Thông tư 14 của Ngân hàng Nhà nước được kỳ vọng sẽ đưa chuẩn mực an toàn vốn của hệ thống ngân hàng lên một bậc cao hơn.
Thông tư 14 – Lợi thế cạnh tranh cho ngân hàng có chiến lược vốn bền vững
Thông tư 14 của Ngân hàng Nhà nước chính thức có hiệu lực mới đây để thay thế thông tư số 41, được kỳ vọng sẽ đưa chuẩn mực an toàn vốn của hệ thống ngân hàng lên một bậc cao hơn. Điểm nhấn chính của thông tư này xoay quanh tỷ lệ an toàn vốn CAR, tức là tỷ lệ Vốn tự có/Tài sản có trọng số rủi ro của ngân hàng. Có thể hiểu đây như một bộ đệm vốn an toàn để phòng khi bất trắc rủi ro xảy ra với các tổ chức tín dụng. Theo quy định ở thông tư cũ, thông tư 41, tỷ lệ CAR tối thiểu mà ngân hàng phải đạt là 8%.
Tuy nhiên, theo quy định tại thông tư 14 tới đây, bộ đệm này sẽ phải dầy hơn đáng kể, nâng lên mức 10,5% vào năm 2030. Đó là chưa kể theo thông tư mới, các cấu phần khác nhau của bộ đệm vốn cũng phải tuân theo các tỷ lệ tối thiểu khác nhau. Nôm na như một bài kiểm tra định kỳ đối với các ngân hàng: Trước chỉ cần vượt qua một bài duy nhất mang tên CAR, còn bây giờ phải thêm cả nhiều bài thi thành phần khác.
Không chỉ số vốn, mà cả chất lượng vốn cũng phải được cải thiện, thông qua việc quy định các hệ số rủi ro tương ứng với một số lĩnh vực cụ thể, đặc biệt là bất động sản thương mại. Như vậy, thông tư 14 có thể tạo ra thêm nhiều lợi thế cạnh tranh hơn cho các ngân hàng theo đuổi chiến lược tăng trưởng tài sản bền vững.
Số ít ngân hàng đã chủ động đăng ký sớm áp dụng thông tư 14. Tuy nhiên, để được phép áp dụng các hệ số rủi ro sát nhất với tập khách hàng của mình, thay vì mức chung do Ngân hàng Nhà nước đặt ra, ngân hàng phải tự chuẩn bị kho dữ liệu kéo dài từ 5-7 năm, đồng thời xây dựng mô hình nội bộ để báo cáo Ngân hàng Nhà nước (NHNN).
Ông Tống Trần Hiếu – Trưởng phòng, Phòng Quản lý Rủi ro Tích hợp, Vietcombank cho biết: “Một trong những điểm nổi bật của thông tư 14 là việc NHNN cho phép các ngân hàng thương mại sử dụng các mô hình nội bộ để ước lượng các tham số về xác suất vỡ nợ khách hàng, tổn thất của khách hàng tại thời điểm vỡ nợ, dư nợ của khách hàng tại thời điểm vỡ nợ, qua đó giúp cho ngân hàng có thể ước lượng được các hệ số rủi ro sát hơn với danh mục tín dụng của mình”.
Ông Nguyễn Tiến Dũng – Trưởng Phòng Phân tích cổ phiếu, MBS chia sẻ: “Việc áp dụng quy định mới có thể gây áp lực nhất định với một số ngân hàng nhỏ và trung bình. Ngược lại, đối với một số ngân hàng quốc doanh hoặc tư nhân có đệm vốn dày sẽ ít chịu tác động, thậm chí có khả năng cạnh tranh tốt hơn”.
Tuỳ theo từng thời kỳ, NHNN còn được phép tăng yêu cầu CAR thêm tối đa 2,5%. Tức là thay vì mức 10,5%, yêu cầu CAR có thể lên đến 13%. Đây được ví như một chiếc phanh tín dụng của cơ quan quản lý, hãm lại dòng vốn bơm ra thị trường khi cần thiết. Cùng với đó, các lĩnh vực như bất động sản thương mại sẽ bị áp hệ số rủi ro cao hơn hẳn, buộc ngân hàng phải thay đổi chiến lược.
Ông Phạm Quang Thắng – Phó Tổng giám đốc Ngân hàng Techcombank nêu ý kiến: “Chúng ta phải xây dựng được tài sản, phân bổ hợp lý để làm sao cơ cấu tài sản đó mang lại hiệu quả cao nhưng phải có sự an toàn và nó thể hiện được chiến lược phát triển, chiến lược khách hàng, chiến lược tài sản hiệu quả nhưng phải bền vững”.
Điểm quan trọng nhất của thông tư 14 được đánh giá là đã đưa chuẩn mực vốn và tín dụng của hệ thống ngân hàng tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế.
