Châu Âu đẩy mạnh chống gian lận thuế

Châu Âu đẩy mạnh cuộc chiến chống gian lận thuế

Châu Âu đang mất khoảng 50 tỷ euro mỗi năm do gian lận thuế và hải quan. Và trong một chiến dịch triệt phá mới nhất, Văn phòng của Công tố viên châu Âu đã vừa tịch thu hơn 2.400 container vận chuyển tại cảng Piraeus của Hy Lạp. Các băng nhóm tội phạm đã khai báo thấp giá trị hàng hóa nhập khẩu vào EU, dẫn đến thất thoát khoảng 800 triệu euro tiền thuế VAT và thuế hải quan kể từ năm 2017.

Các quốc gia châu Âu đang đồng loạt đẩy mạnh chiến dịch chống gian lận thuế, đặc biệt nhắm vào thuế VAT – vốn là “nguồn sống” của tài chính châu Âu (chiếm 15-35% tổng thu ngân sách quốc gia). Mục tiêu là gia tăng nguồn thu, đảm bảo công bằng và minh bạch tài chính cho mọi công dân.

Chiến dịch chống gian lận thuế tại châu Âu được kì vọng sẽ giúp thu về gần 50 tỷ euro cho ngân sách EU. Không chỉ nhắm tới các tập đoàn lớn, chiến dịch này còn nhằm vào cả những cá nhân có thu nhập từ kinh doanh trực tuyến và mạng xã hội. Những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội – với thu nhập từ quảng cáo và hợp tác thương hiệu – trở thành nhóm bị “giám sát đặc biệt” của các cơ quan thuế châu Âu.

Ông Wopke Hoekstra – Ủy viên châu Âu phụ trách Hành động vì Khí hậu cho biết: “Cần tập trung vào những người trẻ mới nổi, những công ty kỹ thuật số đang nổi lên, khi mà các quy tắc thuế hiện tại của châu Âu mới chỉ được thiết kế dành cho các doanh nghiệp truyền thống. Chúng không thực sự phù hợp với thực tế mới của kỷ nguyên số”.

Nghị sỹ Pasquale Tridico – Nghị viện châu Âu chia sẻ: “Chúng ta thấy các tập đoàn lớn có số lượng lao động ít nhưng lại có hóa đơn khổng lồ với lợi nhuận khổng lồ và đóng ít thuế hơn nhiều so với các công ty và người lao động trong các lĩnh vực truyền thống. Tôi đang nói cụ thể đến các tập đoàn lớn trong ứng dụng trí tuệ nhân tạo, ứng dụng công nghệ mới và thay thế máy móc bằng người lao động”.

Nhiều trường hợp khai báo không trung thực hoặc sử dụng chiêu trò giảm thuế VAT, gây thất thoát ngân sách đáng kể đã và đang bị các cơ quan thuế của các nước thành viên tăng cường kiểm tra hồ sơ và áp dụng chế tài nghiêm khắc. Ủy ban châu Âu cũng phối hợp với các nước thành viên, sử dụng dữ liệu lớn và hợp tác xuyên biên giới để truy vết các hành vi trốn thuế.

Mỗi năm, hàng chục tỷ euro thất thoát do gian lận thuế giá trị gia tăng khiến ngân sách EU chịu áp lực. Chiến dịch chống gian lận thuế không chỉ giúp tăng ngân sách mà còn củng cố niềm tin của người dân châu Âu vào công bằng thuế.

Cuộc “săn lùng” những KOL trốn thuế

Nói về sự công bằng thuế, nền kinh tế sáng tạo nội dung lại đang gây bất bình đẳng nhiều nhất, và là nguyên nhân khiến nhiều quốc gia – gồm cả châu Âu đang siết lại. Thứ nhất là doanh thu ngành này quá lớn: toàn cầu có hơn 50 triệu người sáng tạo nội dung, doanh thu ước đạt 250 tỷ USD vào năm 2025, nhưng phần lớn chưa bị quản lý thuế một cách chặt chẽ. Những người có ảnh hưởng (còn gọi là các KOLs/KOCs) đang kiếm hàng trăm nghìn USD nhưng không kê khai, trong khi việc truy thu lại khó khăn do nhận tiền từ nhiều nguồn khác nhau.

