“Trong kỷ nguyên số, các bạn trẻ được đứng trước rất nhiều cánh cửa, nhưng sẽ có những cánh cửa rất khó mở nếu như chúng ta không biết nuôi dưỡng trí tưởng tượng, niềm ngạc nhiên và thán phục…”.
Bên lề cuộc giao lưu do Viện Pháp tổ chức tại Đại sứ quán Pháp tại Hà Nội tối 23.9, trong một cuộc trò chuyện ngắn, nữ phi hành gia nổi tiếng đã dành riêng cho Thanh Niên những chia sẻ thú vị và độc đáo về AI và văn hóa đọc, về tầm quan trọng của việc nuôi dưỡng ước mơ trên bước đường trưởng thành của một con người, từ góc nhìn kỳ thú của một người từng hai lần được ngắm nhìn trái đất từ vũ trụ.
Nữ phi hành gia Claudie Haigneré trong cuộc trao đổi với Thanh Niên tại Hà Nội tối 23.9 Ảnh: Thủy Lê
TikTok sẽ làm trôi tuột trí tưởng tượng
Bà Claudie Haigneré bắt đầu sự nghiệp khoa học của mình với tư cách là bác sĩ chuyên khoa thấp khớp tại Bệnh viện Cochin (Paris), cho đến khi được CNES (Trung tâm Nghiên cứu vũ trụ quốc gia Pháp) tuyển chọn làm phi hành gia khoa học vào năm 1985. “Khi còn là một cô bé 12 tuổi, tôi đã ước mơ trở thành một phi hành gia, bắt đầu bằng những quyển truyện khoa học viễn tưởng mà tôi đọc được. Rất nhiều vì sao đã được thắp sáng trong đầu tôi để giúp tôi soi rọi ước mơ đó và suốt tuổi thơ của mình, tôi đã không ngừng nuôi dưỡng nó bằng sự tò mò và trí tưởng tượng…”, bà nói.
Dù sau đó bà trở thành một bác sĩ, nhưng không có nghĩa mơ ước đó chịu ngủ yên. Và cơ hội đã đến vào một ngày đẹp trời của tròn 40 năm trước, khi bà nhìn thấy tờ thông báo tuyển dụng được dán ở bệnh viện, nơi bà làm việc. Vị trí tuyển dụng cần đào tạo một nữ phi hành gia vốn đồng thời là một nhà khoa học. “Ngay lập tức, ước mơ cũ trong tôi trỗi dậy, và tôi đã nhanh chóng nắm bắt cơ hội ấy”, nữ phi hành gia danh tiếng nhớ lại.
Bà nhấn mạnh về sự cần thiết của một tâm thế sẵn sàng khi cần nắm bắt cơ hội: “Trong hành trình trở thành một phi hành gia của tôi cố nhiên có sự may mắn, nhưng quan trọng hơn cả là sự sẵn sàng nắm bắt cơ hội. Khi chúng ta không sẵn sàng, chúng ta sẽ không thể nắm bắt cơ hội”. Nữ phi hành gia cũng đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của trí tò mò và tưởng tượng – như một nguồn dưỡng chất nuôi dưỡng ước mơ và thúc đẩy con người ta đến với thành công. “Trong kỷ nguyên số, các bạn trẻ được đứng trước rất nhiều cánh cửa. Nhưng đừng quên, sẽ có những cánh cửa rất khó mở, nếu như chúng ta không biết nuôi dưỡng trí tưởng tượng, niềm ngạc nhiên và thán phục…”, bà chia sẻ.
Đồng tình với phóng viên Thanh Niên về mối lo con trẻ nếu chỉ suốt ngày cắm mặt vào truyện tranh và TikTok có thể bị bào mòn trí tưởng tượng, nữ phi hành gia khẳng định: “Là một nhà khoa học, tôi tin rằng sách vở đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong việc giúp nuôi dưỡng cảm xúc và trí tưởng tượng của con người. Vì khi đọc sách, chúng ta dành thời gian rất lâu và rất sâu cho nó, thực sự đắm chìm trong thế giới đó. Nó rất khác với việc chúng ta lướt mạng xem những video ngắn, nhanh và cảm xúc vì thế cũng dễ dàng trôi tuột và qua đi rất nhanh”, bà nói.
Giá trị của sự trầm trồ
Nhà du hành thuộc về 13% phụ nữ trên thế giới trở thành nữ phi hành gia nói về những cảm xúc của bà trong hai lần được may mắn chiêm ngưỡng Trái đất từ vũ trụ: “Thật khó mà định hình nổi ý nghĩ của mình lúc ấy, khi bạn quay quanh trái đất ở tốc độ 28.000 km/h và sau đó là rơi tự do suốt 90 phút, trong môi trường phi trọng lực. Nhưng cảm giác lúc đó phải nói là vô cùng kỳ diệu. Sự xúc động khiến tôi không có đủ từ để miêu tả nó. Tôi cảm giác như mình đang được nhìn thấy rõ từng “mạch máu, thớ thịt” của Trái đất, vẻ đẹp khôn cùng của nó; đồng thời cũng cảm nhận rõ hơn bao giờ sự dễ tổn thương của nó, những mối nguy hại có thể xảy đến với nó trước sức mạnh vô biên của các hiện tượng tự nhiên…”.
