Chiến dịch truy quét hàng giả lớn nhất lịch sử

Những cuộc trốn chạy, tẩu tán chưa từng có

Chiến dịch truy quét lớn nhất trong lịch sử đã tạo ra các cuộc tẩu tán chưa từng có trong lịch sử thị trường Việt Nam.

ẢNH T.L

Còn nhớ hồi tháng 4, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả với số lượng cực lớn trên địa bàn Hà Nội và các tỉnh lân cận. Kết quả điều tra xác định từ tháng 8.2021, nắm bắt được nhu cầu gia tăng của các sản phẩm dinh dưỡng, sản phẩm thực phẩm bổ sung, sản phẩm dinh dưỡng dạng bột (gọi chung là sữa bột) tại thị trường trong nước, nhóm đối tượng do Vũ Mạnh Cường và Hoàng Mạnh Hà chủ mưu cầm đầu thành lập doanh nghiệp để trực tiếp tổ chức sản xuất, kinh doanh, tiêu thụ các sản phẩm sữa bột giả. Đường dây này đã sản xuất 573 nhãn hiệu sữa bột các loại dành cho những người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ có thai với các thành phần công bố trên sản phẩm như: chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó…; nhưng trên thực tế, hoàn toàn không có những chất này. Theo điều tra của cơ quan công an, trong 4 năm từ 2021 đến nay, nhóm bị can thông qua nhiều pháp nhân để sản xuất, tiêu thụ sữa bột giả các loại ra thị trường, thu lợi bất chính gần 500 tỉ đồng.

Cũng trong thời gian này, Bộ Công an khởi tố hàng loạt vụ làm giả thực phẩm chức năng với quy mô cực khủng, trị giá lên tới hàng trăm tỉ đồng. Thủ đoạn chính của các đối tượng này là sử dụng nhãn mác in trên bao bì sản phẩm là nhập khẩu từ Mỹ, châu Âu… nhưng trên thực tế nguyên liệu chủ yếu được nhập khẩu từ Trung Quốc và mua trôi nổi trên thị trường. Về chỉ tiêu chất lượng, nhiều thành phần chỉ đạt dưới 30% so với công bố. Khi nhận thấy bị động, các đối tượng tẩu tán, tiêu hủy nguyên liệu, sản phẩm, đóng cửa nhà máy. Cùng lúc đó, nghi án bán kẹo rau củ Kera quảng cáo lố và lừa dối khách hàng của nhóm KOL như Quang Linh Vlogs, Hoa hậu Thùy Tiên, Hằng “Du mục”… đã bị phanh phui. Cũng từ thời điểm đó, chiến dịch truy quét hàng giả ở tất cả các lĩnh vực được triển khai đồng loạt trên cả nước.

Với sự chỉ đạo quyết liệt của lãnh đạo Chính phủ và hỗ trợ hiệu quả từ Bộ Công an, các cơ quan quản lý bắt đầu truy quét mạnh tay hơn, nhất là những sản phẩm liên quan đến thực phẩm, sức khỏe. Nhận thấy nguy cơ bị bắt giữ, trên thị trường xuất hiện hàng loạt cuộc trốn chạy, tẩu tán hàng giả, hàng kém chất lượng bi hài nhất trong lịch sử thị trường tiêu dùng nội địa.

Tại xã La Phù (Hà Nội), người dân phát hiện hàng chục tấn bánh kẹo còn hạn sử dụng bị chất đống ven đường. Tại Bình Chánh (TP.HCM), hơn 3.000 hộp thực phẩm chức năng, hạn sử dụng tới năm 2028 cũng chịu chung số phận. Theo ghi nhận, tất cả số thực phẩm chức năng này đều đang còn hạn sử dụng đến năm 2027, 2028. Nhiều chỗ còn nguyên cả hộp, thùng carton và nhiều nhất là vỉ và ống dạng sirô… của nhiều nhãn hiệu có tiếng được sản xuất ở Hà Nội, Thanh Hóa. Đặc biệt tại Đà Nẵng, hàng trăm vỏ thuốc, chai lọ không nhãn mác bị vứt bỏ. Điểm chung của các vụ việc là hàng hóa chưa hư hỏng, còn nguyên tem mác, không có dấu hiệu sử dụng nhưng lại bị xử lý như rác thải. Nghiêm trọng hơn, có loại thuốc vẫn còn nguyên vỉ như “Cetecocenzitax 25 mg” hạn dùng đến 2026, bị đổ ra đường như rác thải thông thường. Liên tiếp sau đó, những sản phẩm đồ chơi trẻ em, son môi, mỹ phẩm cũng bị vứt bỏ chất đống ra đường ở Gia Lai, Hà Nội và nhiều địa phương khác. Phần lớn đây là hàng giả, hàng nhái, hàng nhập lậu không qua kiểm nghiệm. Một phần trong số này được xác định là hàng đang trong diện tiêu hủy nhưng bị tuồn ra ngoài để trốn tránh trách nhiệm hình sự. Cả xã hội rùng mình bởi nếu không có đợt cao điểm truy quét thì tất cả các loại hàng hóa này đã được tuồn ra thị trường cho người dân sử dụng.

