Toan tính mới của Mỹ tại Caribe

Phát biểu trước hàng ngàn quân nhân Mỹ tại căn cứ Norfolk (bang Virginia) hôm 5.10, Tổng thống Donald Trump cho biết quân đội vào đêm trước đó đã tiêu diệt một tàu bị cho là chở ma túy gần Venezuela.

Theo AFP, lực lượng Mỹ đến nay đã đánh chìm ít nhất 4 tàu, với vụ gần nhất được Lầu Năm Góc công bố vào ngày 3.10, và làm ít nhất 21 người thiệt mạng. Trước đó, ông Trump tuyên bố rằng Mỹ đang trong “cuộc xung đột vũ trang” chống các băng nhóm ma túy bị coi là “khủng bố” như Tren de Aragua từ Venezuela. Liên Hiệp Quốc đã lên án các cuộc tấn công tại vùng biển quốc tế và cho rằng các hành động phạm tội nên bị ngăn chặn nhưng phải điều tra và truy tố theo luật.

Tổng thống Trump tuyên bố rằng chiến dịch tấn công thành công đến mức không còn tàu nào tại khu vực Caribe. Thậm chí, nhà lãnh đạo lấp lửng kế hoạch mở rộng chiến dịch lên đất liền. “Chúng không đến bằng đường biển nữa, nên giờ chúng ta sẽ phải bắt đầu xem xét trên bộ vì chúng sẽ buộc phải đi bằng đường bộ”, ông Trump cảnh báo. Hồi tháng 4, ông Trump đề nghị Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum cho phép quân đội Mỹ chống ma túy trên đất Mexico nhưng bị từ chối.

Bước leo thang mới ?

Theo tạp chí Newsweek, quân đội Mỹ đang gia tăng hiện diện quanh Venezuela với ít nhất 9 tàu chiến trong khu vực Caribe cùng hàng ngàn lính thủy đánh bộ. Ngoài ra, một tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân mang tên lửa hành trình cũng đang túc trực gần đó trong khi các tiêm kích tàng hình F-35 tiên tiến được đưa đến Puerto Rico.

Venezuela cáo buộc Mỹ đang khởi động một cuộc chiến không tuyên bố chống lại nước này và đã gia tăng tập trận phòng thủ trong vài tuần qua. Ngay sau tuyên bố của ông Trump hôm 5.10, Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro đăng thông điệp chỉ trích lên mạng xã hội, khẳng định “không bao giờ e ngại việc bảo vệ quyền được sống và tự do” và “sẽ sẵn sàng đối diện mọi tình huống”. Trước đó, ông Maduro nói có thể ban bố tình trạng khẩn cấp trong trường hợp bị tấn công. Nếu được kích hoạt, việc này sẽ trao cho nhà lãnh đạo quyền lực đặc biệt đối với các vấn đề an ninh, quốc phòng.

Một số nhà phân tích cho rằng một cuộc tấn công của Mỹ vào lãnh thổ Venezuela, dù nhắm vào lực lượng ma túy, sẽ là bước leo thang lớn và có thể khơi mào xung đột quân sự trực tiếp giữa hai nước. Lực lượng của Mỹ tại khu vực tuy dư sức để tấn công các nhóm ma túy nhưng được đánh giá là không đủ cho một cuộc xung đột với Venezuela.

Chuyên gia an ninh quốc tế Robert Muggah, đồng sáng lập viện nghiên cứu độc lập Instituto Igarape (Brazil), nhận định chiến dịch trong tương lai gần của Mỹ vẫn là gia tăng sức ép, thị uy sức mạnh quân sự, cấm vận để làm suy yếu Venezuela và tấn công có chọn lọc nhằm tránh bị kéo vào một cuộc xung đột hỗn loạn hoặc gây cú sốc về dầu mỏ toàn cầu. Tuy nhiên, một hành động mạnh hơn có thể được cân nhắc nếu xảy ra sự cố chết người trên biển liên quan quân nhân Mỹ.