“Từ vũ trụ, tôi như nhìn thấy rõ từng ‘mạch máu, thớ thịt’ của trái đất…”, nữ phi hành gia Claudie Haigneré chia sẻ Ảnh: T.L
Nữ phi hành gia vì thế đánh giá cao giá trị của sự trầm trồ: “Vào thời của tôi, những cuốn truyện khoa học viễn tưởng thường viết về những điều mà con người chưa với tới được với khao khát biến nó thành hiện thực. Nhưng giờ đây, những bộ phim về khoa học viễn tưởng lại chủ yếu nói về những thảm họa tự nhiên, thảm họa năng lượng…, đem tới một cái nhìn khá là đen tối về thế giới, khiến người ta chỉ muốn ngay lập tức chui vào hầm trú ẩn. Tôi nghĩ không nên như thế. Văn học nghệ thuật hãy nên là những điều đẹp đẽ giúp khơi dậy trí tưởng tượng, niềm ngạc nhiên và sự trầm trồ để con người có đủ dưỡng chất nuôi dưỡng ước mơ”.
Bà Claudie Haigneré cho rằng, một trong những điều quan trọng của con người, đấy là duy trì và làm giàu trí tưởng tượng. “Làm sao để người ta mãi giữ được sự ngạc nhiên trước cuộc sống này, khi nhịp sống quá hối hả hôm nay với quá nhiều mối bận tâm có thể khiến chúng ta đánh mất đi niềm ngạc nhiên cần có để cảm nhận cuộc đời một cách thi vị nhất”, bà nói với Thanh Niên.
Nữ phi hành gia cho biết, trong các cuộc trò chuyện truyền cảm hứng, bà rất thích kể cho các bạn trẻ nghe về những điều kỳ diệu trên bầu trời và cả về sự phức tạp trên mặt đất, để từ đó cho thấy, việc khám phá không gian sẽ giúp mang lại điều gì và làm sao để có thể đi xa hơn. “Khi đi làm nhiệm vụ ngoài không gian, tôi càng ý thức mạnh mẽ rằng, trái đất là tài sản chung, đại dương là tài sản chung, phải bằng mọi cách bảo vệ bằng được tài sản chung đó”, nữ phi hành gia chia sẻ.
Bà Claudie Haigneré khích lệ người trẻ, đặc biệt là phụ nữ: “Hãy mơ lớn và đừng ngần ngại mở các cánh cửa! Quan trọng là phải có ước mơ. Tôi lúc nào cũng mơ ước chạm được vào mặt trăng và các vì sao. Tôi thấy trái đất lúc nào cũng đẹp và luôn khao khát khám phá vẻ đẹp của nó, luôn tự hỏi mình cần để lại gì trên trái đất này cho thế hệ mai sau…”.
Nữ phi hành gia đồng thời là nhà khoa học không quên đề cập tới AI: “AI thường được hiểu là trí tuệ nhân tạo nhưng khi con người biết sử dụng AI một cách đúng nghĩa thì AI lúc đó cần được hiểu là trí tuệ tăng cường. AI vô cùng cần thiết và quan trọng, đặc biệt là đối với phi hành đoàn, khi họ ra ngoài vũ trụ thực hiện những chuyến thám hiểm. Trong một môi trường mà ngay cả những động tác đơn giản nhất cũng trở nên phức tạp và ở một nơi mà phi hành đoàn buộc phải đưa ra những quyết định độc lập, phải tự xử lý rất nhiều vấn đề, thì họ rất cần AI hỗ trợ để có được những quyết định nhanh, đúng đắn. Vấn đề là cần biết cách làm chủ AI để mọi việc được kiểm soát tốt nhất có thể mà không gây hệ lụy, và muốn thế, trước hết phải đừng sợ nó!”.
Nguyên Bộ trưởng phụ trách Các vấn đề châu Âu cũng chia sẻ với Thanh Niên về vấn đề quan trọng nhất ở châu Âu hiện nay: “Việc thành lập liên minh EU theo tôi là một trong những ý tưởng đẹp, giúp mang lại nhiều lợi ích kép cho các quốc gia trực thuộc, cũng như khiến tiếng nói của nó trở nên giàu ảnh hưởng hơn. Nhưng trước những vấn đề nóng trong khu vực cũng như trên thế giới, tôi nghĩ EU cần phải hành động nhanh hơn nữa để mau chóng tìm được tiếng nói chung ngay trong chính sự đa dạng của các quốc gia trực thuộc”.
Bà Claudie Haigneré là bác sĩ chuyên khoa thấp khớp, nhà nghiên cứu và phi hành gia, đồng thời là nữ phi hành gia Pháp đầu tiên bay vào vũ trụ (các nhiệm vụ không gian năm 1996 và 2001). Bà từng giữ chức Bộ trưởng phụ trách Nghiên cứu (2002 – 2004) và Bộ trưởng phụ trách Các vấn đề châu Âu (2004 – 2005). Bà cũng đứng đầu hệ thống Universcience và hai trung tâm khoa học trực thuộc (Điện Khám phá và Thành phố Khoa học) trong 6 năm (2009 – 2015). Trong Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA), với cương vị cố vấn Tổng giám đốc, bà tập trung vào chính sách không gian châu Âu và các chương trình thám hiểm mặt trăng cho đến năm 2020. Là thành viên Viện Công nghệ Pháp (Académie des Technologies), bà đã đóng góp vào nhiều nhóm công tác chuyên về đổi mới sáng tạo.
Tại TP.HCM, vào 17 giờ 30 ngày 25.9 tại AWS Event Hall, tòa nhà Bitexco, bà Claudie Haigneré và bà Tôn Nữ Thị Ninh – nguyên đại sứ Việt Nam tại Liên minh châu Âu và Vương quốc Bỉ cùng một số diễn giả – những gương mặt tiên phong trong lĩnh vực khoa học, công nghiệp, ngoại giao sẽ có buổi trò chuyện chủ đề “Những người phụ nữ truyền cảm hứng – Góc nhìn đa chiều về lãnh đạo, khoa học và đổi mới”.
Nguồn: thanhnien.vn
