Thay áo mới cho sách cũ

“Cũ người… mới ta”

Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim là một trong những cuốn sách sử được in đi in lại nhiều lần nhất ở Việt Nam, gần đây nhất có 3 cơ sở xuất bản đáng chú ý là Nhã Nam, Kim Đồng và Đông A. Từ sự đầu tư của người làm sách ở khâu thiết kế và in ấn, cuốn thông sử của cụ Lệ Thần trở thành một ấn phẩm vượt ra khỏi một cuốn sách thông thường, được các nhà sưu tầm săn đón, thậm chí tranh mua.

Một công ty sách mới là Phoenix Books vừa tái bản cuốn sáchThế giới những ngày qua: Hồi ức của một người dân châu Âu của tác giả Stefan Zweig – một trong những cuốn hồi ký nhân văn và xuất sắc nhất của thế kỷ 20. Bản dịch tiếng Việt (từ tiếng Pháp) của hai dịch giả Phùng Đệ và Trần Nam Lương được NXB Giáo Dục in năm 1998, sau hơn 20 năm đã được tái ngộ độc giả trong hình hài mới đẹp hơn. Ở lần in năm 2021, Phoenix Books có tham khảo thêm bản tiếng Anh trong quá trình biên tập, bổ sung nhiều cước chú liên quan đến văn hóa và lịch sử châu Âu thời bấy giờ và phần phụ lục hình ảnh giúp cuốn sách trở nên sinh động, dễ tiếp cận hơn.

Một số tác phẩm trong bộ Việt Nam danh tác do Nhã Nam ấn hành

Trong mấy năm qua, ngoài việc làm sách mới, Công ty sách Omega cũng tái bản một số cuốn sách thuộc mảng lịch sử và khoa học, nổi bật có bộ sách của nhà tư tưởng đương đại Jared Diamond, gồm: Loài tinh tinh thứ ba, Súng, vi trùng và thép, Sụp đổ đã được NXB Tri Thức in nhiều năm về trước. Khi tái bản, ngoài việc thiết kế bìa và in ấn, Omega+ cũng chú trọng công tác biên tập đối chiếu trên bản gốc mới nhất do phía đối tác cung cấp để nâng cấp bản in cũ. Giải thưởng Sách quốc gia năm 2021 chọn Súng, vi trùng và thép trao giải A (chỉ có 2 giải) là một ghi nhận xứng đáng cho nỗ lực của dịch giả và nhóm triển khai xuất bản. Một bản in khác cũng được Omega+ đầu tư biên tập là Hàn Phi Tử của Hàn Phi, bản dịch của Giáo sư Phan Ngọc đã được các cơ sở xuất bản tái bản trong nhiều năm qua, bản in năm 2020 do Omega+ ấn hành được biên tập đối chiếu với Hàn Phi Tử tập thích do Trần Kỳ Du hiệu chú, và dịch bổ sung vài đoạn dịch giả bỏ sót hoặc không dịch.

Công ty sách Tao Đàn vẫn đang kiên trì theo một hướng đi riêng, mang đến cho độc giả những tác phẩm hay của các tác giả cũ chưa từng được dịch ở Việt Nam. Ngoài ra, Tao Đàn tổ chức tái bản một số cuốn sách quan trọng, nổi bật có Thế lực khách trú và vấn đề di dân vào Nam kỳ của Đào Trinh Nhất, Hai chậu lan tố tâm và Mộng kinh sư của Phan Du… Các bìa sách được thiết kế ấn tượng.

Công ty sách Nhã Nam đang làm tốt mảng sử Việt khi lần lượt tổ chức biên tập và tái bản những tác phẩm cũ đã tuyệt bản từ lâu như Việt sử yếu của Hoàng Cao Khải, Lịch triều tạp kỷ của Lê Cao Lãng, Đại Nam dật sự của Nguyễn Văn Tố, Quốc triều chánh biên toát yếu của Quốc sử quán, Lịch sử nội chiến ở Việt Nam từ 1771 đến 1802 của Tạ Chí Đại Trường…

Việt Nam sử lược của Trần Trọng Kim do Đông A ấn hành

Chủ đạo vẫn là dòng sách văn học

Nhìn chung, dòng sách văn học vẫn được tập trung tái bản nhiều nhất, ngoài việc in lại một số bản dịch văn học cũ trước năm 1975, Nhã Nam cũng tích cực tái bản bộ Việt Nam danh tác trong nhiều năm qua và gây được tiếng vang. NXB Kim Đồng thì kiên trì với Tủ sách văn học trong nhà trường, Tủ sách vàng… gồm nhiều tác phẩm chọn lọc dành cho thiếu nhi của các tác giả Việt, đồng thời tái bản một số tác phẩm kinh điển đã từng được NXB Cầu Vồng in ngày xưa… Tất cả các tựa sách cũ đều được chú trọng đầu tư khâu thiết kế, in ấn rất bắt mắt.

