Lối thoát nào cho thương chiến Mỹ – Trung?

Ông Trump mở ngõ ?

Tuy nhiên, trên mạng xã hội Truth Social ngày 12.10 (giờ VN), Tổng thống Trump viết: “Đừng lo lắng về Trung Quốc, mọi thứ sẽ ổn thôi! Chủ tịch Tập (Chủ tịch nước Trung Quốc Tập Cận Bình – NV) đáng kính vừa trải qua một khoảnh khắc không hay. Ông ấy không muốn đất nước mình rơi vào cuộc đại suy thoái, và tôi cũng vậy. Mỹ muốn giúp Trung Quốc, chứ không phải làm tổn hại họ”.

Đây được xem là thông điệp hạ nhiệt từ phía chủ nhân Nhà Trắng đối với xung đột thương mại hai nước sau khi ông tuyên bố tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc.

Thực ra, khi có động thái căng thẳng với Trung Quốc cách đây vài ngày, Tổng thống Trump vẫn chừa đường lui cho cả hai phía. Cụ thể, viết trên Truth Social, ông Trump tuyên bố hủy cuộc gặp thượng đỉnh với ông Tập bên lề Hội nghị thượng đỉnh APEC dự kiến diễn ra từ ngày 31.10 – 1.11 tại Hàn Quốc. Thế nhưng, trả lời báo giới sau đó, ông Trump lại tiết lộ chưa hủy cuộc gặp và không biết cuộc gặp có diễn ra hay không. Chủ nhân Nhà Trắng cũng khẳng định dù có gặp Chủ tịch nước Tập Cận Bình hay không thì ông cũng sẽ đến Hàn Quốc dự APEC, theo tờ Financial Times.

Bên cạnh đó, nếu trong cuộc leo thang thuế quan giữa hai bên nhằm vào nhau hồi đầu năm, các mức Mỹ bổ sung gần như được áp dụng ngay, thì lần này ông Trump lại để đến ngày 1.11 mới áp dụng. Giải thích về điều này, Tổng thống Trump thừa nhận cho thời gian “chờ” khá dài để xem phản ứng của Trung Quốc. Nếu cuộc gặp thượng đỉnh Mỹ – Trung diễn ra trước ngày 1.11 và kết quả hội đàm có thể đi đến một thỏa thuận mà Tổng thống Trump cho là “hài lòng”, thì ông có thể đình chỉ kế hoạch áp thuế. Nên việc ông Trump bất ngờ tuyên bố tăng thuế hàng hóa Trung Quốc dường như để tạo thêm sức mạnh trong đàm phán.

Trung Quốc vẫn cứng rắn

Trong khi đó, phía Trung Quốc vẫn thể hiện rõ sự cứng rắn. Reuters dẫn lời đại diện Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 12.10 chỉ trích thuế quan mới nhất của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc là đạo đức giả, đồng thời bảo vệ quyết định hạn chế xuất khẩu các nguyên tố và sản phẩm đất hiếm. Cùng ngày, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố: “Lập trường của Trung Quốc về chiến tranh thuế quan là nhất quán: chúng tôi không muốn chiến tranh, nhưng chúng tôi không ngại chiến tranh”. Tuy chưa công bố biện pháp đáp trả, Bắc Kinh vẫn khẳng định sẽ thực hiện “các biện pháp tương ứng để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của mình” nếu Washington áp dụng các biện pháp mà ông Trump tuyên bố.

Không những vậy, Bắc Kinh còn cáo buộc Washington chính là bên đã “khai chiến” trước, bởi sau cuộc đàm phán thương mại vào tháng 9 thì Mỹ ban hành nhiều hàng rào thương mại nhằm vào hàng hóa Trung Quốc.

Như phân tích của GS Stephen Robert Nagy (Đại học Cơ Đốc giáo quốc tế – Nhật Bản, học giả tại Viện Nghiên cứu các vấn đề quốc tế của Nhật) khi trả lời Thanh Niên ngày 11.10, Mỹ có thể đang tìm cách đắc lợi bằng cách tận dụng thời điểm mà Trung Quốc được cho là có nhiều diễn biến không tích cực. Tuy nhiên, theo GS Nagy, ngay cả khi thật sự đang có những khó khăn, đảng Cộng sản Trung Quốc cũng khó đồng ý với một thỏa thuận vội vàng.

Liên quan tình hình kinh tế Trung Quốc, tờ South China Morning Post dẫn số liệu hải quan cho hay tình hình xuất khẩu của Trung Quốc tháng 9 đã khởi sắc hơn khi sản lượng hàng hóa xuất khẩu tăng 8,3% so với cùng kỳ năm trước, lên mức 328,6 tỉ USD. Con số này cao hơn nhiều so với mức dự báo 5,65% cũng như mức tăng 4,4% hồi tháng 8 – vốn là mức thấp nhất kể từ tháng 2.

Ngược lại, nhập khẩu của Trung Quốc trong tháng 9 đạt 238,1 tỉ USD, tăng 7,4% so với cùng kỳ năm trước và là mức cao nhất trong 17 tháng qua. Tỷ lệ này trong tháng 8 chỉ là mức 1,3%. Như vậy, thặng dư thương mại của Trung Quốc đạt 90,45 tỉ USD.

Các nhà phân tích cho rằng sự phục hồi xuất khẩu của Trung Quốc là do sự phục hồi của sản xuất toàn cầu, được hỗ trợ bởi các chính sách tài khóa và tiền tệ mở rộng ở các nền kinh tế lớn. Bên cạnh đó, kỳ nghỉ lễ vàng của Trung Quốc vừa kết thúc hồi đầu tháng này cũng đã thúc đẩy mua sắm giai đoạn cuối tháng 9.