Tại bang North Rhine-Westphalia – bang đông dân và giàu có nhất nước Đức – một đơn vị điều tra chuyên trách về gian lận thuế của những người có ảnh hưởng đã vừa được thành lập. Nền kinh tế sáng tạo kỹ thuật số của Đức đã bùng nổ mạnh mẽ. Hàng chục nghìn người trẻ Đức kiếm sống nhờ Instagram, TikTok, YouTube và nhiều người trong số đó không ý thức rõ về nghĩa vụ nộp thuế. Một phần không nhỏ những nhà sáng tạo nội dung trẻ vô tình vi phạm. Nhưng cũng có một nhóm khác cố tình trốn thuế, bằng cách khai man thu nhập, hoặc giả vờ chuyển nơi cư trú ra nước ngoài – đặc biệt là Dubai – để tránh mức thuế thu nhập cao ở Đức, trong khi thực tế, họ vẫn sống phần lớn thời gian trong nước.

Cơ quan thuế Đức giờ đây có thể phối hợp với nền tảng mạng xã hội, thu thập dữ liệu công khai, truy ngược các hợp đồng quảng cáo, lượt xem và dòng tiền. Một mạng lưới trí tuệ nhân tạo giúp phát hiện những người có “phong cách sống không tương ứng với khai thuế”. Ít nhất 200 người có ảnh hưởng ở bang này đang bị điều tra hình sự, với một số trường hợp bị cáo buộc trốn hàng triệu euro tiền thuế.

Một ngày của những thanh tra thuế “ngầm” tại Hy Lạp

Khi bạn mua một tách cà phê, đặt một chuyến bay, hay xem một video quảng cáo của người nổi tiếng, bạn đang góp một phần cho ngân sách thông qua thuế VAT. Ở quốc gia từng là biểu tượng của hệ thống thuế kém hiệu quả và nợ công cao, người dân Hy Lạp dần làm quen với câu nói: Tôi cần hóa đơn!.

Nỗ lực số hóa và siết quản lý đã đưa Hy Lạp là một trong 6 nước EU ghi nhận thặng dư ngân sách năm 2024. Các cơ quan xếp hạng đã khôi phục tín nhiệm, một phần được ghi nhận nhờ “cuộc cách mạng” trong quản lý thu thuế.

Nhóm của chị Penny đang kiểm tra các cơ sở kinh doanh tại trung tâm thành phố xem có tính toán và báo cáo số liệu thuế Giá trị gia tăng (VAT) một cách chính xác hay không.

Chị Penny – Thanh tra thuế vụ Hy Lạp cho biết: “Công việc của chúng tôi là tăng nguồn thu cho Chính phủ và ngăn ngừa nạn trốn thuế trước khi nó xảy ra”.

Nhưng, chỉ sau vài dãy phố, nhóm của chị Penny phát hiện một điều gì đó bất thường. Tại một nhà hàng, họ kiểm tra các bàn ăn. Theo luật, các đơn hàng được in ra phải được đặt ở bàn ăn của khách.

Chị Penny – Thanh tra thuế vụ Hy Lạp chia sẻ: “Chúng tôi phát hiện ở hai bàn hiện không có hóa đơn. Đây là hành vi vi phạm về thuế. Đó là lý do chúng tôi phải báo cáo vụ việc trốn thuế này lên hệ thống điện tử của chúng tôi”.

Nhìn lại 15 năm trước, Hy Lạp bên bờ vực phá sản, chìm trong nợ nần. Quốc gia này phải nhờ đến sự giải cứu của EU và các chủ nợ quốc tế. Ngày nay, nền kinh tế đang hồi phục. Hy Lạp đang trả một phần trong số hàng tỷ euro tiền nợ. Điều này một phần nhờ cơ quan thuế mới được thành lập. Trong chưa đầy một thập kỷ, cơ quan này đã cắt giảm một nửa khoản lỗ thuế VAT.

Các cơ quan chức năng đang tăng cường thực thi, không chỉ các điều tra viên ngầm như chị Penny. Họ còn ra mắt một ứng dụng điện thoại, cho phép người dân báo cáo về các trường hợp không có hóa đơn hoặc hóa đơn giả mạo. Những thanh tra viên truy bắt gian lận thuế như chị Penny được hỗ trợ bởi máy bay không người lái, dữ liệu lớn và nguồn cấp dữ liệu giám sát trực tiếp từ xa.

Tại nhà hàng lúc này, chị Penny đang lập biên bản vi phạm. Khoản tiền phạt ít nhất là 500 euro (tương đương 15,2 triệu đồng).

Chị Penny – Thanh tra thuế vụ Hy Lạp tâm sự: “Một ngày tốt đẹp là ngày chúng tôi không bắt được ai vi phạm. Điều đó có nghĩa là càng nhiều người dân trả thuế hơn. Và ngân sách Nhà nước đang tăng lên”.