Hàng giả làm khổ hàng thật

Hàng giả, hàng gian, hàng nhái không chỉ tàn phá thị trường, gây thiệt hại nghiêm trọng cho hoạt động của các doanh nghiệp kinh doanh chân chính, mà còn là mối đe dọa đến uy tín quốc gia. Theo báo cáo Notorious Markets 2024 của Văn phòng đại diện Thương mại Mỹ (USTR), Việt Nam tiếp tục nằm trong danh sách các quốc gia có thị trường hàng giả nổi cộm, làm giảm mạnh độ tín nhiệm trong mắt nhà đầu tư nước ngoài.

ẢNH: QLTT

Ông Nguyễn Thuận Đạt, Giám đốc điều hành Công ty Thời trang và mỹ phẩm Duy Anh (DAFC – thương hiệu thuộc Tập đoàn IPPG do tỉ phú Johnathan Hạnh Nguyễn sáng lập), bức xúc: “Khi làm việc với các thương hiệu quốc tế như Rolex, Cartier, Franck Muller, Burberry, Nike…, họ đã trực tiếp phản ánh với chúng tôi về tình trạng hàng giả xuất hiện ngày càng nhiều tại Việt Nam, đe dọa đến quyết định đầu tư lâu dài của các thương hiệu này. Quan trọng hơn, người tiêu dùng trong nước dần dà mất lòng tin vào hệ thống bán lẻ chính hãng, gây tổn hại lâu dài đến cả ngành hàng. Các thương hiệu xa xỉ đã và đang bị làm giả nghiêm trọng, xâm nhập công khai vào thị trường. Trên các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội, người tiêu dùng dễ dàng thấy hàng nhái những thương hiệu xa xỉ được rao bán với giá chỉ bằng 10 – 30% giá trị thật. Điều này khiến các doanh nghiệp kinh doanh hàng chính hãng thất thu ít nhất 15 – 20%”.

Ông Nguyễn Đặng Sinh, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và bảo vệ thương hiệu Việt Nam, nhìn nhận: “Thực tế cho thấy thời gian qua, lực lượng chức năng đã vào cuộc quyết liệt, đặc biệt trong đợt cao điểm theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Chiến dịch truy quét hàng giả lớn nhất từ trước đến nay đã tạo ra tác động tích cực, bước đầu làm trong sạch hơn môi trường kinh doanh, thiết lập lại sự công bằng cho doanh nghiệp chân chính. Bởi lẽ, hàng giả, hàng nhái có giá rất rẻ, khiến doanh nghiệp thật khó cạnh tranh, đồng thời gây tổn hại nghiêm trọng đến quyền lợi và sức khỏe người tiêu dùng”. Theo ông Sinh, những sản phẩm như quần áo, giày dép “nhái” thương hiệu lớn như Adidas, Nike… thường được bán với giá chỉ vài chục nghìn đồng, trong khi hàng thật có thể lên đến vài triệu đồng.

Ông Phạm Hải Phong, Giám đốc Thương mại Công ty TOPTEN, nhà phân phối độc quyền các thương hiệu đồng hồ Thụy Sĩ như Tissot, Mido…, phải thốt lên: “Đồng hồ giả được làm giống hàng thật một cách kinh ngạc, từ logo đến kiểu dáng. Họ làm giả tinh vi đến mức chỉ những người trong ngành mới có thể phân biệt. Doanh số đồng hồ chính hãng đã giảm từ 40 – 50% và mức sụt giảm này kéo dài từ sau dịch Covid-19 đến nay vẫn chưa thể phục hồi. Việc doanh thu thất thoát vào tay hàng giả, hàng xách tay đang gây thiệt hại lớn cho các doanh nghiệp chân chính. Hệ lụy của tình trạng này còn ảnh hưởng đến sức hút đầu tư của cả thị trường. Dù các doanh nghiệp nước ngoài vẫn đánh giá cao tiềm năng của Việt Nam nhưng họ sẽ dần nản lòng nếu công tác chống hàng giả và vi phạm sở hữu trí tuệ không đủ mạnh mẽ, quyết liệt”.

Ông Trần Thanh Kha, Giám đốc Công ty TNHH Niterra Việt Nam, bày tỏ lo ngại khi sản phẩm bugi NGK của công ty bị làm giả với thủ đoạn khó lường. “Giả mạo hoàn toàn bao bì, nhãn mác là hình thức phổ biến và chiếm tỷ lệ cao nhất. Đây là thách thức lớn trong công tác nhận diện, kiểm tra và bảo vệ người tiêu dùng khỏi rủi ro sử dụng sản phẩm kém chất lượng”, ông Kha lo ngại.

