồn và phát huy di sản văn hóa dân tộc, đồng thời thúc đẩy quá trình phát triển công nghiệp văn hóa, bắt kịp xu hướng thế giới. Để nâng cao vị thế cạnh tranh trên bản đồ du lịch quốc tế, việc đầu tư phát triển các sản phẩm du lịch cao cấp, đặc biệt du lịch văn hóa, là một xu hướng tất yếu nhằm hướng đến sự phát triển bền vững. VN cần phát triển sản phẩm du lịch cao cấp, hướng tới đối tượng khách hạng sang, chi tiêu cao như các khu nghỉ dưỡng sang trọng, các khu phức hợp vui chơi giải trí đồng bộ, sân golf cao cấp và các sản phẩm du lịch văn hóa mang dấu ấn bản địa song vẫn đảm bảo đẳng cấp và khác biệt…

Chủ tịch Vietravel Corporation Nguyễn Quốc Kỳ nhấn mạnh mặc dù từ trung ương đến địa phương đều thấy rõ tầm quan trọng của ngành du lịch, song thực tế sự đầu tư trực tiếp còn quá ít ỏi. Ngoài việc triển khai những chính sách visa mới mang tính thử nghiệm, chưa có chính sách tạo sản phẩm đột phá. Bên cạnh đó, ngành du lịch vẫn loay hoay với câu chuyện xúc tiến, quảng bá mà không có tiền. Quỹ đầu tư phát triển du lịch có nhưng hoạt động như ngân sách nhà nước, muốn dùng được vừa khó vừa chậm. Cơ quan xúc tiến du lịch tại nước ngoài thì nói mãi vẫn chưa thực hiện được. Địa phương nào cũng nêu cao chủ trương ưu tiên phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn, nhưng kế hoạch giao đất, giao cơ sở vật chất thì vẫn cứ ì ạch làm theo trình tự của hết luật nọ đến quy định kia. Có những dự án cần nguồn đất nhưng DN chờ địa phương đấu giá tới 2 – 3 năm chưa xong. Đó chính là điển hình của những chiếc “vòng kim cô” cản trở sự phát triển của ngành du lịch.

“Chúng ta đặt mục tiêu cao, quyết tâm cao thì cũng đòi hỏi hành động phải mạnh mẽ, quyết liệt. Đây là lúc đất nước đang thay đổi toàn diện về thể chế, chính sách để vươn mình bước vào kỷ nguyên mới thì ngành du lịch cũng cần bước đột phá, thay đổi từ nhận thức, quan điểm tới chính sách, để du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn”, ông Nguyễn Quốc Kỳ nhấn mạnh.