Năm 2021, thế giới kỷ niệm 200 năm ngày sinh đại văn hào Fyodor Dostoyevsky, Nhã Nam đã lần lượt tái bản 3 tác phẩm quan trọng của ông, được xuất bản ở Việt Nam mấy mươi năm trước, gồm: Tội ác và hình phạt (bản dịch của Lý Quốc Sỉnh), Lũ người quỷ ám (bản dịch của Nguyễn Ngọc Minh), Anh em nhà Karamazov (bản dịch của Phạm Mạnh Hùng). Cả 3 cuốn sách được in đẹp, trang trọng, bìa cứng áo ôm, thiết kế bìa đồng bộ. Cũng nhân dịp này, Công ty sách Đông A hợp tác với Công ty sách Phương Nam tái bản Tội ác và hình phạt (bản dịch của Cao Xuân Hạo), ấn phẩm liên kết này thực hiện các bản in đóng bìa da PU cao cấp với số lượng giới hạn, nhắm đến một thị trường thứ cấp đang phát triển trong thời gian qua.

Đám ma tôi (ấn bản giới hạn) của thi sĩ Đinh Hùng do Thư Books ấn hành

Đông A tái bản sách cũ theo một hướng riêng. Ngoài việc chịu khó tổ chức biên tập lại bản dịch cũ, Đông A còn đầu tư tổ chức tranh ảnh minh họa và đặc biệt là công đoạn gia công đóng bìa, thổi hồn vào các cuốn sách cũ như Bố già (bản dịch của Ngọc Thứ Lang), Khát vọng sống (bản dịch của Vũ Đình Bình), Những ngôi sao Elger (bản dịch của Lê Xuân Giang), Nghìn lẻ một đêm (bản dịch của Phan Quang)… Gần đây nhất, tập văn xuôi Đám ma tôi của tác giả Hoài Điệp (thi sĩ Đinh Hùng) không hẹn mà được hai cơ sở xuất bản là Thư Books và Trường Phương Books tái bản cùng một thời điểm, phiên bản đặc biệt của Thư Books được in khổ folio không thường thấy ở ngành xuất bản trong nước hiện nay. Kể từ khi xuất bản lần đầu năm 1940, Đám ma tôi mới có dịp tái ngộ độc giả sau 81 năm vắng bóng.

Các tác phẩm gây nhiều tiếng vang của nhà văn Nguyễn Nhật Ánh vẫn liên tục được tái bản. Vừa qua, 3 tác phẩm Cánh đồng bất tận của Nguyễn Ngọc Tư, Vừa nhắm mắt vừa mở cửa sổ của Nguyễn Ngọc Thuần và Cho tôi xin một vé đi tuổi thơ của Nguyễn Nhật Ánh được NXB Trẻ cho ra mắt phiên bản đặc biệt với nhiều tranh minh họa và đầu tư in ấn. Năm 2020, Đông A cho ra mắt ấn bản đặc biệt kỷ niệm 10 năm ra mắt Đảo mộng mơ của Nguyễn Nhật Ánh…

Không chỉ in lại sách cũ, một số cơ sở xuất bản còn tổ chức dịch lại những cuốn sách họ cho là cần thiết, như một cách thổi hồn mới, thay áo mới cho sách cũ. Mặt khác, khai thác sách cũ để tái bản cũng là một cách làm sách tiết kiệm chi phí. Việc làm mới này không chỉ dừng lại ở khâu dàn trang, gia công, thiết kế bìa, in ấn đẹp và bắt mắt mà còn là sự dụng công biên tập, hiệu đính và có khi là bổ chú nhằm mang đến cho độc giả một ấn phẩm tốt cả về nội dung lẫn hình thức.