Tham vọng của “ông lớn” Nhật Bản chi nghìn tỷ thâu tóm “vua bút bi” Thiên Long

Đây được xem là một trong những thương vụ đáng chú ý nhất trong ngành văn phòng phẩm khu vực kể từ sau đại dịch và có thể tạo bước ngoặt quan trọng trong chiến lược mở rộng ra Đông Nam Á của Kokuyo. Động thái này diễn ra trong bối cảnh tập đoàn Nhật Bản đang tìm cách mở rộng thị trường quốc tế nhằm bù đắp cho doanh thu nội địa đang chững lại vì dân số học đường suy giảm và xu hướng số hóa giáo dục. Những biến động này khiến biên lợi nhuận của các tập đoàn lâu đời như Kokuyo chịu áp lực, buộc họ phải tích cực mở rộng ra nước ngoài để duy trì tăng trưởng.

Kokuyo, thành lập từ năm 1905, là một trong những thương hiệu văn phòng phẩm và nội thất văn phòng lớn nhất Nhật Bản. Hiện tại họ có ba mảng kinh doanh chính, bao gồm sản xuất & kinh doanh văn phòng phẩm; nội thất & không gian văn phòng; mail-order & kênh bán hàng online. Trong đó, doanh thu từ mảng kinh doanh văn phòng phẩm trong năm tài chính kết thúc vào tháng 12/2024 đạt 83,5 tỷ yên, với lợi nhuận đạt 5,9 tỷ yên.

Bên cạnh thị trường nội địa, tập đoàn này đã xây dựng hệ thống phân phối và nhà máy tại nhiều quốc gia châu Á, bao gồm Ấn Độ, Trung Quốc và Việt Nam. Tại Việt Nam, Kokuyo hiện diện thông qua công ty con Kokuyo Việt Nam, với nhà máy đặt tại Hải Phòng và văn phòng đại diện tại Hà Nội và TP HCM.

Đặc biệt trong 2 năm trở lại đây, Kokuyo tích cực mở rộng các hoạt động tại Việt Nam, với việc mở nhiều cửa hàng pop-up tại hai thành phố lớn là Hà Nội và TP HCM để bán các sản phẩm văn phòng phẩm, trong đó có nhiều thiết kế dành riêng cho thị trường Việt Nam.

Không phải ngẫu nhiên mà Kokuyo lại lựa chọn Việt Nam nói riêng và Đông Nam Á nói chung để mở rộng nhanh chóng trong 2 năm gần đây. Thị trường này rất giàu tiềm năng, tầng lớp trung lưu tăng nhanh và chi tiêu cho giáo dục cũng liên tục được phát triển. Đây sẽ là mảnh đất hứa hẹn cho Kokuyo sau những thị trường quen thuộc như Nhật Bản, Ấn Độ và Trung Quốc.

Tuy nhiên để nhanh chóng có chỗ đứng vững chắc ở Việt Nam, doanh nghiệp đến từ Nhật Bản này không thể chỉ dựa vào các cửa hàng pop-up. Thay vào đó, họ cần một đối tác lớn, có hệ thống phân phối mạnh và thương hiệu gắn bó chặt chẽ với đời sống người tiêu dùng Việt Nam.

Trong khi đó, có thể gọi Thiên Long là thương hiệu văn phòng phẩm quốc dân Việt Nam. Thành lập từ năm 1981, Thiên Long sở hữu danh mục sản phẩm trải rộng từ dụng cụ viết, đồ dùng học tập, văn phòng phẩm đến mỹ thuật. Công ty duy trì hệ thống phân phối rộng khắp với hơn 65.000 điểm bán trên cả nước và đã xuất khẩu sang hơn 65 quốc gia.

Những năm gần đây, Thiên Long liên tục đẩy mạnh chiến lược “Globalisation” – vươn ra quốc tế nhưng vẫn giữ nền tảng thương hiệu Việt – đồng thời đầu tư mạnh vào R&D và mở rộng năng lực sản xuất. Năm 2024, Thiên Long ghi nhận doanh thu 3.759 tỷ đồng và lợi nhuận sau thuế hơn 461 tỷ đồng, mức cao nhất trong lịch sử hoạt động của tập đoàn.

Với kết quả kinh doanh ổn định, khả năng tăng trưởng đều qua nhiều năm và vị thế vững chắc, Thiên Long trở thành mục tiêu hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài.

Với Kokuyo, việc kết hợp (nếu được) Thiên Long sẽ đem đến cho họ nhiều lợi ích chiến lược. Họ có thể hợp nhất năng lực thiết kế, tiêu chuẩn Nhật Bản với tốc độ sản xuất và chi phí cạnh tranh của Việt Nam để tạo ra lợi thế lớn về chuỗi cung ứng. Đồng thời, mạng lưới 65.000 điểm bán của Thiên Long cũng sẽ là một vũ khí mạnh mẽ giúp họ thâm nhập thị trường. Hay nói cách khác, sở hữu được Thiên Long đồng nghĩa với việc Kokuyo có thêm một “căn cứ” sản xuất và phân phối tại Đông Nam Á.

Đối với Thiên Long, ngoài vốn đầu tư, thương vụ này còn có thể giúp họ tận dụng công nghệ, tiêu chuẩn chất lượng và hệ thống phân phối quốc tế của Kokuyo để tăng tốc chiến lược mở rộng ra nước ngoài. Nếu việc hợp tác diễn ra đúng kỳ vọng, sản phẩm mang thương hiệu Việt Nam có thể xuất hiện nhiều hơn tại Nhật Bản, Ấn Độ, Trung Quốc và các thị trường nơi Kokuyo đã xây dựng chỗ đứng.

Dĩ nhiên, việc một thương hiệu Việt Nam lâu đời nhượng quyền kiểm soát cho nhà đầu tư nước ngoài vẫn sẽ khiến các bên đắn đo cân nhắc, đặc biệt về văn hóa doanh nghiệp và bản sắc thương hiệu. Giới quan sát nhận định rằng phương án khả thi nhất là Kokuyo nắm quyền cổ đông chi phối nhưng tiếp tục cho phép Thiên Long vận hành độc lập.