Ông Trần Đức Anh – Giám đốc Vĩ mô và Chiến lược, KBSV nhận định: “Điểm quan trọng nhất là thông tư 14 ban hành giúp chúng ta tiệm cận với tiêu chuẩn BASEL III và hướng tới tương lai áp dụng hệ số CAR tính toán theo thông tư 14, cùng một số hệ số khác để làm cơ sở cấp room tín dụng cho các ngân hàng thương mại, thay vì cơ chế cấp room của NHNN ngay từ đầu năm như ở thời điểm hiện tại”.
Về dài hạn, thông tư này sẽ là nền tảng để hệ thống ngân hàng nâng cao khả năng chống chịu, hội nhập sâu hơn với thị trường quốc tế và góp phần đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô.
Định hướng nắn dòng chảy tín dụng, sao cho việc mở rộng tín dụng phải gắn liền với bảo đảm an toàn vốn vay
Mở rộng tín dụng phải bảo đảm an toàn vốn vay
Trong bối cảnh Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng GDP cao không chỉ cho năm nay mà cho cả giai đoạn tới, việc nâng cao năng lực vốn của hệ thống ngân hàng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Nhưng quan trọng hơn còn là định hướng nắn dòng chảy tín dụng, sao cho việc mở rộng tín dụng phải gắn liền với bảo đảm an toàn vốn vay.
Thông tư 14 đưa ra những cách tính hệ số rủi ro khác nhau cho từng nhóm lĩnh vực. Riêng đối với cho vay bất động sản, hệ số rủi ro được phân ra nhiều trường hợp, như khách hàng vay mua nhà ở xã hội có hệ số rủi ro từ 20% đến 50%, còn nếu vay nhà ở thương mại thì từ 60 – 150%, tùy thuộc vào nguồn tiền trả nợ của khách hàng vay.
TS. Đỗ Thị Thu Hà – Phó Trưởng bộ môn Kinh doanh Ngân hàng, Khoa Ngân hàng, Học viện Ngân hàng cho biết: “Các hệ số rủi ro cao đối với bất động sản có dấu hiệu đầu cơ như các trường hợp mua bất động sản thứ hai hoặc mua các dự án thương mại hoặc có dấu hiệu đầu cơ bất động sản để có thể nắn dòng vốn tín dụng chảy vào các ngành sản xuất, phục vụ sản xuất kinh doanh nhiều hơn”.
Áp dụng các hệ số an toàn theo các nhóm rủi ro cho vay khác nhau, các chuyên gia cho rằng, cách này cũng buộc các Ngân hàng thương mại phải cân nhắc chính sách cấp tín dụng, tránh bị đọng nhiều vốn do phải bảo đảm các tỷ lệ an toàn. Do đó, nếu cho vay các lĩnh vực ưu tiên, sản xuất kinh doanh có hệ số rủi ro thấp, ngân hàng sẽ tối ưu được hiệu quả sử dụng vốn.
TS. Lê Hồng Thái – Khoa Tài chính Ngân hàng, Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội nhận định: “Khi hệ số an toàn vốn cao, dư địa tín dụng của tôi có thể giải ngân cho các đơn vị, nhóm ngành không quá dư dả. Ngân hàng phải tập trung chiến lược cho vay của mình, cho vay vào nhóm ngành nào, đối tượng nào, chứ không thể cho vay một cách dàn trải như trước được”.
Những ngân hàng chú trọng tới các quy định an toàn vốn, bảo đảm nắn dòng tín dụng đi đúng hướng, cho các lĩnh vực ưu tiên, thường sẽ được đánh giá xếp hạng tốt hơn. NHNN cũng cho biết sẽ tăng cường giám sát, để bảo đảm tăng tín dụng đi đôi với chất lượng, an toàn tín dụng.
Ông Phạm Chí Quang – Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nêu ý kiến: “Văn bản chỉ đạo và làm việc với các tổ chức tín dụng để cảnh báo các tổ chức tín dụng trong phân bổ, tăng trưởng tín dụng cao nhưng phải đạt được hiệu quả cũng như chất lượng tín dụng. Với tình hình như vậy, NHNN trong thời gian tới sẽ liên tục rà soát, chỉ đạo các tổ chức tín dụng cân nhắc, đặc biệt lưu ý đối với việc phân bổ tín dụng vào các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro, để tránh việc nợ xấu phát sinh trong thời gian tới”.
Đáng chú ý tại thông tư 14, ngân hàng chỉ được phân chia lợi nhuận còn lại bằng tiền mặt, bao gồm cổ tức, khi duy trì đủ các tỷ lệ an toàn vốn. Đây là quy định hoàn toàn mới nhằm đặt ưu tiên an toàn vốn trước khi ngân hàng có thể chia sẻ lợi nhuận với cổ đông.
Ưu tiên an toàn vốn, tiến gần hơn tới chuẩn mực quốc tế – là tinh thần chung của thông tư 14. Theo cập nhật của NHNN, tới thời điểm này mới chỉ có một số ngân hàng chủ động đăng ký áp dụng thông tư 14. Với những ngân hàng còn chưa sẵn sàng, sẽ có 4 năm để tăng vốn và điều chỉnh cơ cấu tín dụng theo lộ trình của thông tư, trước khi bắt buộc phải đáp ứng các quy định cứng vào ngày 1/1/2030.
