Ngành dệt may Việt Nam đang là một trong những lĩnh vực xuất khẩu chủ lực của nền kinh tế, với khoảng 7.000 doanh nghiệp và gần 3 triệu lao động. Việt Nam hiện nằm trong Top 3 quốc gia xuất khẩu dệt may lớn nhất thế giới, chỉ sau Trung Quốc và Bangladesh. Tuy nhiên, một thách thức lớn mà ngành phải đối mặt là sự phụ thuộc đáng kể vào nguyên phụ liệu nhập khẩu. Đây chính là lý do vì sao công nghiệp hỗ trợ (CNHT) dệt may đang trở thành yếu tố then chốt để ngành này phát triển bền vững và gia tăng giá trị nội địa.
DN CNHT dệt may: Nhỏ và yếu
Năm 2024, xuất khẩu dệt may Việt Nam đạt khoảng 43,5 tỷ USD, tăng 11% so với năm trước, đưa Việt Nam lên vị trí thứ 2 thế giới. Trong 8 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu đạt 30,76 tỷ USD – cho thấy sức bật tích cực của toàn ngành sau giai đoạn khó khăn.
CNHT ngành dệt may bao gồm các khâu sản xuất vật liệu đầu vào (sợi, vải, nhuộm-hoàn tất), phụ liệu (chỉ, dây kéo, khóa, phụ kiện may…), hóa chất xử lý và các công đoạn xử lý chất lượng, đóng gói, logistics nội địa,… Theo số liệu từ Bộ Công Thương, có hơn 7.000 doanh nghiệp tham gia ngành CNHT nói chung, trong đó có 1.461 doanh nghiệp CNHT chuyên cho dệt may, chủ yếu là doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Thực tế cho thấy, quy mô nhỏ, vốn hạn chế, thiếu đầu tư công nghệ cao và khả năng liên kết hạn chế là những điểm yếu cơ bản kéo lùi phát triển CNHT ngành dệt may. Nhiều DN CNHT không đủ năng lực phát triển các sản phẩm đòi hỏi công nghệ cao hoặc chịu áp lực cạnh tranh từ hàng nhập khẩu với chi phí thấp hơn.
Một khảo sát từ ngành công nghiệp dệt may cho thấy, trong các doanh nghiệp dệt may những năm gần đây, việc tiếp cận vốn lưu động, chi phí nguyên liệu đầu vào và rủi ro biến động thị trường (ngoại hối, chi phí logistics) luôn là gánh nặng lớn. Nghị quyết 43/2022/QH15 về chính sách tài khóa – tiền tệ hỗ trợ doanh nghiệp cũng nhấn mạnh hỗ trợ ngành dệt may thông qua giảm thuế, hỗ trợ lãi suất vốn vay ngắn hạn, vốn lưu động… tuy nhiên, việc triển khai thực tế vẫn còn nhiều rào cản tiếp cận.
Chính vì vậy, việc phát triển CNHT mạnh mẽ và đồng bộ không chỉ giúp giảm áp lực nhập khẩu, ổn định chuỗi cung ứng trong nước mà còn nâng cao giá trị gia tăng và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp dệt may Việt Nam.
Cần giải pháp đồng bộ
Một trong những rào cản lớn khiến CNHT dệt may khó bứt phá là vốn và chi phí tài chính cao. Các doanh nghiệp trong lĩnh vực này thường có dòng tiền mỏng, rủi ro nợ xấu cao nếu điều kiện sản xuất – đơn hàng biến động. Hơn nữa, ngân hàng truyền thống thường “ngại” cấp vốn lớn nếu không có tài sản đảm bảo mạnh hoặc lịch sử tín dụng tốt. Thấu hiểu đặc thù này, vừa qua, Ngân hàng TMCP An Bình- ABBANK đã công bố gói giải pháp tài chính dành riêng cho doanh nghiệp ngành may mặc và sản xuất sợi – trong đó CNHT dệt may là nhóm được hưởng lợi lớn. Gói giải pháp này bao gồm: Cho vay đa dạng tài sản bảo đảm, hoặc không cần TSBĐ đến 80% giá trị hạn mức tín dụng; Ưu đãi tỷ lệ ký quỹ phát hành L/C từ 0%, chiết khấu bộ chứng từ xuất khẩu lên đến 100% giá trị khoản phải thu; Lãi suất vay VND ưu đãi từ 2,35%/năm dành cho doanh nghiệp có doanh thu xuất khẩu bằng USD – đây là một trong những mức lãi suất thấp nhất trên thị trường hiện nay. Đặc biệt, miễn 100% phí thanh toán quốc tế cho giao dịch đủ điều kiện, giảm áp lực chi phí giao thương quốc tế… Đối với các DN CNHT, khoản vay không TSBĐ đến 80% đã mở ra cơ hội vốn mà không phải “cầm cố” tài sản lớn. Việc được chiết khấu chứng từ xuất khẩu và ưu đãi phí giao dịch quốc tế giúp giảm chi phí tài chính giao thương – vốn là áp lực nặng đối với DN CNHT nhỏ.
Tuy vậy, dù có sự hỗ trợ về tài chính, nhưng để CNHT ngành dệt may phát triển bền vững, vẫn cần thêm nhiều giải pháp đồng bộ, Trong đó, cần tăng cường liên kết giữa DN CNHT và các DN dệt may lớn. Việc hình thành các chuỗi cung ứng nội địa sẽ giúp tăng quy mô đơn hàng, nâng cao khả năng kiểm soát chất lượng và giảm chi phí giao thương.
Đặc biệt, các DN CNHT dệt may cần cập nhật dây chuyền hiện đại, tuân thủ tiêu chuẩn xanh, tiêu chuẩn kỹ thuật quốc tế để có thể trở thành nhà cung ứng uy tín cho cả thị trường nội địa và xuất khẩu; Phát triển nguồn nhân lực kỹ thuật cao, có kiến thức chuyên sâu về vật liệu, xử lý hóa học, vận hành máy móc tự động,… Đây là một trong những điểm yếu hiện nay cần được cải thiện thông qua hợp tác giữa nhà trường – doanh nghiệp – hiệp hội.
Theo bà Nguyễn Thị Tuyết Mai – Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam – VITAS, bên cạnh cơ hội mở rộng nhu cầu tiêu dùng nội địa, doanh nghiệp dệt may cần chủ động hơn trong việc phát triển nguồn cung. Hiện nay, hai Hiệp hội dệt may và da giầy đã phối hợp thành lập trung tâm phát triển nguyên phụ liệu, bước đầu nhằm giải quyết bài toán tự chủ nguyên liệu – yếu tố then chốt giúp doanh nghiệp phát triển bền vững.
Được biết, Bộ Công Thương đang tiếp tục triển khai các chính sách thúc đẩy CNHT trong nước, bao gồm cả nội địa hóa nguyên phụ liệu và hỗ trợ phân phối sản phẩm trong nước.
CNHT ngành dệt may không phải là câu chuyện riêng của các doanh nghiệp nhỏ mà là mũi nhọn chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh toàn ngành. Nếu CNHT được củng cố mạnh mẽ thì Việt Nam hoàn toàn có thể nâng giá trị gia tăng chuỗi dệt may, giảm sự phụ thuộc nước ngoài, và tạo ra thương hiệu dệt may Việt Nam bền vững trên bản đồ quốc tế.
Nguồn: vccinews.vn