Chung tay vì môi trường kinh doanh lành mạnh

Ông Nguyễn Đặng Sinh cho rằng khi nhu cầu tiêu dùng vẫn còn thì sẽ có nguồn hàng giả đáp ứng, đó là thực tế. Bên cạnh đó, công tác quản lý thời gian qua còn buông lỏng, dẫn đến việc các hộ kinh doanh đã quen với việc kinh doanh hàng vi phạm. Gần đây, lực lượng chức năng đã rất quyết liệt trong kiểm tra, xử lý hàng giả, nhưng cần duy trì sự ổn định, không được làm kiểu “đánh trống bỏ dùi”. Những kết quả tốt cần được phát huy, đồng thời rút kinh nghiệm để hoàn thiện cách thức quản lý phù hợp với thực tế.

“Hiện nay, vấn đề kiểm tra hậu kiểm rất quan trọng nhưng cũng còn nhiều khó khăn. Có trường hợp doanh nghiệp mang mẫu sản phẩm đạt chuẩn để xin cấp phép, nhưng trong quá trình sản xuất lại không thực hiện đúng như đăng ký, dẫn đến gian lận, sai phạm. Vì vậy, cần đầu tư mạnh mẽ hơn cho công tác hậu kiểm. Tôi tin rằng nếu làm tốt công tác phối hợp giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người tiêu dùng, cùng với việc áp dụng công nghệ và các quy định mới, thì thị trường sẽ từng bước được lập lại trật tự, hướng đến một môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng và bền vững, từng bước “nắn” lại thị trường và đưa hàng hóa đến tay người tiêu dùng minh bạch hơn”, ông Nguyễn Đặng Sinh dự đoán.

Ông Vũ Huy Tùng, Phó giám đốc Trung tâm Công nghệ chống hàng giả Việt Nam, thừa nhận: “Hàng giả, hàng nhái vẫn đang là vấn nạn nhức nhối bậc nhất trong đời sống kinh tế và xã hội. Người tiêu dùng ngày nay đã cảnh giác hơn, đã bắt đầu đặt câu hỏi trước khi quyết định mua hàng. Nhưng sự cảnh giác ấy vẫn chưa đủ, bởi hầu hết vẫn thiếu công cụ, thiếu kiến thức để nhận diện đâu là thật, đâu là giả. Chính sự mong manh ấy đã biến hàng triệu người tiêu dùng trở thành “con mồi” cho những kẻ làm ăn bất chính. Tác hại của hàng giả không chỉ dừng lại ở việc người tiêu dùng mua nhầm một sản phẩm kém chất lượng. Đằng sau đó là những hệ lụy nặng nề hơn nhiều: sức khỏe bị đe dọa, niềm tin bị bào mòn, và nguy hiểm hơn, cả nền kinh tế nội địa bị bóp nghẹt. Doanh nghiệp chân chính mất thị phần, chảy máu tài chính, thương hiệu bị xói mòn. Khi hàng giả còn ngang nhiên tồn tại, nền kinh tế Việt Nam khó lòng tạo ra môi trường cạnh tranh công bằng để vươn lên”.

ẢNH: Q.T

Chiến dịch truy quét hàng giả trên tất cả mọi lĩnh vực đang dần làm sạch thị trường và tạo ra sự yên tâm cho người tiêu dùng. Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM, kiến nghị: “Việc đẩy mạnh truy quét hàng giả, kém chất lượng khiến cộng đồng doanh nghiệp phấn khởi vì có môi trường kinh doanh tích cực, nhiều doanh nghiệp yên tâm hơn để đầu tư sản xuất, thương mại, và khả năng doanh số bán hàng cũng sẽ tốt hơn. Mong nhà nước liên tục duy trì hoạt động truy quét này, các khâu từ cấp phép sản xuất, thương mại… cũng phải được làm chặt chẽ. Ngoài nhà nước, các nhà sản xuất, hệ thống phân phối, sàn thương mại điện tử… cũng phải đồng hành, nên ưu tiên kết nối với đơn vị đàng hoàng, hàng hóa phải đảm bảo các tiêu chí chất lượng thương mại mới cho lên sàn. Điều quan trọng là cả xã hội phải đồng hành và làm lâu dài, không đứt đoạn thì mới xử lý được triệt để gốc rễ”.

Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường TP.HCM, cũng kêu gọi, một mình cơ quan chức năng trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng gian không thể nào thực hiện tốt mà cần sự chung tay của doanh nghiệp, người tiêu dùng. Trong đó, người tiêu dùng đừng thỏa hiệp, hài lòng với hàng giả, hàng nhái. Hãy là người tiêu dùng thông thái, đồng hành cùng doanh nghiệp để Việt Nam tiến vào kỷ nguyên mới với một thị trường lành mạnh, người làm ăn chân chính được bảo vệ.